نقش دهیاران زن در توسعه مدیریت روستایی
حضوری که نمیتوان نادیده گرفت...
یکی از شرایط لازم برای دستیابی به توسعه پایدار روستایی، مشارکت زنان روستایی در سطح مدیریت روستاهاست. زنان روستایی با حضور در نقشهای مدیریتی همچون دهیاری و شورای اسلامی روستا، میتوانند در توسعه جامعه محلی نقش بسزایی داشته باشند. در عرصههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جامعه، شاهد هستیم که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره زنان ایران اسلامی توانستهاند با پیشرفت در عرصه تحصیل و کسب مدارج علمی و دانشگاهی، حضوری فعال و گسترده در جامعه داشته باشند. این مشارکت در تمامی سطوح مدیریتی (ملی، منطقهای، ناحیهای و محلی) قابل ملاحظه و چشمگیر است و نظام جمهوری اسلامی، تصمیمگیری و برنامهریزی در کشور را با بهرهگیری از ساختارهای قانونی و فرادستی و بهرهگیری هرچهبیشتر از این ظرفیتها و پتانسیلهای موجود در کشور فراهم کرده و برهمیناساس بستر لازم برای مشارکت و حضور بیشازپیش زنان در جامعه ایجاد شده است. یکی از مسائلی که جوامع درحال توسعه و توسعهیافته امروزه با آن مواجه هستند و برای آنها بسیار مهم است، مسئله توسعه پایدار و یکی از مهمترین شاخههای آن توسعه پایدار روستاییست که میتواند راهگشای جامعه در رسیدن به توسعه پایدار در تمام سطوح باشد. برای رسیدن به توسعه پایدار، توجه به چند مؤلفه اساسی مورد نظر است که مهمترین آن نیروی انسانیست که زنان هم در این بین نیمی از جوامع بشری را تشکیل میدهند و از اهمیت خاصی در زمینه دسترسی به توسعه پایدار برخوردارند. توجه به دو مولفه زنان و مشارکت در شکلگیری توسعه پایدار و استمرار آن، از عوامل اصلی هستند. این دو مولفه در شکلگیری توسعه پایدار روستایی نیز میتواند بسیار راهگشا باشد. مدیریت نواحی روستایی یکی از مهمترین اجزای دستیابی به توسعه پایدار در سطح ملیست که بدون بهرهگیری از شیوههای مدیریتی توانمند و کارآمد میسر نخواهد شد. مدیریت خردمندانه سکونتگاههای روستایی بر پایه خرد جمعی و مشارکت واقعی همه ذینفعان در راستای توسعه و پیشرفت پایدار از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ بنابراین مشارکت زنان در مدیریت روستایی بهعنوان یکی از ذینفعان دارای اهمیت بسیار است. معاون امور دهیاریهای سازمان شهرداریها و دهیاریها گفت: «یکی از عرصههای قابل تامل برای حضور زنان در حوزه مدیریت روستا، نهاد دهیاریست که با شروعبهکار دهیاریها بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی تحقق یافت». سعیدرضا جندقیان افزود: «پساز تصویب قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا و در راستای تقویت بنیان مدیریت روستایی، وزارت کشور سیاست راهاندازی، تقویت و ساماندهی تشکیلات دهیاریها را درپیشگرفت». وی خاطر نشان کرد: «برایناساس، 33هزار و 535 دهیاری در اقصینقاط کشور فعالیت میکنند. دراینمیان، زنان از بدو شکلگیری دهیاریها حضور پویا و فعالی در عرصه مدیریت روستایی بهنمایش گذاشتهاند». جندقیان گفت: «سهم بانوان دهیار طی سالهای 86-84 با رشد 156درصدی، از 150 به حدود 400 نفر و از سال 90-86 با رشد 123درصدی از 400 نفر به 888 نفر و از سال 90-93 با رشد 74درصدی به 1544 نفر و از سال 93 تا کنون با رشد 43.34درصدی به 2167 نفر افزایش یافته است». وی ادامه داد: «این موضوع حاکی از رشد و بالندگی فکری و فرهنگی روستاییان و توانمندی زنان در عرصه مدیریت روستاییست». به گفته این مسئول در سازمان شهرداریها و دهیاریها، دهیاران زن، بهعنوان نمایندگان دو اجتماع بزرگ از ایران شامل اجتماع زنان و اجتماع مدیران روستایی، بار سنگین مسئولیت مدیریت روستایی را بر دوش میکشند». جندقیان گفت: «تلاش برای بهنمایشگذاشتن قدرت، توانایی، انگیزه و ظرفیتهای زن مسلمان ایرانی برای حضور در عرصههای مختلف خدمترسانی، بهرهگیری از تمامی توان و ظرفیتهای انسانی روستا بهویژه زنان در عرصه توسعه و آبادانی روستا، کمک به توسعه و ترویج فرهنگ و تعالیم اسلام ناب محمدی در مناطق روستایی کشور و تقویت روحیه خودباوری در خود و سایر زنان روستایی برای حضور و نقشآفرینی در عرصههای مختلف از مهمترین انتظارات از مدیران زن روستایی (دهیاران زن) است». وی ادامه داد: «تلاش در توانمندسازی خود برای موفقیت در انجام وظایف محوله از طریق شرکت در دورههای آموزشی، حضور فعال و موثر در تمام عرصههای توسعه روستایی با حفظ شعائر دینی و مذهبی و برنامهریزی در جهت توانمندسازی زنان سرپرست خانوار روستایی و فراهمکردن زمینههای مشارکت آنان در عرصههای مختلف، از دیگر انتظارات از دهیاران زن است». جندقیان گفت: «شمار دهیاران زن در دوره اول شوراها 150 نفر، در دوره دوم شوراها با رشد 156درصدی، از 150 به حدود 400 نفر، در دوره سوم شوراها با رشد 123درصدی از 400 نفر به 888 نفر و در دوره چهارم شوراها با رشد 74درصدی به 1544 نفر رسید». معاون امور دهیاریهای سازمان شهرداریها و دهیاری اعلام کرد: «این آمار و اطلاعات حاکی از آن است که حضور و مشارکت زنان در عرصههای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی طی دولت یازدهم، رشد چشمگیری داشته است». وی افزود: «این امر، نمایانگر نقش فعالانه این قشر از جمعیت در توسعه کشور است؛ چراکه زنان از ظرفیتها و توانمندیهای بالایی برخوردار هستند و کشور و دولت کنونی توانسته است با ایجاد شرایط و بسترهای لازم، موجبات بهرهگیری از ظرفیتها و پتانسیلهای زنان روستایی را در عرصه مدیریتی، بیشازپیش فراهم سازد». جندقیان گفت: «مشاهده وضعیت روند تغییرات نشان میدهد که شمار دهیاران زن در پایان دوره چهارم شوراها در استانهای کشور، با نرخ رشد 40.34درصد رو به افزایش بوده است». وی تاکید کرد: «مشاهده وضعیت دهیاران زن در آغاز و پایان دوره چهارم شوراهای اسلامی شهر و روستا نشان میدهد که در اکثر استانهای کشور شمار دهیاران زن در پایان دوره چهارم شورای اسلامی نسبت به آغاز دوره چهارم افزایش یافته است». وی اضافه کرد: «استان کرمان با 11.63درصد، استان گیلان با 7.34درصد و سپس استان سیستان و بلوچستان با 32.6درصد، بهترتیب بیشترین میزان افزایش شمار دهیاران زن در طول مدت خدمت دولت یازدهم را به خود اختصاص دادهاند». معاون امور دهیاریهای سازمان شهرداریها و دهیاری گفت: «وضعیت تحصیلی دهیاران زن بیانگر این است که 54درصد از دهیاران زن با تحصیلات دانشگاهی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) در عرصه مدیریت روستایی فعالیت دارند». وی افزود: «میزان تحصیلات دانشگاهی دهیاران زنان در کل کشور، 39درصد است؛ بنابراین نسبت تحصیلات دانشگاهی دهیاران زن از کل کشور، 15درصد بیشتر است که این رشد مثبت، نشاندهنده بهرهگیری از توان زنان تحصیلکرده در عرصه مدیریت روستایی و اعتماد شوراهای اسلامی روستا با قابلیتها و توانمندی آنهاست که میتواند عامل تحول در عرصه مدیریت روستایی در دولت یازدهم باشد». وی اضافه کرد: «همچنین آمار و اطلاعات نشان میدهد که در مقطع تحصیلی کارشناسی، تحصیلات دهیاران زن (39درصد) 14.53درصد نسبت به تحصیلات دهیاران کل کشور (24.47 درصد)، رشد مثبت داشته است که بسیار قابل توجه است». جندقیان افزود: «در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر نیز تحصیلات دهیاران زن (سهدرصد) 1.56درصد نسبتبه تحصیلات دهیاران کل کشور (1.44درصد) رشد مثبت و قابل ملاحظهای داشته است».
ناهیدحاجیخانی/ ایرنا