حقایق علمی جالب در مورد کهکشان راه شیری
راه شیری، کهکشانی بسیار وسیع و جالب است. این کهکشان قطری معادل ۱۰۰هزار تا ۱۸۰هزار سال نوری دارد و خانه سیاره زمین و زادگاه انسان است.به گزارش زومیت، سامانه خورشیدی ما چیزی در حدود ۲۷ هزار سال نوری با مرکز کهکشان راه شیری فاصله دارد و در لبه داخلی یکی از بازوهای مارپیچی این کهکشان قرار گرفته است. این بازوی مارپیچی که بازوی شکارچی نام دارد و ستارگان آن نیز به صورت فلکی شکارچی نزدیک هستند
این کهکشان تاب برداشته است
برای شروع، باید بدانید که راه شیری، ظاهری دیسک مانند داشته و حداقل ۱۲۰هزار سال نوری عرض دارد. مرکز این کهکشان که در حقیقت یک برآمدگی است، به تنهایی ۱۲هزار سال نوری عرض دارد. نکته جالبی که باید بدانید این است که دیسک این کهکشان، کاملاً تخت نبوده و تاب برداشته است. شاید گاهی اوقات که شانس تماشای راه شیری را داشتهاید، آن را کاملاً تخت دیدهاید؛ اما حقیقت این است که دیسک راه شیری دچار انحراف شده و تاب برداشته است. ستارهشناسان دلیل این پدیده را به کهکشانهای ابر ماژلانی بزرگ و ابر ماژلانی کوچک نسبت میدهند. دو کهکشان کوتوله به نام ابر ماژلانی بزرگ و ابر ماژلانی کوچک که در گروه محلی قرار گرفتهاند، از همسایگان راه شیری به شمار میروند و گفته میشود که به دور کهکشان ما گردش میکنند. بسیاری از ستارهشناسان بر این باورند که کهکشان راه شیری و این دو کهکشان همسایه، مسابقهای همچون مسابقه طنابکشی را برگزار کردهاند و کهکشانهای همسایه سعی داشتهاند ماده تاریک را از کهکشان ما به بیرون بکشند. این مسابقه کششی، گونهای خاص از فرکانس نوسانساز را به وجود آورده و روی هیدروژن موجود در کهکشان ما تأثیر گذاشته و به بیرون کشیده شده است. از آنجایی که کهکشان راه شیری مقادیر بسیار زیادی از گاز هیدروژن را در خود جای داده، در اثر این کشش دچار انحراف شده و تاب برداشته است.
هاله دارد؛ اما نمیتوانید مستقیما آن را مشاهده کنید
دانشمندان بر این باورند که مادهی تاریک، حدود ۹۰درصد از جرم کهکشان راه شیری را تشکیل داده و یک هاله مرموز را نیز به وجود آورده است. این نشان میدهد هر آنچه را که با چشم غیرمسلح یا با تلسکوپ در این کهکشان میبینیم، تنها ۱۰درصد از جرم کل این کهکشان را تشکیل دادهاند و ماده درخشان نام دارند؛ اما مابقی جرم کهکشان، به ماده تاریک مربوط است که ما نمیتوانیم آن را ببینیم. هاله مرموز ماده تاریک، با هالهای که در اطراف دنبالهدارها دیده میشود تفاوت دارد و شاید بتوان گفت در دسته هالههای نورانی قرار نمیگیرد و نمیتوان با دوربین معمولی از آن تصویربرداری کرد. در واقع، هاله ماده تاریک کاملاً نامرئی است؛ اما وجود این ماده مرموز بهواسطه شبیهسازیهای انجام شده اثبات میشود. دانشمندان به کمک شبیهسازهای رایانهای، شکل ظاهری کهکشان راه شیری را بدون وجود این ماده، خلق کردهاند و تفاوتهای چشمگیری را مشاهده کردهاند؛ همچنین اگر وجود ماده تاریک در نظر گرفته نشود، ستارههای درونی کهکشان که فاصله بسیار کمی با مرکز دارند، با سرعت کمتری شروع به گردش میکنند. هرچه یک کهکشان سنگینتر باشد، ستارههای موجود در آن کهکشان با سرعت بسیار بیشتری حرکت میکنند؛ اما اگر فرض را بر این بگذاریم که ماده تاریک وجود ندارد و یک کهکشان تنها از مادهای که میبینیم تشکیل شده، آنگاه نرخ چرخش ستارهها بسیار کمتر از آن چیزی خواهد بود که ما مشاهده میکنیم. دانشمندان با توجه به این شبیهسازیها و پیشبینیهای قبلی، به این نتیجه رسیدهاند که گونهای خاص و نامرئی از ماده وجود دارد که به صورت گرانشی، با ماده معمولی در تعامل است. دانشمندان به دلیل نامرئی بودن این نوع ماده، نام آن را ماده تاریک گذاشتهاند.
بیش از ۲۰۰ میلیارد ستاره دارد
بسیاری از کهکشانهای موجود در عالم، پرجرم و بزرگ هستند؛ اما راه شیری وضعیتی متوسط دارد. بزرگترین کهکشانی که تا به امروز موفق به شناسایی آن شدهایم، IC 1101 نام دارد و جالب است بدانید که بیش از ۱۰۰ تریلیون ستاره را در خود جای داده است. بسیاری از کهکشانهای بزرگ، بیش از یک تریلیون ستاره دارند. کهکشان کوتولهای همچون ابر ماژلانی بزرگ، حدود ۱۰ میلیارد ستاره دارد. کهکشان راه شیری، چیزی در حدود ۱۰۰ الی ۴۰۰ میلیارد ستاره دارد؛ اما وقتی که ما شبها به آسمان مینگریم، تعداد ستارههایی که میتوانیم مشاهده کنیم حداکثر ۲۵۰۰ عدد است و این مقدار در تمام نقاط جهان تقریباً ثابت است. این عدد صحیح نیست؛ زیرا کهکشان ما دائماً در حال از دست دادن ستارههای خود است که به ابرنواختر تبدیل میشوند و از طرفی دیگر به طور پیوسته، ستارههای جدیدی نیز متولد میشوند.
از ترکیب کهکشانهای دیگر ساخته شده است
کهکشان راه شیری، روزگار پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته و هیچگاه به شکل زیبای امروزی نبوده است. این کهکشان با بلعیدن دیگر کهکشانها شکل گرفته است و حتی امروزه نیز این کار را انجام میدهد. نزدیکترین کهکشان به کهکشان راه شیری، کهکشان کوتوله سگ بزرگ (Canis Major) است و در حال حاضر راه شیری، ستارههای این کهکشان را میرباید و به دیسک خود اضافه میکند. در طول تاریخ، راه شیری با سرقت ستارهها از کهکشانهایی همچون کهکشان کوتوله کمان (Sagittarius)، بزرگ و بزرگتر شده و به شکل امروزی درآمده است.
هر تصویری که از راه شیری میبینید، واقعی نیست
در حال حاضر ما نمیتوانیم از نمای بالا از راه شیری تصویربرداری کنیم؛ زیرا حقیقت این است که ما در قسمت درونی دیسک این کهکشان قرار گرفتهایم و ۲۷هزار سال نوری با مرکز کهکشان فاصله داریم. تصویربرداری از راه شیری مانند این است که بخواهید از قسمت درونی خانه خود عکس بگیرید. این یعنی شما هر تصویری که از کهکشان راه شیری مشاهده میکنید که دیسک و بازوهای مارپیچی بسیار زیبای آن را نشان میدهند، واقعی نبوده و تصویری از دیگر کهکشانها هستند یا اینکه یک رندر ساختگی هستند. ما هنوز راهی بسیار طولانی تا تصویربرداری از راه شیری در پیش داریم و شاید هرگز نتوانیم از نمای بالا تصویربرداری کنیم؛ اما از زاویهای که به کهکشان مینگریم، میتوانیم تصاویر زیبایی را ثبت کنیم.
یک سیاهچاله در مرکز راه شیری است
در مرکز بسیاری از کهکشانهای بزرگ، یک ابر سیاهچاله کلان جرم قرار گرفته است و راه شیری نیز از این قاعده مستثنی نیست. از مرکز کهکشان ما، امواجی رادیویی دریافت میشوند که بسیار عجیب هستند و دانشمندان بر این باورند که در این قسمت، یک سیاهچاله بزرگ قرار گرفته است. دانشمندان نام این سیاهچاله را کمان آ* (*Sagittarius A) گذاشتهاند که یک ابر سیاهچاله کلان جرم بوده و حدود ۲۲.۵ میلیون کیلومتر قطر دارد؛ یعنی قطر این سیاهچاله به اندازه مدار سیاره عطارد به دور خورشید است. در اطراف این سیاهچاله، یک دیسک چرخان از مواد قرار گرفته که سعی میکنند به درون سیاهچاله فرو ریزند و به جرم آن بیافزایند. گفته میشود که جرم این دیسک، حدود ۴.۶ میلیون برابر جرم خورشید است و میتواند در مدار زمین به دور خورشید جای گیرد. اگرچه این سیاهچاله نیز همچون دیگر سیاهچالهها سعی میکند هرچیزی که در اطرافش قرار گرفته را از بین ببرد؛ اما جالب است بدانید که یک زایشگاه ستارهای در نزدیکی این سیاهچاله وجود دارد که آسیبی ندیده است.
تقریبا به اندازه عالم عمر دارد
بر طبق آخرین مشاهدات و آزمایشها، دانشمندان به این موضوع پی بردهاند که عالم حدود ۱۳.۷میلیارد سال سن دارد. جالب است بدانید که کهکشان راه شیری نیز حدود ۱۳.۶ میلیارد سال سن دارد! برخی از پیرترین ستارههای کهکشان راه شیری را میتوان در خوشههای کروی یافت. دانشمندان با اندازهگیری سن این ستارهها توانستهاند سن کهکشان را محاسبه کنند. اگر چه برخی از ساختارهای اصلی راه شیری برای مدت زمان طولانی عمر داشتهاند؛ اما این را باید بدانید که دیسک کهکشان و همچنین برجستگی مرکزی آن بین ۱۰ الی ۱۲ میلیارد سال پیش به وجود آمدهاند؛ همچنین این امکان وجود دارد که برجستگی مرکزی پیش از سایر قسمتها شکل گرفته باشد.