اثر برگزیت و ترامپ بر جریان سرمایه‌گذاری خارجی در جهان

رای مردم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا (برگزیت) و انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا دو رویداد بزرگ سیاسی جهان در سال گذشته میلادی بودند که آثار اقتصادی آن امروز بر حرکت سرمایه‌گذاری مستقیم در جهان قابل مشاهده است. جریان ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) جهان در نیمه نخست سال 2017میلادی به رقم 788.7میلیارددلار نزدیک شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از کاهش 13درصدی برخوردار بود. درهمین بازه زمانی جریان خروجی این نوع سرمایه‌گذاری در جهان به رقم 787میلیارددلار نزدیک شد که برخلاف جریان ورودی با رشد 7.6درصدی همراه شد. عامل اصلی اثرگذار بر تغییرات جریانات ورودی و خروجی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در نیمه نخست سال جاری میلادی کاهش و یا افزایش این جریانات در کشورهای عضو سازمان همکاری توسعه اقتصادی (OECD) است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) سازمانی بین المللی و از مهم‌ترین نهادهای تصمیم‌گیر در عرصه اقتصاد جهانی به‌شمار می‌رود که مقر اصلی آن در پاریس است؛ این سازمان در سال 1948میلادی با هدف بازسازی اقتصاد کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شد و به تدریج کشورهای غیراروپایی نیز به آن پیوستند؛ رتبه‌بندی کشورها از نظر ریسک سرمایه‌گذاری و بررسی حرکت جریان سرمایه‌گذاری از اقدام‌های مهم این سازمان به‌شمار می‌رود. براساس گزارشی که مرکز بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران بتازگی آن را منتشر کرده، 17.3درصد از کاهش 13درصدی جریان خروجی سرمایه‌گذاری خارجی در این مدت مربوط به تنزل جریان خروجی از کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بوده و در مقابل 15.6درصد از افزایش 7.6درصدی جذب سرمایه گذاری مرتبط با رشد این نوع جریانات در کشورهای عضو بوده است. درحوزه جذب جریانات سرمایه گذاری مستقیم خارجی علت اصلی کاهش طی نیمه نخست 2017 ناشی از افت جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در دو کشور آمریکا و انگلیس است که به ترتیب با کاهش 47.8درصدی و 76.3درصد در این مدت رو‌به‌رو شده‌اند. سهم این دو کشور در تنزل جریان ورودی سرمایه گذاری خارجی جهان در نیمه ابتدایی 2017 به ترتیب برابر با منفی 16.3واحد درصد و منفی 6.1 درصد بوده است.
کشورهایی که بیشترین سرمایه را جذب کردند
بیشترین ارقام جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در نیمه نخست سال جاری میلادی به کشورهای آمریکا با رقم 161میلیارد دلار، سوئیس 61.4 میلیارد دلار، چین 54.9 میلیارد دلار، ایرلند 37.8میلیارد دلار و برزیل 32.6 میلیارد دلار است. درهمین بازه جریان ورودی سرمایه مستقیم خارجی به برخی از کشورها با رشد قابل توجهی نیز همراه بوده است. در میان کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی استرالیا، فنلاند، مجارستان، ایتالیا، نیوزلند، پرتغال، جمهوری اسلواک، سوئیس، یونان، ایرلند و لوکزامبورگ با رشد 4.6 درصد تا رشدهای چندصد برابری در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی مواجه شدند. کشور برزیل با جذب 32.6میلیارد دلار، هند با جذب 19.4میلیارد دلار، روسیه با جذب 16.2میلیارد دلار، اندونزی با جذب 8.8میلیارد دلار و آرژانتین با 5.2میلیارد دلار در نیمه نخست سال 2017 مهم‌ترین کشورهای غیرعضو این سازمان بودند که رشدهای 12.2درصد تا 84.5 درصد را در این مدت تجربه کردند. جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کشور چین در مدت مورد بررسی نزدیک به 55 میلیارددلار بود که نزدیک به 20میلیارددلار یعنی 26.5درصد آن در مقایسه با رقم مدت مشابه پارسال، از آن کاسته شد. عربستان سعودی توانست 3.5میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در نیمه نخست 2017 جذب کند که نسبت به دوره مشابه پارسال 6.6درصد کاهش یافته است. جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی توسط آفریقای جنوبی نیز با افت 388 میلیون‌دلار به رقم 967میلیون‌دلار در نیمه ابتدایی سال 2017 رسید.
خروج سرمایه‌ها از آمریکا و انگلیس
با وجود کاهش جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به کشورهای جهان، جریان خروجی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در نیمه اول سال 2017 نسبت به دوره مشابه 2016 معادل 7.6درصد افزایش یافت. منابع اصلی تامین کننده این رشد افزایش 34درصدی سرمایه گذاری خروجی آمریکا با سهم 7.7درصدی در نیمه نخست سال 2017 است. در این مدت آمریکا نزدیک به 220میلیارددلار در سایر کشورهای جهان سرمایه‌گذاری کرد که بالاترین رقم در بین کشورهای جهان است. از حیث بالاترین سرمایه فرصت‌ها در نیمه نخست امسال بعد از آمریکا، به ترتیب ژاپن با رقم 86.7میلیارد دلار، کانادا با رقم 53.3میلیارد دلار، انگلیس با 50.2میلیارددلار و آلمان با 43.4میلیارددلار قرار می‌گیرند. در دوره مورد بررسی، سرمایه‌گذاری خارجی ژاپن در سایر کشورها معادل 87میلیارد دلار بود که 59درصد رشد داشت. سهم این کشور در رشد 7.6درصدی جریان خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در نیمه ابتدایی 2017 حدود 4.4درصد بوده است. حجم جریان خروجی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی چین در نیمه نخست امسال در مجموع برابر 41میلیارددلار بود که در مقایسه با رقم 124میلیارد دلار مدت مشابه 2016 تقریبا یک سوم شده و 67درصد کاهش داشته است. کشور چین در سال 2016 دومین کشور جهان از لحاظ جریان خروجی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بود در حالی که در فهرست پنج کشور برتر سرمایه‌فرست نیمه اول 2017 قرار ندارد.