کد خبر:
291067
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ چهارشنبه ۱۰ آذر -
07:34
شناسایی عوامل اصلی در روند روبهافزایش اعتیاد در زنان
اعتیاد بهعنوان یکی از مهمترین و پرپیامدترین آسیبهای اجتماعی، همواره موردتوجه کارشناسان و متولیان امور در جوامع مختلف مطرح بوده؛ ازآنجاییکه اعتیاد علاوهبر معلولبودن، خود، عاملی مهم و مؤثر در رشد یا آفرینش بسیاری دیگر از معضلات اجتماعیست، بررسی آن همواره در صدر توجه بوده. در دودههاخیر یکی از نگرانیهای جدی، رشد اعتیاد در زنان یا «زنانهشدن اعتیاد» است. بهگزارش ایرنا؛ نخستینبار در دهه ۸۰ (شهریورماه ۱۳۸۶) دکتر محمود جهانی (جانشین وقت دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر) در نشستی پژوهشی اعلام کرد که رشد اعتیاد زنان به مواد مخدر بیش از مردان شده؛ وی سپس با یادآوری حضور پنج تا هفتدرصدی زنان معتاد در جهان، درصد زنان معتاد در ایران را حدود پنجدرصد اعلام کرد. حدود ۱۰سالبعد در خردادماه ۱۳۹۵، ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اعلام کرد شمار زنان معتاد در ایران در ۱۰سال حدود دوبرابر شده و مقایسه آماری بین سالهای ۸۰ و ۹۰ نشان میداد اینمیزان از پنجدرصد در سال ۸۰ به بیش از نهدرصد در سال ۹۰ افزایش یافته است. روند روبهرشد اعتیاد زنان ادامه یافت تا یکسالبعد که در اواسط سال ۱۳۹۶ چند منبع اعلام کردند آمار اعتیاد زنان در کشور از پنج به ۱۰درصد افزایش یافته است؛ آنزمان طبق آخرین شیوعشناسی اعتیاد؛ بیش از دومیلیون و ۸۰۰هزارنفر معتاد در کشور وجود داشت که با احتساب تقریبی میتوان شمار معتادان زن را حدود ۲۸۰هزارنفر برآورد کرد. آمار اعتیاد در کشور البته هیچگاه دقیق و قطعی نبوده است و در دورههای گوناگون کمتر یا بیشتر اعلام شدهاند؛ مثلاً اواسط دهه 90، علی هاشمی (رئیس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام) آمار مصرفکنندگان در سال ۱۳۸۴ را سهمیلیون و ۷۲۰هزارنفر تخمین زده بود که ازاینتعداد ۲.۵میلیوننفر مصرف دائمی (اعتیاد) داشتند و بقیه تفریحی مصرف میکردند. او همچنین به نتایج غیررسمی یک شیوعشناسی در سال ۹۰ اشاره کرده بود که از وجود چهارمیلیون مصرفکننده با احتساب افرادیکه تفریحی مواد میکشند، حکایت داشت. درحالیکه برخی خوشبینانه تصور میکنند آمار اعتیاد همچنان حول رقمهای قبلی میگردد، ناصر اصلانی (معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر) در سال ۹۹، شمار معتادان رسمی در ایران را دومیلیون و ۸۰۰هزارنفر اعلام کرد و گفت پیشبینی شده حدود یکمیلیون و ۴۰۰هزارنفر نیز معتاد شناسایینشده وجود داشته باشد. بهاینترتیب، مجموع اینارقام با احتساب همان ۱۰درصد معتادان زن، نشان میدهد اکنون نزدیک به ۴۰۰ تا ۴۲۰هزار معتاد و مصرفکننده زن در کشور داریم که رقمی بسیار نگرانکننده است. همه منابع رسمی و غیررسمی درگیر در مباحث اعتیاد، رشد اعتیاد زنان را یکی از روندهای خطرناک آسیبهای اجتماعی میدانند و عوامل مختلفی را دراینباره برمیشمارند؛ از مشکلات اقتصادی و فقر و نابرابری تا خانوادههای آشفته، زنان بدسرپرست یا بیسرپرست یا حتی باورهای نادرست و عوامل فردی و میانفردی. بیخطر و بیعوارضدانستن برخی مواد مخدر، یکی از علل روند روبهرشد اعتیاد در کل و در میان زنان است؛ کارشناسان معتقدند فشار اجتماعی به زنان و دختران برای لاغرشدن با هدف زیبایی، سبب رویآوردن بسیاری از آنان به مخدر «شیشه» شده؛ بهگونهایکه «مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد» دانشگاه علوم توانبخشی اعلام کرده که «۹۰درصد علت شیوع اعتیاد به شیشه در بانوان بهبهانههای لاغرشدن است». در بررسی اعتیاد زنان، در کنار مواد مخدر سنتی، انواع دیگری از مخدرهای جدید و صنعتی نیز موردتوجه است؛ از اوایل دهه ۹۰ که ستاد مبارزه با مواد مخدر رسماً از شناسایی مخدر جدیدی با نام «گل» خبر داد، چندسال بیشتر طول نکشید که این مخدر، به مسئله اول خانوادههای ایرانی؛ بهویژه برای زنان و دختران تبدیل شد؛ مخدری که در رتبه پائینتری از تریاک، هروئین و شیشه قرار دارد؛ اما بهمرور توانسته صعود کرده و جایگاه برتر را بهویژه در میان نوجوانان و جوانان پیدا کند. درهمینرابطه، دسترسی آسان به مواد مخدر، از دیگر دلایل رشد اعتیاد زنان اعلام شده است؛ تیرماه امسال سعید صفاتیان (رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام) اعلام کرد: «بررسیها نشان میدهد که قیمت مواد مخدر روزبهروز نسبت به نرخ تورم پائینتر میآید و در فضای مجازی تنها با یک تلفن در کمتر از هفتدقیقه میتوان به مواد مخدر دسترسی داشت». حضور افراد معتاد در خانواده و نیز باورهای سوقدهنده به اعتیاد، از دیگر عوامل افزایش اعتیاد در قشر بانوان جامعه بهشمار میآیند؛ بسیاری از کارشناسان معتقدند، وجود پدر، شوهر یا برادر معتاد در یک خانواده میتواند بهطور بالقوه عاملی برای افزایش احتمال گرایش زنان و دختران آن خانواده به حوزه پرآسیب اعتیاد باشد. مسائلی نظیرِ رشد فقر و نابرابریهای اقتصادی بهعنوان عامل مهم دیگر در گرایش افراد به اعتیاد و ازجمله اعتیاد زنان مطرح است. میتوان به پدیده روبهرشد «طلاق» و تنهایی افراد نیز اشاره کرد که گاه تأثیر «کاهنده روانی» آن ممکن است منجر به ورود فرد به حوزه اعتیاد و دیگر آسیبهای اجتماعی نظیرِ تنفروشی، کارتنخوابی و تکدیگری شود. در کنار عوامل اقتصادی و اجتماعی؛ معضلات فردی و روانشناختی، نگرشی، باوری و میانفردی افراد نیز نقش مهمی در گرایش به انواع مخدرها دارد؛ یافتههای یک پژوهش علمی که در نشریه «پژوهشهای انتظامی-اجتماعی زنان و خانواده» منتشر شده، نشان میدهد که ازهمگسستگی خانواده زن و شوهر، نابسامانی خانواده زن و شوهر، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و پایگاه اقتصادی-اجتماعی آرمانی (شرایطی که فرد آرزو دارد)، همگی مؤثر بر اعتیاد زنان هستند. همچنین، افزایش احساس پیوستگی یا تعلق به جامعه، میزان پایبندی فرد به هنجارهایی که ازسوی اجتماع پذیرفته شدهاند، موجب کاهش آلودگی زنان به اعتیاد شده و افزایش میزان بیگانگی اجتماعی زنان مجرم با شدت آلودگی آنها به مواد مخدر ارتباط مستقیم دارد. بههرحال، آنچه واضح و نگرانکننده است، روند روبهرشد اعتیاد زنان و دختران در سالهای اخیر است که همسو با دیگر آسیبهای اجتماعی کشور پدیدار شده و نگاه تکعاملی به آنها، خطایی راهبردی در برنامهریزیها بهشمار میرود