پیامدهای افزایش سن در زمان بارداری
یکی از مهم‌ترین ویژگی جوامع درحال‌گذار، سرعت تحولات اجتماعی آن‌هاست. خانواده و قلمروهای جنسیتی ناظر بر آن؛ ازجمله عرصه‌های اجتماعی پرتحول در دنیای امروز است. خانواده ایرانی نیز در دهه‌های گذشته شاهد تحولات عمیق و گسترده‌ای در کارکردهای خود بوده است. افزایش طلاق، کاهش نرخ ازدواج، هسته‌ای‌شدن خانواده، تغییر در ساختار قدرت در خانواده، تحول در شیوه‌های همسرگزینی، افزایش حضور اجتماعی زنان و ...، بخشی از روند تغییرات خانواده ایرانی را تعریف می‌کنند. یکی از عناصر مهم این تحولات را می‌توان افزایش سن ازدواج و به‌تبع‌آن بالارفتن میانگین سن مادران دانست که پیامدهایی را بر مناسبات خانواده حمل می‌کند که این‌موارد در دو دسته کلی جا می‌گیرند؛ ۱. پیامدهای تربیتی و روان‌شناختی ۲. پیامدهای بهداشتی. اینجا به برخی از پیامدهای تربیتی و روان‌شناختی اشاره می‌کنیم.
افزایش فاصله سنی مادر و فرزند: برای توضیح این‌مورد بهتر است از یک مثال استفاده کنیم. وقتی مردی در سن ۴۰سالگی و یک زن در سن ۳۰ تا ۳۵سالگی ازدواج کنند و درهمان‌سال اول ازدواج نیز صاحب فرزند شوند؛ پس از ۱۰سال فاصله سنی میان آن‌ها و فرزندشان بسیار به‌چشم می‌آید (فرزند ۱۰ساله، مادر ۴۰ یا ۴۵ساله و پدر ۵۰ساله). تربیت این فرزند در دوران کودکی و نوجوانی دشوار خواهد بود زیرا در موارد بسیاری آن‌ها نمی‌توانند یکدیگر را درک کنند. ازطرفی والدین توان و حوصله‌ای برای وقت‌گذاشتن برای فرزند ندارند. دراین‌حال فرزندشان به‌احتمال‌زیاد با مشکلاتی مانند سرخوردگی و تندخویی و خشونت وارد اجتماع خواهد شد.
کاهش انعطاف‌پذیری: تعداد زیادی از بانوان دلیل فرزندآوری دیرهنگام را به‌مدت زمانی‌که فرزند از آن‌ها می‌گیرد، مرتبط می‌کنند؛ یعنی با حضور فرزند نمی‌توانند برای کارهایشان برنامه‌ریزی کنند و به اهداف خود برسند. ازطرفی این‌افراد تصور می‌کنند بعد از به‌دنیاآمدن فرزند، گوشه‌نشین شده و موقعیت‌های خود را از دست می‌دهند. به‌همین‌دلیل یا به‌دنبال تعویق فرزندآوری هستند یا داشتن فرزند را نفی می‌کنند. اگر درنظر داشته باشیم که والدین جوان انرژی و حوصله بیشتری دربرخوردبا فعالیت‌های فرزندانشان دارند و در برنامه‌ریزی انعطاف بیشتری دارند؛ می‌بینیم که موارد بسیاری از مادران هستند که در عین داشتن فرزند اهداف خود را نیز باجدیت دنبال می‌کنند.
کم‌شدن مسئولیت‌پذیری: مادران و پدران با سن بالا قدرت دوران جوانی را ندارند و توانایی این‌افراد درمواجهه‌با فشارها و مشکلات زندگی کم شده. درواقع افزایش سن، شور و اشتیاق جوانی را برای رسیدن به هدف کاهش می‌دهد و ثباتی که طی سال‌ها در زندگی ایجاد شده با حضور بچه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. این‌شرایط درادامه، غالباً بی‌انگیزگی و کاهش مسئولیت‌پذیری والدین نسبت به فرزندان را همراه دارد.
مقایسه‌شدن با والدین جوان‌تر: مقایسه یک امر ذهنی‌ست که به‌خصوص در میان کودکان‌ونوجوانان رواج بیشتری دارد. کودکان والدین خود را با پدرومادر دیگر هم‌سن‌وسالان قیاس می‌کنند و مدام دنبال ظاهری جوان، شاداب و سرزنده در پدرومادرشان هستند. برخی فرزندان از اینکه پدرومادری با سن بالا دارند، خجالت می‌کشند. نیز کودکان به‌دلیل عدم‌درک متقابل با والدین و فاصله‌ای که در فضای فکری نسبت‌به‌هم دارند، اذیت خواهند شد. می‌دانیم که صمیمیت بین شما و کودکتان از محبت‌کردن به او حاصل می‌شود. یادتان باشد که توجه ناکافی به کودک در مواردی موجب شکل‌گیری شخصیت وابسته و مهرطلب در بزرگ‌سالی می‌شود.
امیر نوده فراهانی/ فارس