• شماره 2563 -
  • ۱۴۰۱ چهارشنبه ۱۹ مرداد

آیا جهان درآستانه ورود به صحنه یک جنگ دیگر است؟

حلقه کم‌جانِ ‌متحدان تایوان؛ و رؤیایِ دور استقلال

مصطفی رفعت

سفر حاشیه‌سازِ‌ «نانسی پلوسی»؛ رئیس مجلس نمایندگان آمریکا طی تور آسیایی‌اش به «تایوان»، جنجال بسیاری برانگیخت و هفته‌ای پر‌تعلیق را رقم زد. وی پس از ورود گفت که «ایالات‌متحده این جزیره را که خودمختار و دموکراتیک اداره می‌شود، رها نمی‌کند؛ اما به‌عنوان بخشی از چین، در‌خطرِ لغو این حق قرار دارد». ارتش چین نیز یک روز پس از پایان برنامه‌ریزی‌شده بزرگ‌ترین مانورهای تاریخ خود در‌اعتراض‌به این سفر، از برگزاری رزمایش نظامی جدیدی در دریا و حریم هوایی اطراف تایوان خبر داد. بعد از حمله نظامی روسیه به اوکراین؛ و موضع محافظه‌کارانه دولت چین در‌مورد این‌موضوع، بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی متعجب‌اند که آیا پکن قصد دارد کنترل این‌استان را که تنها توسط «تنگه تایوان» از سرزمین اصلی چین جدا شده، به‌دست گیرد؟ البته ماجرای «تایوان» با «اوکراین» اگرچه درظاهر مشابه است؛ اما تفاوت‌های عمقیِ بسیار دارد. با قدرتی که چین در صحنه بین‌المللی دارد، دولت «تایوان» تنها می‌تواند روی حمایت رسمی چند کشور کوچک در سراسر جهان حساب کند. به‌گفته وزارت امور خارجه تایوان؛ در‌حال‌حاضر تنها 14 کشور مستقل، «دولت تایپه» را به‌رسمیت می‌شناسند و به‌اصطلاح جرئت می‌کنند با برقراری روابط دیپلماتیک با این جزیره، موقعیت سرزمین اصلی چین را به‌چالش بکشند؛ که اکثریت (هشت‌مورد) آن‌ها نیز در آمریکای لاتین و دریای کارائیب قرار دارند؛ از‌جمله پاراگوئه، گواتمالا، هندوراس و هائیتی. چهار متحد دیگر آن‌ها، جوامعی جزیره‌ای در جنوب‌شرقی آسیا هستند: نائورو، پالائو، تووالو و جزایر مارشال. این‌فهرست لاغر و جمع‌وجور با پادشاهی اسواتینی (در آفریقا) و ایالت‌شهر واتیکان (در اروپا) تکمیل می‌شود. این‌میزان حمایت به‌نظر برای یک حرکت انقلابی، ناچیز می‌آید و تجربه چگونگیِ حمایت اروپا و آمریکا از اوکراین نیز می‌تواند به‌منزله درس عبرتی برای دولت «تایوان» باشد؛ اما ریشه اختلاف در کجاست؟ در شکلی خلاصه می‌توان گفت؛ در اوایل دوران جنگ سرد، کشورهای غربی و سازمان ملل درصدد مشروع جلوه‌دادن «تایوان» برآمدند؛ جزیره‌ای که با نام‌های «چین تایپه»، «چین ملی» و «فُرمُز» نیز شناخته می‌شود. آن‌ها این‌منطقه‌ در شرق آسیا را که از جزایر «تایوان»، «پنگهو»، «کینمن»، «ماتسو» و ... تشکیل می‌شود و همگی در سواحل شرق چین واقع‌اند را تا سال ۱۹۷۱ به‌عضویت شورای امنیت سازمان ملل متحد درآوردند؛ اما درآن‌سال از سازمان مزبور اخراج؛ و کرسی آن، به دولت چین واگذار شد. ازآن‌زمان، «تایوان» در‌پی قطعنامه ۲۷۵۸ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به‌خاطر مناقشه بر سر حاکمیت ملی خود، دیگر عضو سازمان ملل نیست و از اینکه نشان‌های ملی نظیرِ نام ملی، سرود ملی و پرچم آن، که نماینده دولت‌بودن «تایوان» باشد را در رخدادهای جهانی مورداستفاده قرار دهد یا به‌نمایش بگذارد، منع شد. چین از ۱۹۷۸ اهرم‌های متنوع سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی را درراستای الحاق مجدد جزیره به‌کار گرفته. الحاق «هنگ‌کنگ» و «ماکائو» به چین، به‌ترتیب در ۱۹۹۷ و ۱۹۹۹، رهبران پکن را نسبت به الحاق «تایوان» نیز امیدوارتر ساخته است. البته موضع چین در برابر «تایوان» آن‌قدر صریح است که جز معدود کشورهای عمدتاً آفریقایی و آمریکای لاتین، بقیه کشورهای جهان از به‌رسمیت‌شناختن این جزیره خودداری کرده‌اند. آمریکا در ۱۹۷۹ تغییر موضع داد و رسماً تحت سه اعلامیه رسمی مشترک واشنگتن با پکن؛ سیاست «چین واحد» را به‌رسمیت شناخت و روابط دیپلماتیک خود با «تایوان» را قطع کرد؛ بااین‌‌حال در سال‌های اخیر، رؤسای جمهوری آمریکا از هر‌دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات، اقداماتی مغایر با سیاست «چین واحد» ازقبیل فروش تسلیحات نظامی و برقراری مراودات دیپلماتیک با «تایوان» انجام داده‌اند. درواقع، اگرچه ایالات‌متحده سال‌هاپیش اصل «چین واحد» را امضا کرده؛ اما هنوز گوشه چشمی به این جزیره دارد و می‌خواهد از آن به‌عنوان کارتی برای فشار بر پکن استفاده کند. در دوره «دونالد ترامپ» این‌وضعیت تشدید شد و تنش‌ها میان دو کشور بر سر ارتباط آمریکا با «تایوان» افزایش یافت؛ آمریکا حتی با فروش تسلیحات موردنیاز «تایوان»، امنیت و تمامیت ارضی چین را تاکنون بارها موردتعرض قرار داده است.

ارسال دیدگاه شما

روزنامه در یک نگاه
ویژه نامه
بالای صفحه