عدم آگاهی درمورد ظرافت‌های گریم به این هنر لطمه می‌زنند

«فاطمه نوروزی ورزانی» با نام هنری «ترنج وزرائی»؛ بازیگر و کارگردان تئاتر و طراح و مجری گریم تئاتر، سینما، تلویزیون و نمایش خانگی و دانش‌آموخته مقطع کارشناسی رشته چهره‌پردازی تخصصی و دارای مدرک دکترای پژوهش هنر از دانشگاه هنر تهران بوده و چندین‌سال است در حوزه طراحی و اجرای گریم به فعالیت مشغول است. به‌گزارش پانا؛ وی چندی‌پیش، تئاتر «پیوند خونی» به‌کارگردانی «اشکان صادقی» را در مقام طراح گریمور، در «خانه هنر آبان» به‌روی صحنه داشت. وی درباره تأثیر شیوع و فروکش‌کردن موج‌های کرونا بر فعالیت‌های تئاتری و سینمایی گفت: «نمی‌توان منکر اثرات مخرب کرونا بر فعالیت‌های هنری شد. متأسفانه، بیشترین آسیب به هنرمندان تئاتری وارد و در حوزه سینما نیز با روی‌آوردن مخاطبان به سینمای خانگی؛ طبق گزارش‌هایی که منتشر شده و آنچه قابل‌مشاهده است. سالن‌های سینماها خالی از تماشاگر شدند و نمایش‌ها به‌علت نبود تهویه مناسب هوا با استقبال اندک تماشاگران مواجه می‌شوند. در سینما نیز مشکلات مشابه باعث صدمه روحی به متصدیان حوزه تصویر شد. همچنین، به‌سبب گروهی‌بودن پروسه تولید آثار نمایشی در عرصه‌های مختلف نگرانی‌های فراوانی پیرامون کرونا بود که باعث کم‌رنگ‌‌شدن و نحیف‌تر‌شدن پیکره تئاتر و سینما می‌شد. خداراشکر کمی تشنج‌ها به‌سبب تزریق واکسن‌های کرونا و جبهه‌گیری مردم نسبت به ‌تماشای سینما و تئاتر قدری کمتر شده؛ اما نمی‌توان منکر آسیب‌های ‌جبران‌نشدنی وارده شد». طراح گریم سریال «خط ویژه عشق» اثرگذاری کرونا بر فعالیت طراحان و مجریان گریم در تئاتر و سینما را این‌گونه برشمرد: «کرونا، ازآنجاکه گریم؛ با مواد شیمیایی و گاهی گیاهی سروکار دارد و مستقیماً باپوست درارتباط است، به‌شدت بر فعالیت‌های گریم تأثیر منفی گذاشت؛ به‌طوری‌که کارگردان‌ها در برخی نمایش‌ها و همین‌طور فیلم‌های کوتاه، گریم را کامل حذف می‌کردند. ازسویی، در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی، دستورالعمل‌های بهداشتی وزارت بهداشت مرتبط با شیوع کرونا باید به‌طورکامل و به‌شدت رعایت می‌شد که رعایت آن‌ها، هزینه‌های اولیه گروه تولید و گروه گریم را افزایش می‌داد؛ درنتیجه، هزینه‌هایی گزاف در مرحله تولید، به آثار تحمیل می‌شد». وی ادامه داد: «گریمورها همیشه جزو مظلوم‌ترین اقشار در تئاتر و سینما هستند؛ چراکه برخی، گریم را با آرایش اشتباه می‌گیرند که موجبات ناراحتی طراحان و مجریان گریم را فراهم می‌آورد. آن‌ها به‌علت ناآگاهی به ظرافت‌های این هنر، به گریم در عرصه تئاتر و تصویر لطمه می‌زنند. ازآنجاکه می‌اندیشند آرایش است و نیازی به گریمور نیست؛ با خودشان می‌گویند: اثر رئالیستی‌ست و آرایشی که من دارم، مثل هرروز انجام می‌دهم و روی صحنه خواهم رفت! آن‌ها به مسائل تخصصی که گریمورها آن‌ها را درک می‌کنند آگاه نیستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به رفله‌گیری، شدت و زاویه تابش نور، نوع تابش نور، رنگ نور و البسه، نوع سالن اجرا و ... اشاره کرد». وزرائی درمورد اهمیت گریم در زیبایی‌شناسی آثار گفت: «چنانچه اشخاص راجع به ‌پیش‌پا‌افتاده‌ترین مقولات درباره هنر گریم آگاهی داشته باشند، قطعاً متوجه تفاوت‌های بدوی و بعدی خواهند شد. هنوز برخی اشخاص تعریف اولیه گریم، میکاپ، آرایش، چهره‌پردازی تئاتر و تصویر را نمی‌دانند. اگر حتی سینمادوستان، فیلم‌بازها و تئاتربازها به‌اندازه‌کافی درزمینه چهره‌پردازی دقیق شوند و تحقیق انجام دهند، حتماً زیبایی‌شناسی بصری نمود یافته حتی در ساده‌ترین گریم‌ها برای آن‌ها قابل‌تشخیص است و این اصلِ مهم در تئاتر و سینما به‌اندازه بسیارزیادی موردتوجه قرار خواهد گرفت. این ناآگاهی باعث این اتفاقاتی می‌شود که زیبایی‌شناسی بصری در گریم‌ها چندان به‌چشم نیاید». طراح گریم فیلم کوتاه «باران» گفت: «کسانی‌که دوست دارند در آینده در عرصه گریم فعالیت کنند، متوجه سه نکته باشند؛ ‌اول، باید بینش علمی داشته باشند و فقط اخذ مدرک از دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها را ملاک قرار ندهند؛ گرچه بینش علمی نیاز به‌روزرسانی گاه‌وبیگاه دارد که مقوله بسیارمهمی‌ست. داشتن بینش علمی، بنیادی‌ترین عامل شروع و ورود هنرجویان گریم به عرصه تئاتر و تصویر بوده و تازه‌وارد‌ها باید آگاهی کامل در زمینه‌های نظری شیمی، روانشناسی و اصول مراقبت را داشته باشد. وقتی گریمور علم به شیمی نداشته باشد، توانایی ساخت ترکیب رنگ موردنظر برای بخشی از گریم یک اثر را نخواهد داشت. روانشناسی در گریم، پیش‌نیاز برقراری ارتباط با بازیگران حین پروسه گریم و اصول مراقبت رعایت نکات بهداشتی هنگام انجام گریم روی صورت بازیگران است». وی از آشنایی با مبانی زیبایی‌شناسی به‌عنوان دومین ویژگی یک طراح گریم کاربلد نام برد و گفت: «زیبایی‌شناسی فقط به‌صورت تجربی و از راه آزمون‌وخطا به‌دست می‌آید. سومین اصل که مهم‌ترین اصل به‌حساب می‌آید، جسارت و رعایت اخلاق حرفه‌ای‌ست. جسارت برای‌اینکه بتوان بدون ترس هر اتودی را امتحان کرد. درصورتی‌که یک گریمور و در وهله بعد، هر هنرمندی چنین ویژگی‌هایی را نداشته باشد، دردسرساز می‌شود. تولید آثار نمایشی یک کار گروهی‌ست و مشکلی که در یک‌بخش به‌وجود بیاید، به‌صورت دومینووار بر دیگر بخش‌ها؛ از تولید تا بازیگران جلوی صحنه اثر می‌گذارد و تمام برنامه‌ریزی‌ها را به‌هم می‌ریزد». طراح گریم سریال «خواب آشفتگی لیلا»، در ارزیابی وضعیت گریم در تئاتر و سینما گفت: «چهره‌پردازی باوجوداینکه یکی از شاخصه‌های اصلی مهم تئاتر و سینماست، به‌اندازه سایر عرصه‌ها برای علاقه‌مندان به هنر جذابیتی ندارد؛ به‌این‌‌صورت‌که جوانان اندکی در سال‌های گذشته به این‌رشته ورود کردند و دلایل متعددی ازجمله عدم جسارت جوانان دارد؛ پس در نسل جدید گریم، چهره‌های درخشانی قابل‌مشاهده نیستند؛ زیرا به خودشان اعتماد و ایمان کافی را ندارند». وی توضیح داد: «بهترین گریم‌ها متعلق به اساتید کهنه‌کار قدیمی‌ست. به‌قول رضا کیانیان؛ گریم، دروازه عبور یک بازیگر برای ورود به نقشی‌‌ست که برعهده دارد و نیز به‌قول استاد جلال معیریان که استاد من نیز بودند؛ گریم، یک حرفه هنری‌ست که برپایه نقاشی، مجسمه‌سازی و آرایش استوار است؛ هرچند متأسفانه، برگ زرینی از دور دیده نمی‌شود ... این حرف، مقداری برای فعالان گریم در عرصه تئاتر و سینما ناراحت‌کننده است؛ زیرا متأسفانه ارجی به گریمورها نمی‌نهند؛ ‌بااینکه گریم، از مؤلفه‌های اصلی یک اثر نمایشی بوده؛ و گریم، در مقوله بازیگری و رسیدن بازیگران به نقش، از اهمیت فراوانی برخوردار است». وزرائی از عدم‌پایبندی صداوسیما به برخی ضوابط گریم گلایه و ابراز امیدواری کرد: «امیدوارم مسئولان صداوسیما قبل از تائید و پخش هر اثری، برخی ضوابط مرتبط به طراحی گریم را رعایت کنند؛ زیرا آرایش، با گریم تفاوت دارد. متأسفانه طراحی‌های نادرست مثل استفاده از رنگ سیاه‌وسفید که رنگ‌های ممنوعه دوربینی و عدم‌رعایت چنین‌چیزی توسط مبتدیانِ است، به این هنر لطمه وارد می‌کنند». طراح گریم فیلم کوتاه «آخرین انتظار» درباره پیش‌بینی خودش از آینده گریم کشور گفت: «درگذشته، دو نوع گریم وجود داشت: گریم صحنه؛ تئاتر، اپرا و باله؛ و دوم، گریم دوربین شامل تلویزیون، سینما، عکاسی رنگی و سیاه‌وسفید؛ که به‌مرور و باتوجه‌به روند رشد علم در حیطه گریم و ساخت مواد گریم و استفاده از آن‌ها در شاخه‌های مختلف گریم به تئاترهای مدرن و صنعت مُد ورود کرد و روی چهره مانکن‌ها چهره‌پردازی صورت گرفت. چنانچه به گریم آن‌طور‌که شایسته است بهاداده شود، می‌تواند آینده خوبی داشته باشد. اکنون، برخی کشورها به استفاده از گریم در عرصه سیاست روی آورده‌اند و سیاستمداران با بهره‌گیری از گریم، گاهی به‌جای خودشان، از بدل استفاده می‌کنند و بدین‌صورت گریم به عرصه سیاسی و امنیتی راه یافته. درصورتی‌که اوضاع به‌همین‌منوال ادامه یابد، آینده خوبی نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ زیرا اندک کسانی پیدا می‌شوند که به جوانان اعتماد می‌کنند و همچنان، جوانان زیر سایه نام اساتید بزرگ گریم می‌مانند. گروه‌های تولید تئاتری و سینمایی از جوانان می‌خواهند که مثل این بزرگان گریم انجام بدهند یا این بزرگان، خودشان در پروژه‌ها حضور یابند و طراحی گریم برعهده آن‌ها باشد. اگر نگرش‌ها تغییر کند و به ‌همدیگر کمک کنیم، گریم، آینده بسیارخوب و درخشانی خواهد داشت». ترنج وزرائی ابراز امیدواری کرد: «ان‌شا‌ءالله شاهد عزیزانی باشیم که هرچه‌‌زود‌تر به علاقه‌هایشان درهرزمینه بها می‌دهند و دنباله‌روی عشق و علاقه خویش در زندگی هستند؛ زیرا آدم‌ها یک‌بار بیشتر زندگی نمی‌کنند و درست نیست سال‌ها حسرت کارهای نکرده‌ای را بخوریم که توانایی‌اش را داشتیم و انجام ندادیم. امیدوارم هنرجویان رشته گریم جسارت خالق‌بودن را داشته باشند؛ زیرا خالق‌بودن واقعاً زیباست. آن‌ها وقتی خلق کنند، تازه متوجه می‌شوند وقتی خداوند انسان را خلق کرد چه عشقی نسبت به او داشت. اگر بدترین بنده می‌دانست که خداوند چه قدر عاشق اوست، از شدت این عشق، جان می‌داد؛ پس خالق‌بودن؛ هم مقدس و هم زیباست».