سرعت، بیماری عصر دیجیتال است

روزنامه‌نگاری آهسته یک نظریه انتقادی است که روزنامه‌نگارانی را که در همه‌ی زمینه‌ها و در همه مقیاس‌های زمانی کار می‌کنند تشویق می‌کند تا به نحوه‌ی تغییر روزنامه‌نگاری توجه داشته باشند. در اتاق خبرهای امروزی، فشار زیادی برای انتشار سریع‌تر اخبار وجود دارد. این مسئله به این معناست که خبرنگاران اغلب نمی‌توانند در موضوعات عمیق شوند و هرآنچه که در سطح قرار دارد را باید ببینند و منتشر کنند. به‌گزارش ایرنا؛ سال‌ها پیش، کارشناسان رسانه هشدار دادند که کار با سرعت بالا، روزنامه‌نگاران را ترغیب می‌کند تا به موضوعات کهنه و قدیمی و تفسیرهای کلیشه‌ای بازگردند. اتفاقی که درحال‌حاضر به وضوح می‌توانیم آن را مشاهده کنیم. کارل اونوره، روزنامه‌نگار کانادایی، درباره‌ی این مسئله می‌گوید: «امروز ما به‌سرعت معتاد شده‌ایم. [سرعتی که] هر دقیقه بیشتر و بیشتر می‌شود. هرلحظه از روز، شبیه مسابقه‌ای با زمان است و خط پایانی که به نظر می‌رسد هرگز به آن نمی‌رسیم.» در اینجا اونوره راه‌حلی را پیشنهاد می‌کند که به کمک آن بتوانیم به معنای عمیق‌تری در اخبار برسیم و آن روزنامه‌نگاری آهسته است. روزنامه‌نگاری آهسته این فرضیه که سرعت، بهتر است را زیر سؤال می‌برد و از روزنامه‌نگاران می‌خواهد، با دقت و عمق بیشتری وقت بگذارند. توجه به این نکته مهم است که اصول موردبحث در این شکل از گزارش‌دهی به آن سادگی نیست که دوگانگی سریع-آهسته ممکن است نشان دهد. سرعت مکانیزم جهانی‌سازی، دیجیتال‌سازی از توجه به آهستگی بیشتر است و برای همین روزنامه‌نگاری آهسته از این فرایند عقب می‌ماند. به‌عبارت‌دیگر، برای آنکه روزنامه‌نگاری آهسته بتواند جای خود را میان انواع دیگر روزنامه‌نگاری باز کند، نیازمند سرعت بیشتری برای تبلیغ و معرفی خود است؛ اما این سرعت لازم را ندارد. جفری کریگ، استاد دانشگاه فناوری اوکلند، اشاره می‌کند که استعاره «شتاب» ساده‌سازی بیش‌ازحد روندهای اجتماعی سیاسی است که ما در دنیای مدرن، جهانی و دیجیتال خود تجربه می‌کنیم. در انقلاب‌های رسانه‌ای قرن بیستم، سرعت زمان، به‌طور مداوم در حال کاهش و افزایش است. به همین دلیل انسان‌ها دچار نوعی گیجی دائمی نسبت به‌وقت و زمان خود هستند. رسانه‌های دیجیتال، جهان را در دستان ما قرار داده‌اند. به ما این امکان را داده‎اند که هم با داستان‌نویسان و هم با قهرمانان داستان‌ها در آن‌سوی جهان ارتباط برقرار کنیم. همچنین آن‌ها نقشه‌ها و جدول‌های زمانی تمام مناطق و کشورهای دنیا، مکان‌هایی که به‌احتمال‌زیاد هرگز به آن‌ها سفر نمی‌کنیم، را در دسترس گذاشته‌اند. درواقع و در بهترین حالت، روزنامه‌نگاری آهسته، نه فقط با سرعت مسموم انتشار اخبار که با تلاقی سرعت و کندی همه‌چیز در دنیای مدرن معاصر، مبارزه می‌کند. اما روزنامه‌نگاری آهسته دقیقاً چیست؟ هیچ نظر واحدی درباره‌ی آن وجود ندارد. روزنامه‌نگاری آهسته یک زمینه‌ی نوظهور در دنیای تئوری روزنامه‌نگاری است. آن را در دسته‌ی نظریه‌ها، جنبش‌ها و حتی الگوی رفتاری قرار داده‌اند. اما بااین‌وجود اریک نئوو، کارشناس مرکز ملی تحقیقات فرانسه، چند شاخصه برای روزنامه‌نگاری آهسته مطرح کرده است:
کندی واقعی: یک روزنامه‌نگار آهسته زمان بیشتری صرف می‌کند تا حقایق را بررسی، داده‌ها را جمع‌آوری و سپس آن‌ها را پردازش کند.
تحقیق و تفحص: روزنامه‌نگار آهسته، در مرحله‌ی اول تهیه‌ی گزارشش، فقط اخبار را جمع‌آوری می‌کند. درباره‌ی آن‌ها اظهارنظر نمی‌کند.
گزینشی بودن: روزنامه‌نگار آهسته، موارد پیش‌پاافتاده را کنار می‌زند و کارش را انتخابی و توضیحی پیش می‌برد.
کیفیت روایت: او کارش را آهسته پیش می‌برد تا به عمق بیشتری و گزارش باکیفیت‌تری برسد.
انصاف: روزنامه‌نگاری آهسته، شفافیت را گسترش می‌دهد.
همسانی: روزنامه‌نگار آهسته به تمام اقشار جامعه توجه می‌کند.
مشارکت: روزنامه‌نگار آهسته، مخاطبانش را تشویق به مشارکت می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد در تولید اخبار، سهیم باشند.
گفتن داستان‌های ناگفته: روزنامه‌نگار آهسته چون با عمق بیشتری کار می‌کند، حرف‌های ناگفته، پشت‌صحنه‌ی داستان‌ها و هرآنچه که سرعت بالای روزنامه‌نگاری مانع دیدنش می‌شود را ببیند و بیان کند.
چگونه باید این فهرست را تفسیر کنیم؟ هر روزنامه‌نگاری اگر جلوی همه‌ی این موارد تیک بزند، تبدیل به یک روزنامه‌نگار آهسته می‌شود؟ قطعاً خیر؛ این‌ها 8 مورد بسیار کلی هستند. برای اینکه اصطلاح روزنامه‌نگاری آهسته را بتوانیم توصیف کنیم، نیاز داریم معنای آن را بهتر درک کنیم. یکی از اساتید دانشگاه سیدنی، مگان لو ماسوریه، یکی از اولین تلاش‌های جدی برای معنای روزنامه‌نگاری آهسته را انجام داده است. او استدلال می‌کند روزنامه‌نگاری آهسته نباید با مجموعه‌ی خاصی از ویژگی‌ها تعریف شود؛ بلکه باید با «جهت‌گیری انتقادی به تأثیرات سرعت بر روی عملکرد روزنامه‌نگاری» تعریف شود. اگرچه آن نوع از روزنامه‌نگاری که می‌توان آن را آهسته توصیف کرد، قرن‌هاست وجود داشته است؛ اما این اصطلاح اکنون در حال افزایش است. لو ماسوریه می‌گوید: «آنچه جدید است، زمینه‌ی وسیع جهانی‌شدن روزنامه‌نگاری آهسته است. در این جهانی که رسانه‌های سریع درحال تقلا برای مقابله با مشکلات پیچیده‌ی ناشی از سرعت بالا هستند». نئوو هم در این مورد توضیح می‌دهد: «ما در روزنامه‌نگاری آهسته باید به دنبال یک ایدئال باشیم. روزنامه‌نگاری آهسته، مفهومی با کارکرد توصیف واقعیت نیست؛ بلکه بازجوی واقعیت است». بنابراین باید گزارشاتی را در این دسته قرار دهیم که مسیر خودشان را بدون توجه به فشار رسانه‌ای اطرافشان طی می‌کنند و پیچیدگی‌های روایات باعث نمی‌شود که به سراغ آن‌ها نروند. تا پیش‌ازاین هم ژانرهایی از روزنامه‌نگاری بوده‌اند که پنج معیار اولی که بالا گفته شد را داشته باشند. ژانرهایی مانند روزنامه‌نگاری ادبی و روزنامه‌نگاری تحقیقی در دسته‌ی این ژانرها قرار دارند. اما چرا گفته می‌شود روزنامه‌نگاری آهسته، در مبارزه با تلاقی سرعت و آهستگی دنیای دیجیتال امروز است؟ این به چه معناست؟ روزنامه‌نگاری آهسته به دنبال نوستالژی و زنده کردن خاطرات گذشته نیست. نمی‌خواهد به جهان پیشااینترنت بازگردد و از دنیای امروزی که برخی مدعی هستند اینترنت آن را نابود کرده است، فرار کند. روزنامه‌نگاری آهسته می‌خواهد در قلب این جهان شلوغ، جایی که مسئله‌ی سرعت بیشتر و از آن‌طرف آهستگی ذاتی خود ما، به چالشی نیرومند برای همه تبدیل شده است؛ بایستند و از همه بخواهد در این جهان تلاش کنند در مسائل عمیق‌تر شوند. برای همین گاهی از روزنامه‌نگاری آهسته به‌عنوان یک الگوی رفتاری یاد می‌شود؛ چراکه پیشنهاداتی می‌دهد که تا پیش از آن ممکن نبوده است. روزنامه‌نگاری آهسته، استفاده از شبکه‌های اجتماعی را لزوماً منفی نمی‌داند و از آن‌طرف هم صرفاً به تمجید از فناوری و رسانه‌های جدید نمی‌پردازد. این ژانر از روزنامه‌نگاری به دنبال روشی هوشمند و معنادار برای استفاده از فناوری‌ها است.. روزنامه‌نگاری آهسته به دنبال ترکیبی از رویکردهایی است که در میان نگاه تار و اغلب کم‌عمق گزارش‌ها در عصر دیجیتال، برتری ایجاد کند؛ رویکردی عمیق، پیچیده، اخلاقی و باکیفیت بالا که بتواند جامعه خوانندگان را متقاعد کند گزارشی که نوشته‌شده، ارزش سرمایه‌گذاری زمان و توجه را دارد. برخی داستان‌ها، همیشه نیازمند سرعت زیاد است؛ مانند گزارش‌هایی که درباره‌ی مخاطرات طبیعی هستند. روزنامه‌نگاری آهسته نه می‌تواند سرعت تولید این‌گونه گزارش‌ها را کم کند و نه اصلاً به دنبال این کار است. روزنامه‌نگاری آهسته یک نظریه انتقادی است که روزنامه‌نگارانی را که در همه‌ی زمینه‌ها و در همه مقیاس‌های زمانی کار می‌کنند تشویق می‌کند تا به نحوه‌ی تغییر روزنامه‌نگاری توجه داشته باشند. گاهی اوقات روزنامه‌نگاران نیاز به یادآوری دارند که اگر سرعت پرداختن به موضوعات و نوشتن گزارش‌ها را کنترل نکنند، در آخرمتنی بی‌مایه و سطحی خواهند داشت. روزنامه‌نگاری آهسته چارچوبی برای تعادل سالم‌تر ارائه می‌دهد. لازم است فقط گاهی موقع نوشتن گزارش مکث کنیم، مسیری که تا آنجا پیموده‌ایم را بازبینی کنیم و سپس دوباره شروع به نوشتن کنیم.
زینب سادات فخرایی