پدران و پسران سینمای ایران
پسر کو، نشان دارد از پدر؟!
سایه - مهدی مرادی
از قدیم همواره این رویه در میان خانوادهها بسیار رواج داشته که شغلها از پدر به پسر به ارث میرسیده است و در این میان علاقه و استعداد نقش زیادی نداشته است. البته تنوع کار هم آنقدر زیاد نبود. سینما و بازیگری هم از آن دسته شغلهای جذاب است که فرزندان سینماگرها را علاقهمند به حضور در حرفهی کاری پدرشان میکند. در عصر حاضر تنوع کاری بسیار زیاد شده است و شرایط به نحوی است که افراد به دنبال علاقهی خود میروند اما نکتهی بسیار مهم این است که فرزندان امروز، اگر در قرن حاضر و شرایط کنونی بخواهند شغل پدر را ادامه دهند باید خود نیز دارای سواد و استعداد باشند. اما گاهی برخی از شغلها از چنان جذابیتی برخوردار است که فرزندان قید استعداد و گاهی سواد را میزنند و ورود به عرصهی کاری پدر را به هر شکلی که است ترجیح میدهند. سینما و بازیگری از آن دسته شغلهای جذاب است که فرزندان سینماگرها را علاقهمند به حضور در حرفهی کاری پدرشان میکند. در این نوشتار که به صورت تصادفی به برخی پدران و پسران دنیای سینما اشاره میکنیم. گفتنی است چهرههای مطرح شده الزاما در دسته افرادی که ورودشان به دنیای سینما مدیون پدرانشان است، قرار نمیگیرند.
مسعود و پولاد کیمیایی
شناخته شدهترین پدر و پسر سینمای ایرانی با اختلاف سنی در حدود 40 سال. پدر را که همه میشناسند از کارگردانهای موج نوی سینمای ایران در دههی 40 و 50 خورشیدی، که خالق چند کاراکتر ماندگار نظیر: «قیصر»، «فرمان» و... است. پدر هرچند که کیفیت سالهای قبل را ندارد، اما همچنان نامش گیشه را تکان میدهد، اما پسر که با ساختههای پدرش و به طور خاص (تجارت) آغاز کرد. حالا برای خودش وزنهای شده است، او در «حکم» درخشید و بعد از آن با کارگردانهای مختلف کار کرده است و فقط هم به سینما محدود نمانده است، مخاطبین تلویزیون مجموعههای «مرگ تدریجی یک رویا» و «ششمین نفر» را از او به خاطر دارند.
عباس و بهمن کیارستمی
پدر، را میتوان نامیترین کارگردان ایرانی در محیطهای بینالمللی دانست، با آن کاراکتر خاص و نگاه ویژهای که در فیلمهایش دارد، جایگاه تثبیت شدهای در سینمای دنیا دارد. او با خلق آثاری چون: «شیرین»، «خانه دوست کجاست»، «باد ما را خواهد برد» و... گونهای خاص از سینما را در سینمای ایران را نمایندگی میکند، کارگردان مطرح سینمای ایران که طی ادوار مختلف در اکران فیلمهایش ناکام بوده است. پارسال با فیلم «کپی برابر اصل» در غالب جشنوارهی بینالمللی فجر به سینماهای تهران آمده است، عباس آقا البته کارهای دیگری هم میکند از قبیل نویسندگی و نقاشی و... در مورد پسرش میتوان به مستندهای متفاوت اشاره داشت مانند: «جواد»( در رابطه با جواد یساری) و یا «شبیهخوانی» (در رابطه با تعزیه) «دو کمانچه» و «مرتضی ممیز» و... در مورد بهمن، نکتهی قابل توجه این است که به خوبی از زیر سایه نام پدر خارج شده است و به قولی او هویت مستقلی پیدا کرده است.
انوشیروان و برزو ارجمند
مرحوم انوشیروان ارجمند بازیگر مشهدی سینما و تلویزیون از سال 1362 بازیگری راشروع کرد، البته که هیچوقت به جایگاه برادرش (داریوش ارجمند) نرسید، اما یاد و خاطرش ماندگار شده است، پدر، که خیلی هم از مرگش نگذشته است با بازی در فیلمهایی مانند: «قاعده بازی»، «دوئل»، «تردید»، «کیفر» و سریالهایی مثل «امام علی (ع)» به خوبی در ذهن مخاطبین ماندگار شده است. پسر اما خیلی پرکارتر و متنوعتر فعالیت میکند حضور او در سریالهای طنز باعث شده است، که عامهی مردم به خوبی برزو ارجمند را بشناسند. همچنین حوزهی فعالیت برزو خان فقط به بازیگری محدود نشده است، برزو ارجمند گهگاهی میخواند و کارهایی که تا امروز ضبط کرده با استقبال مناسبی مواجه شده است.
فرامرز و سام قریبیان
پدر، را میتوان متعلق به سینمای کیمیایی دانست، او با کیمیایی شروع کرد و با درخشش در آثاری چون «ردپای گرگ»، «بیگانه بیا»، «گوزنها» و... . استعداد خود را به نمایش گذاشت، فرامرز قریبیان دوسال پیش با فیلم «گناهکاران» نشان داد، که در عرصهی کارگردانی هم حرفهای زیادی برای گفتن دارد. البته قبلتر هم با «چشمهایش» تواناییهایش را به رخ کشیده بود، پسر یا همان «سام قریبیان» که در 16 سالگی بازیگری را شروع کرده است، پس از تجربیاتی که در زمینهی اجرا داشت با عزیمت به امریکا و تحصیل در زمینهی سینما به ایران بازگشت و با نگارش چند فیلمنامه از جمله فیلمنامهی «گناهکاران» درخشید. او با بازی در «خط ویژه»، «گردباد»، «لاله»، «نیمرخها» و... طی سالیان اخیر در عرصهی بازیگری فعال بوده است.
منوچهر و ایرج نوذری
منوچهر نوذری که در ابتدا با صداپیشگی و فعالیت در رادیو فعالیتهای هنریاش را آغاز کرد و بعدتر با بازیگری در مجموعهها و فیلمهای تواناییهای دیگرش را نمایش گذاشت، اجرای «مسابقهی هفته» و فعالیت طولانی در برنامهی «جمعهی ایرانی» ازجمله یادگاریهایی است که او برای همیشه در تاریخ هنرایران جا گذاشته است. پسرش ایرج نوذری را بیشتر با مجموعهای چون «کلانتر» و یا بازی در فیلم «آکواریوم» به یاد داریم.
سعید و ساعد سهیلی
سعید سهیلی پس از ساختن فیلمهایی همچون «مردی شبیه باران»، «سنگ کاغذ قیچی»، «چارچنگولی»، «با گشت ارشاد» و «کلاشینکف» دیده شد. ساعد سهیلی فرزند کارگردان و فیلمنامهنویس سعید سهیلی است. وی کار هنری خود را در ۱۴سالگی با نقش کوتاهی در فیلم «شب برهنه» ساخته سعید سهیلی آغاز کرد. همچنین فیلمبردار پشت صحنه در برخی از کارهای پدرش بوده است. ساعد سهیلی کارشناسی گرافیگ از دانشگاه آزاد را دارد. سهیلی پسر که سال گذشته سال درخشش او بود، با آثاری همچون: «چند متر مکعب عشق»، «رخ دیوانه»، «کلاشینکف»، در سینمای ایران خوش درخشید، او که با آثار پدر شروع کرده است، حالا رفتهرفته جزو امیدهای سینمای ایران به شمار میرود، ساعد دانش آموختهی گرافیک است.
فتحعلی و علیرضا اویسی
فتحعلی اویسی بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر در سال ۱۳۲۴ در فردو از توابع قم متولد شد. او فارغالتحصیل کارگردانی و بازیگری سینما از دانشگاه ایالتی تگزاس آمریکا در سال ١٣۵٣ است. در سال ١٣۵٣ به ایران بازگشت. فعالیت سینماییاش با بازی در فیلم «قدغن» (علیرضا داودنژاد) در سال ١٣۵٧ آغاز شد. پس از اتمام تحصیل به عضویت سیمای جمهوری اسلامی درآمد و در دهه شصت در فیلمهای بسیاری بازی کرد چند فیلم ناموفق هم کارگردانی کرد. پسرش علیرضا اویسی که جز چند تجربهی محدود و البته خوانندگی مشترک با پدر اثر درخور دیگری ندارد.
سعید و سپند امیرسلیمانی
سعید امیرسلیمانی از سال 1351 فعالیت هنری خود را آغاز کرد. وی پدر سپند امیرسلیمانی و کمند امیرسلیمانی بازیگران سینما و تلویزیون است و اما سپند بازيگر جواني است كه او را در نقشهاي متفاوتي در سينما و تلويزيون ديدهايم. او در خانوادهای كاملا هنري بزرگ شده است.
داریوش و امیریل ارجمند
امیریل ارجمند، پسر ارشد بازیگر ارزشمند کشورمان داریوش ارجمند، در سال ۱۳۵۳ چشم به جهان گشود. او استعدادهای پدر را به وضوح به ارث برده است و در زمینههای مختلف هنری سر رشته دارد.
عبدالرضا و پندار اکبری
پندار اکبری بازیگر جوان سینما و تلویزیون متولد ۱۴ آذر ماه سال ۶۱ در تهران است. وی فارغ تحصیل رشته عکاسی و تصویر برداری است. وی پسر عبدالرضا اکبری که او هم از بازیگران سینما و تلویزیون است.
دیگران
پدران و پسران دیگری هم در سینما حضور دارند مانند: ابراهیم و اسماعیل حاتمیکیا که اولی کارگردان و دومی هم در فیلمهای پدر عکاسی میکند. علیاکبر ثفقی و امیرحسین ثفقی که دومی کارگردان است و «مرگ کسب و کار من است» و «مردی که اسب شد» را در کارنامه هنری خود دارد. وی به کمک پدر تهیهکنندهاش به حیات سینماییاش ادامه میدهد. به این فهرست کیانوش عیاری و مزدک عیاری، منوچهر و حامد محمدی را هم میتوان اضافه کرد.