شهر 15‌دقیقه‌ای

امروزه شهر‌سازان و پژوهشگران شهری با ارائه ایده‌ها و راهکارهای نوین در صدد ایجاد تحولات نوین در عرصه شهروندی و شهرنشینی هستند. این تحولات در اکثر حوزه های شهرنشینی نظیر حمل‌و‌نقل عمومی، مبلمان شهری، زیبایی بصری، مکان های تفریحی، استفاده از ظرفیت‌های بومی و ... به چشم می‌خورد و کارشناسان بنا دارند با الگوهای نوین مانع از فرسودگی شهری، آلودگی‌های بصری و سایر معضلات اجتماعی و غیر‌اجتماعی رایج در شهر‌ها شوند. در عصر کنونی به‌دلیل توسعه شهری‌، در بسیار ی از شهرها‌، مردم برای خرید، کار، تفریح و آموزش نیاز به طی مسیری طولانی دارند و ساکنان هر منطقه برای رفع نیازهای خود مجبور هستند. مسافت‌هایی طولانی را از طریق وسایل حمل‌ونقل موتوری سپری کنند که این امر به افزایش انتشار کربن و سنگینی ترافیک شهری و سایر تبعات منفی منجر شده است. بدون‌شک، تغییر طراحی شهرها، در‌راستای ایجاد تحولات ساختاری در شهر‌ها می‌تواند اثرات منفی ناشی از رفت‌وآمد وسایل‌نقلیه و بی‌تحرکی انسان‌ها را به حداقل برساند و رفاه را هر‌چه‌بیشتر برای آنان به‌ارمغان بیاورد. الگوی شهر 15‌دقیقه‌ای نیز در‌همین‌راستا توسط برخی کارشناسان مطرح شده است و مبتنی‌بر برنامه‌ریزی شـهری بر‌اساس نیازها و ترجیحات شهروندان، تشــویق به انجام ســـفرهاي کوتاه و فعالیت‌های محله محور طراحی شده است. در حقیقت الگوی شهر 15‌دقیقه‌ای با اهداف مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... طراحی شده است و کشورها با‌توجه‌به نیازشان در‌صدد تعریف نوین و بومی شده از شهر 15‌دقیقه‌ای هستند؛ اما در مجموع «شهر 15‌دقیقه‌ا‌ی» شهری‌ست که در آن شـهروندان می توانند با یک ربع پیاده روی یا دوچرخه سواری از خانه به محل کار یا امکانات تفریحی مورد نظرشان برسند. هر چند برخی کشورهای اروپایی در صدد کاهش این مدت به ده دقیقه نیز هستند. شهرهای مختلفی در کشور ما نیز در صدد برنامه ریزی برای رسیدن به مؤلفه‌های شهر 15‌دقیقه‌ای هستند. در بین شهرهای استان گلستان شهرستان علی‌آباد کتول نیز به‌لحاظ ساختاری قابلیت تبدیل شدن به شهر 15‌دقیقه‌ای یا حتی کمتر را داراست و این امر مستلزم بهره‌گیری از خرد جمعی، جلوگیری از تمرکز مراکز اقتصادی و درمانی در محدوده چهار راه جنگلده تا فلکه، توزیع متوازن مراکز خدماتی در سطح شهر و ... است. در‌حال‌حاضر اگر از ورودی غرب وارد شهر شویم‌، اولین بانک بعد از میدان سردار سلیمانی قرار دارد؛ یعنی اگر مدخل یا ورودی شهر را کارخانه خاور دشت یا راهنمایی و رانندگی در‌نظر بگیریم از این محل تا میدان سردار سلیمانی یک بانک جانمایی نشده است و اولین بانک که بانک مسکن است بعد از این میدان قرار دارد! محرومیت تقریباً یک‌سوم جمعیت شهر از مراکز تجاری و درمانی باعث ایجاد ناهمگونی در کالبد شهری شده و علاوه‌بر تحمیل بار ترافیکی، باعث بر هم خوردن توازن اقتصادی نیز شده که ماحصل آن افزایش نجومی اجاره بهای املاک در برخی از نقاط شهر است. از دیگر معضلات شهری که مانع از توسعه پایدار و عدم توازن خدمات شهری می‌شود، نبود برنامه‌ریزی مدون در‌خصوص افزایش راه‌های مواصلاتی در شهر است. خیابان بیست‌متری جنگل امروز به‌عنوان یک راه پیشرو در حل مشکل ترافیکی شهر بسیار مؤثر است و علاوه‌بر کمک‌ به روان‌تر شدن ترافیک شهری، باعث رونق اقتصادی و ساخت‌و‌ساز در محدوده این خیابان نیز شده است. ایجاد و ساخت خیابان‌های مشابه در سایر نقاط شهر، نظیر انتهای خیابان منوچهری و جنگلده و اتصال آن‌ها به کمربندی، اتصال جاده مسکن مهر الازمن یا اداره فنی‌و‌حرفه‌ای به شهر و برخی جاده‌های مشابه در سطح شهر (‌پشت هتل کانیار، قبل از فرمانداری، اتصال کمربندی به خیابان اصلی شهر و ...) می‌تواند علاوه‌بر روان‌سازی ترافیک، منجر به توسعه شهری و تقویت بنیه اقتصادی مردم نیز شود. به‌هر‌روی آنچه مسلم است شهرستان علی‌آباد کتول از منظر گردشگری، کشاورزی، تفریحی و ... دارای ساختار مینیاتوری و متمرکز است و مزیت کم‌بودن فاصله شهر تا مراکز مختلف باید نقشی اساسی در ایجاد توسعه پایدار شهر ایجاد کند. فاصله کم روستاهای اطراف تا شهر‌، همچنین نزدیکی کارخانه‌ها و مناطق جنگلی و ییلاقی به محدوده شهر از مزایای مهمی در توسعه شهر محسوب می‌شوند که می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب‌، زمینه بهره‌مندی شهروندان از مزایای شهر‌ی را با کمترین هزینه و در کوتاه‌ترین زمان فراهم کرد و شهر محله‌محور یا شهر 15‌دقیقه‌ای را تبدیل به واقعیت کرد.