یادداشت
کوککردن ساز فرهنگ با موسیقی
در میان بایستههای فرهنگی، نقش موسیقی بهعنوان یک هنر ازلی چنان ماندگار و بااعتبار است که مطرح ساخت مانیفست حکمرانی موسیقی بر سرزمین فرهنگ چندان بیاساس نیست. هرچند گونهگونی بیشمار آفرینشهای هنری نظیر شعر، نقاشی، معماری، مجسمهسازی، تندیسگری، رقص، نمایش و ... در فراخنای تاریخ پرپیچوخم تمدن بشر، بسیاری از جلوههای راستین فرهنگ جامع انسانی را شکل دادهاند و آگاهی و شناخت ما از انسان و فرهنگ را امکانپذیر ساخته و غنا بخشیدهاند، اما صیقل بدنه فرهنگ با ابزار موسیقی چنان روحنواز و دلنشین است که تصور غنای فرهنگ را بدون موسیقی نشاید! موسیقی، بهعنوان زبانی جهانی و ابزاری قدرتمند، نقشی اساسی در توسعه فرهنگی جوامع ایفا میکند. این هنر، فراتر از یک ابزار، راهبردی اجتماعی و ملموس برای انتقال ارزشها، باورها، عقاید و سنتها از نسلی به نسل دیگر حتی با تفکرات گوناگون و متضاد است. موسیقی، هویت فرهنگی یک جامعه را شکل میدهد و به غنای آن میافزاید. هرچند موسیقی محدود به زمان و مکان نیست و در جایجای این کره خاکی نوای خوش آن با شیوهها و ملودیهای مختلف نیوش میشود، اما خوان موسیقی در کشور ما چنان گسترده و متنوع است که در کنار موسیقی سنتی اصیل ایرانی، اقوام نیز آواها، نواها، ملودیها، ترانهها و حتی ابزارآلات موسیقی خاص را خود دارند. دراینشرایط موسیقی محلی و سنتی، نقشی فراتر از بازتابدادن روحیات، تاریخ، آدابورسوم و سبک زندگی مناطق مختلف ایفا میکند. ایننوع موسیقیهای سنتی، گنجینهای ارزشمند از میراثفرهنگی محسوب میشوند که توسعه فرهنگی مناطق در بستر آنها به مرتب آسانتر و غنیتر صورت میپذیرد. فلذا حفظ و انتقال این گنج به نسلهای آینده یک باید است. آهنگها و ترانهها میتوانند افراد را در بستر فرهنگی گردهم آورند و حس تعلق و همبستگی را تقویت کنند. آنجا اقوام کرد دستدردست یکدیگر نوای همبستگی سر میدهند یا اقوام ترکمن دوشادوش یک یکدیگر رقص خنجر را معنا میبخشند، چیزی جز تقویت و تعبیر استعارههای فرهنگی نیست. درعینحال، موسیقی معاصر نیز میتواند بهعنوان بستری برای بیان ایدههای نو و ایجاد گفتمانهای فرهنگی بهویژه برای نسل جدید عمل کند. موسیقی نیز درگذرزمان با شرایط روز دنیا سازگار میشود و نمیتوان ذائقه نسلهای جدید را درنظر نگرفت. درمجموع بیراه نیست اگر موسیقی را عنصری حیاتی و تأثیرگذار در توسعه و ارتقاء فرهنگ جامعه بنامیم. این هنر، با رموز و اعجازی که در بطن خود نهفته دارد هویت فرهنگی را شکل میدهد، انسجام اجتماعی را تقویت میکند، خلاقیت و نیک اندیشیدن را بهبود میبخشد و بهعنوان یک ابزار قدرتمند برای بیان و ایجاد تغییرات اجتماعی عمل میکند. بپذیریم سرمایهگذاری در موسیقی و حمایت از هنرمندان این هنر ازلی و ماندگار، سرمایهگذاری در پیریزی شالودهٔ پنـدار و اندیشه انسان آگاه در قالب توسعه فرهنگی جامعه است.
سایه - وحید حاجسعیدی