گزارش
گرسنگی و زمینهای خشک؛ آینده کشورهای بدون انرژی اتمی
با افزایش فشارهای تغییرات اقلیم و کمبود منابع آبی، انرژی هستهای بهعنوان راهحلی نوین و اثرگذار برای مقابله با بحرانهای جهانی در حوزههای کشاورزی و امنیت غذایی بهکار گرفته شده. بهگزارش بهروز نوری (فارس)؛ در دنیای امروز که بحرانهای کشاورزی، امنیت غذایی و کمبود منابع آبی بهطور فزایندهای به یک تهدید جهانی تبدیل شدهاند، انرژی هستهای بهعنوان یکی از راهحلهای پایدار و کارآمد برای مقابله با چالشها مطرح است.
درحالیکه برخی جوامع از این فناوری بهرهبرداری کردهاند و به نتایج مثبتی دست یافتهاند، برخی از آن غافل ماندهاند و ممکن است در آینده با مشکلات جدیتر روبرو شوند. یکی از کاربردهای اصلی انرژی هستهای در بخش کشاورزی و امنیت غذایی، تولید انرژی پایدار و بدون انتشار گازهای گلخانهایست که میتواند نیازهای فزاینده کشاورزی و صنایع غذایی را تأمین کند. جوامع پیشرفته مانند فرانسه، ایالاتمتحده و چین از این فناوری برای تأمین انرژی پایدار برای صنایع کشاورزی استفاده میکنند. در فرانسه، بیش از ۷۰درصد از برق از منابع هستهای تأمین میشود که اینامر به کاهش هزینههای انرژی در بخش کشاورزی و تولید موادغذایی کمک کرده. اینکشور درمقایسهبا جوامع دیگر که به منابع انرژی فسیلی وابستهاند، با کمترین هزینههای انرژی در بخش کشاورزی روبروست. همچنین، استفاده از انرژی هستهای در مدیریت بحران آب نیز مؤثر بوده استنیروگاههای هستهای میتوانند آب شرب را ازطریق فرایندهای مختلف تصفیه کرده و به کشاورزان برای آبیاری اراضی خود در مناطق خشک و نیمهخشک کمک کنند. کشورهایی مانند ایران و امارات از این فناوری برای تولید آب شیرین در مناطق کمآب بهرهبرداری کردهاند. طبق آمار سازمان بینالمللی انرژی اتمی؛ استفاده از انرژی هستهای در تولید آب شیرین دراینکشورها منجر به تأمین نیازهای آبی بیش از پنجمیلیوننفر در مناطق خشک و بیابانی شده. درمقایسهبا کشورهای پیشرفته، کشورهای بدون دسترسی به انرژی هستهای دراینحوزه با چالشهای جدی روبرو هستند؛ مثلاً در کشورهای آفریقایی مانند نیجریه و اتیوپی که بهشدت به انرژی فسیلی وابستهاند، هزینههای بالای انرژی منجر به کاهش بهرهوری در بخش کشاورزی و افزایش فشار بر منابع آبی شده. دراینکشورها، بحرانهای غذایی و کمبود آب بهطور مستقیم با مشکلات انرژی گره خوردهاند. باتوجهبه روندهای فعلی و تغییرات اقلیمی، پیشبینی شده کشورهای بدون انرژی هستهای در آینده با مشکلات پیچیده مواجه شوند. طبق گزارشهای منتشرشده توسط آژانس بینالمللی انرژی؛ درصورت عدماستفاده از منابع انرژی هستهای، نیازهای انرژی جهانی در دهههای آینده بهطور قابلتوجهی افزایش خواهد یافت و فشار بیشتری به بخشهای کشاورزی، منابع آبی و امنیت غذایی وارد خواهد شد. همچنین، بحرانهای مرتبط با کمبود آب و غذا دراینجوامع میتواند به افزایش مهاجرتهای جمعیتی و تنشهای اجتماعی منجر شود. نهایتاً انرژی هستهای نهتنها راهحلی برای تأمین انرژی پایدار است؛ بلکه میتواند بهعنوان ابزاری مؤثر برای مقابله با بحرانهای جهانی در بخشهای کشاورزی، امنیت غذایی و مدیریت منابع آبی عمل کند. کشورهای که دراینزمینه پیشرو بودهاند، از مزایای قابلتوجهی برخوردار شدهاند؛ اما کشورهای که از این فناوری غفلت کردهاند، ممکن است در آینده با چالشهای بزرگتری روبرو شوند. براساس گزارشهای منتشره توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) و سازمان جهانی انرژی (IEA)؛ کشورهایی که از انرژی هستهای استفاده کردهاند توانستهاند بهطور قابلتوجهی در مدیریت بحرانهای کشاورزی و آبی پیشرفت کنند.
فرانسه
فرانسه با بهره از ۷۰درصد انرژی هستهای در تولید برق، از کمترین هزینه انرژی در بخش کشاورزی برخوردار است. اینکشور از انرژی هستهای برای تأمین برق موردنیاز برای دستگاههای آبیاری و تصفیه آب استفاده میکند. طبق اطلاعات IAEA؛ در ۲۰۱۸، بیش از ۳۲درصد از نیازهای آبیاری کشاورزی در فرانسه ازطریق انرژی هستهای تأمین شده است.
چین
چین در سال ۲۰۱۹ بیش از ۵۰میلیاردکیلوواتساعت برق از نیروگاههای هستهای تولید کرده که تأثیر زیادی در تأمین انرژی پایدار برای پروژههای کشاورزی و مدیریت منابع آبی در مناطق خشک کشور داشته است. همچنین، در مناطق خشک و نیمهخشک خود، از انرژی هستهای برای تولید آب شیرین بهکمک فرایندهای آبشیرینکن استفاده کرده است.
ایالاتمتحده
در ایالاتمتحده آمریکا، نیروگاههای هستهای مسئول حدود ۲۰درصد از تولید برق هستند که بخش قابلتوجهی از انرژی مصرفی برای کشاورزی و صنایع مرتبطباآن را تأمین میکند. در مناطق خشک ایالاتمتحده، ازجمله کالیفرنیا، استفاده از فناوری هستهای برای تولید آب شیرین افزایش یافته است. براساس گزارش IEA؛ در سال ۲۰۱۷، ۲۸درصد از منابع آبی کشاورزی در ایالاتمتحده از نیروگاههای هستهای تأمین شده است.
کشورهای غیرهستهای: نیجریه و اتیوپی
درمقابل، نیجریه و اتیوپی که به منابع انرژی هستهای دسترسی ندارند، با مشکلات قابلتوجهی در تأمین انرژی پایدار برای بخش کشاورزی روبرو هستند. طبق گزارشهای بانک جهانی و سازمان ملل متحد؛ اینکشورها عمدتاً به انرژی فسیلی وابستهاند که علاوهبر مشکلات زیستمحیطی، باعث افزایش هزینهها در بخش کشاورزی و آبیاری میشود. در نیجریه، وابستگی به انرژی فسیلی بهویژه در مناطق خشک و بیابانی منجر به افزایش تنشها بر سر منابع آبی و کاهش تولیدات کشاورزی شده است. طبق گزارش بانک جهانی؛ در ۲۰۱۹، بیش از ۴۰درصد از نیازهای آبیاری دراینکشور بهدلیل بحران انرژی برآورده نشد.
آینده بدون انرژی هستهای
طبق گزارش سازمان ملل متحد درخصوص بحران آب؛ در آیندهای نزدیک کشورهای بدون دسترسی به انرژی هستهای با مشکلات جدیتری مواجه خواهند شد. در گزارش این سازمان آمده که بهدلیل افزایش تقاضا برای آب و بحرانهای مرتبط با تغییرات اقلیمی، نیاز به منابع پایدار انرژی برای تصفیه و توزیع آب بهطور فزاینده افزایش خواهد یافت. جوامع فاقد این فناوری ممکن است در تأمین آب شرب و مدیریت منابع آبی دچار مشکلات بیشتری شوند و نهایتاً بحرانهای غذایی و آبی آنها تشدید خواهد شد. طبق پیشبینی آژانس بینالمللی انرژی اتمی؛ جوامع بدون منابع انرژی هستهای ممکن است با افزایش بحرانهای اجتماعی و اقتصادی ناشی از کمبود آب و انرژی روبرو شوند. برایمثال: در مناطق آفریقایی که بهویژه به منابع آبی وابستهاند، کمبود انرژی پایدار میتواند منجر به کاهش تولیدات کشاورزی و افزایش مهاجرتهای جمعیتی شود. دراینراستا، آژانس بینالمللی انرژی اتمی هشدار داده استفاده از انرژی هستهای در آینده برای مدیریت بحرانهای منابع آبی و کشاورزی ضروری خواهد بود.