اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر از دیدگاه طب سنتی
تغذیه نوزاد با شیر مادر بهترین و طبیعیترین روش برای رشد سالم کودک است؛ زیرا شیر مادر تمام مواد مغذی موردنیاز نوزاد را تأمین و سیستم ایمنی او را تقویت میکند و ایننوع تغذیه باعث کاهش بیماریها، رشد بهتر مغز و ایجاد پیوند عاطفی قوی بین مادر و نوزاد میشود. بهگزارش ایمنا؛ تغذیه نوزاد با شیر مادر، از بنیادیترین و حیاتیترین مراحل رشد کودک است و شیر مادر نهتنها کاملترین منبع تغذیهای برای نوزاد است بلکه حاوی ترکیباتی است که هیچ شیر مصنوعی قادر به تقلید کامل آنها نیست؛ این شیر شامل پروتئینهای خاص، چربیهای مفید، آنزیمها و پادتنهایی است که سیستم ایمنی نوزاد را تقویت و او را در برابر بیماریها محافظت میکند. از دیدگاه طب سنتی، شیر مادر دارای مزاجی لطیف و معتدل است که با مزاج نوزاد تازهمتولدشده هماهنگی دارد و هماهنگی باعث میشود نوزاد بتواند شیر را بهخوبی هضم کند و از آن بهرهمند شود. نیز شیر مادر بهعنوان یک ماده زنده تلقی میشود که تحتتأثیر حالات روحی، تغذیه و مزاج مادر قرار دارد و میتواند به رشد جسمی و روانی نوزاد کمک کند. تغذیه با شیر مادر نهتنها ازنظر جسمی بلکه ازنظر عاطفی نیز اهمیت دارد و تماس نزدیک مادر و نوزاد هنگام شیردهی باعث تقویت پیوند عاطفی، ایجاد حس امنیت و آرامش در نوزاد میشود و ارتباط اولیه نقش مهمی در شکلگیری شخصیت و اعتمادبهنفس کودک در سالهای بعدی زندگی دارد. ازنظر سلامت عمومی، کودکانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، کمتر دچار عفونتهای تنفسی، اسهال، آلرژی و چاقی در آینده میشوند؛ نیز تغذیه با شیر مادر باعث رشد بهتر مغز و افزایش ضریب هوشی نوزاد میشود و این مزایا نهتنها برای نوزاد بلکه برای مادر نیز وجود دارد و از جمله مزایا میتوان به کاهش خطر سرطان و کمک به بازگشت سریعتر بدن بهحالت قبل از بارداری، اشاره کرد. تغذیه با شیر مادر یک هدیه طبیعی است که باید موردحمایت خانواده و جامعه قرار گیرد و آموزش مادران، فراهمکردن محیطی آرام برای شیردهی و احترام به این فرایند حیاتی، از وظایف مهم نظام سلامت و فرهنگ عمومی است و این تغذیه نهتنها آغاز زندگی سالم کودک است بلکه پایهگذار نسلی سالمتر و متعادلتر خواهد بود. باتوجهبه اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر، فواید تغذیه نوزاد از شیر مادر برای نوزاد و مادر، بهترین زمان آغاز تغذیه نوزاد و راهکارهای افزایش کیفیت شیر مادر، با بهنام یوسفیان؛ پزشک و متخصص طب سنتی، گفتوگویی داشتیم که شرح آنرا درادامه میخوانید. وی گفت: تأکید زیادی بر تغذیه نوزاد با شیر مادر از همان لحظات اولیه پسازتولد وجود دارد و مکتب طب سنتی معتقد است که شیر مادر نهتنها تغذیهای کامل برای نوزاد است، بلکه حاوی مواد حیاتی برای تقویت قوا، رشد طبیعی و تنظیم مزاج کودک است و آغاز شیردهی در ساعات اولیه پسازتولد بهویژه درهمانروز اول، توصیه میشود. شیر اولیه مادر که به آن آغوز گفته میشود، ازنظر طب سنتی دارای طبیعت گرم و تر است و برای پاکسازی دستگاه گوارش نوزاد بسیارمفید است، این شیر به دفع مواد زائدی که در دوران جنینی در بدن نوزاد تجمع یافتهاند کمک میکند و آغوز نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی نوزاد دارد. از دیدگاه حکمای طب سنتی مانند ابنسینا، تأخیر در شیردهی ممکن است باعث ضعف قوا، اختلال در هضم و بروز بیماریهایی مانند قولنج نوزادی شود، بنابراین توصیه میشود که مادر بلافاصله پسازتولد، نوزاد را به سینه بگذارد تا ارتباط عاطفی و تغذیهای برقرار شود. در کنار تغذیه، تماس پوستی و نزدیکی مادر و نوزاد نیز ازنظر طب سنتی اهمیت دارد، چراکه باعث آرامش نوزاد و تنظیم مزاج او میشود و این تماس اولیه، نهتنها تغذیهای، بلکه درمانی و روانی نیز تلقی میشود. وی ادامه داد: در طب سنتی، تغذیه مادر نقش کلیدی در کیفیت و کمیت شیر دارد و مزاج مادر باید متعادل باشد تا شیر تولیدشده نیز دارای مزاج معتدل و مناسب برای نوزاد باشد، غذاهایی با طبیعت گرم و تر مانند آشهای ساده، گوشت بره، بادام، و شیر گاو تازه، برای تقویت شیر مادر توصیه میشوند. مادر باید از مصرف غذاهای سنگین، دیرهضم و بسیارسرد یا بسیارگرم پرهیز کند و غذاهایی مانند عدس، بادمجان، و ترشیها ممکن است باعث تغییر مزاج شیر و ایجاد نفخ یا دلدرد در نوزاد شوند، همچنین نوشیدن آب زیاد بلافاصله پس از غذا توصیه نمیشود زیرا ممکن است باعث رقیق شدن شیر شود. توصیه میشود که مادر از استرس، خشم و اضطراب دوری کند زیرا حالات روحی نیز بر کیفیت شیر تأثیرگذار است و آرامش روانی، خواب کافی و پرهیز از خستگی مفرط از عوامل مهم در حفظ کیفیت شیر است. در کنار تغذیه، استفاده از بعضی داروهای گیاهی مانند رازیانه، گشنیز و شنبلیله نیز برای افزایش شیر توصیه شده که مصرف آنها باید با نظر متخصص طب سنتی و با رعایت دُز مناسب باشد. ازنظر طب سنتی؛ گیاهان دارویی متعددی برای افزایش شیر مادر معرفی میشود که یکی از معروفترین آنها رازیانه است که طبیعت گرموخشک دارد و به تحریک غدد شیردهی کمک میکند و مصرف دمکرده رازیانه بهصورت روزانه میتواند باعث افزایش شیر شود. شنبلیله از گیاهان مؤثر در افزایش شیر است؛ این گیاه با طبیعت گرم و تر، باعث تقویت قوا و تحریک تولید شیر میشود که البته باید بااحتیاط مصرف شود، چراکه در برخی افراد ممکن است باعث نفخ یا تغییر مزاج شود. گیاهانی مانند گشنیز، زیره و بادیان نیز در ترکیبات دارویی سنتی برای مادران شیرده بهکار میروند و این گیاهان علاوهبر افزایش شیر، به بهبود هضم و کاهش نفخ در مادر و نوزاد کمک کرده و ترکیب این گیاهان در قالب جوشانده یا دمکرده، با رعایت اصول و دُز مناسب، توصیه میشود. بااینحال، تأکید میشود که مصرف گیاهان دارویی باید باتوجهبه مزاج فردی مادر انجام شود و استفاده بیرویه یا بدون مشاوره ممکن است باعث اختلال در مزاج یا بروز عوارض شود، بنابراین مشورت با متخصص طب سنتی پیش از مصرف هر گیاه دارویی ضروری است.