بررسی ابعاد اشتغال و بیكاری در ایران
سید ابوالفضل برهانی*
بیكاری و تورم دو مقوله مهم در اقتصاد كلان هر كشور هستند كه به آنها لقب بیماری اقتصادی دادهاند و هر كشوری كه دچار این دو معضل باشد، اصطلاحا می گویند آنکشور دچار بیماری اقتصادی شده است كه متأسفانه اقتصاد كشور عزیزمان ایران سالهاست كه به این بیماری اقتصادی مبتلا گشته و دارد با آن دستوپنجه نرم میکند! صحبت درباره اقتصاد ایران زیاد است اما هدف از این نوشتار، بررسی ابعاد اشتغال و بیكاری در ایران از نگاهی دیگر است. بیكاری و تورم باعث افزایش پارهای از فسادها، جنایات، به هم خوردن تعادل روحی افراد، افزایش نرخ طلاق، آشوبهای سیاسی، خودكشی، فرار مغزها و فعالیتهای اقتصادی زیرزمینی و امثال آن میشود و بههمیندلیل این دو پدیده شوم در فهرست مشكلات اقتصادی هر كشوری جای دارد و جزء اخبار بد تلقی میگردد. تحقیقات روانشناسی نشان میدهد 70درصد عامل اصلی ناهنجاریهای جامعه، بیكاری است لذا ایجاد اشتغال برای جلوگیری از معضل بیكاری بسیار اهمیت دارد. تعریف بیكاری حالتی است كه در آن افرادی از جامعه به سن اشتغال و توانایی انجام كار رسیدهاند اما بهدلیل نبودن كار، شغلی ندارند و حقوق و درآمدی نیز ندارند. براساس اطلاعات ارائهشده ازسوی مركز آمار ایران، متأسفانه 25درصد هموطنان ما بیكار هستند كه از این مقدار 8/21درصد متأسفانه جوانان هستند! این آمار نشان میدهد باتوجهبه جمعیت جوان كشورمان در آینده شاهد رشد فزایندهای در بیكاری خواهیم بود! این نرخ بیكاری در استانهای ایران متفاوت است و استان فارس با 19 درصد جمعیت بیكار در مقام اول است. در یك دهه اخیر متأسفانه یکمیلیون فرصت شغلی در ایران ازدسترفته است كه این رقم معادل 18میلیارددلار است! سالانه 500 تا 600هزار نیروی كار جدید وارد بازار میشود اما چون فرصت شغلی جدیدی دراینمدت خلق نمیشود، درواقع 500 تا 600 هزار نفر به جمعیت بیكاران كشورمان اضافه میشود! راه جلوگیری از بیكاری همانطورکه همه شما خوانندگان این مقاله میدانید، اشتغال است. اشتغال چیست؟ شغل یا پیشه فعالیتی منظم است كه درازای دریافت پول انجام میشود و اشتغال بهمعنای داشتن پیشه یا شغل است. همچنین اشتغال عبارت است از هر نوع كار با اجر مادی (دریافت حقوق و دستمزد) چه اینكه برای كارفرما باشد یا شخص برای خودش كار كند و بهطورکلی به هر نوع مشاركت افراد در فعالیت اقتصادی، اشتغال گفته میشود. امروزه مسئله اشتغال برای جوانان، خانوادهها و درنهایت دولتها به یك دغدغه اصلی تبدیل شده است كه نحوه زندگی آنان را بهشدت تحتتأثیر قرار داده است. اشتغالزایی از 4 روش انجام میشود. یكی ازطریق سرمایهگذاری دولتی است دوم ازطریق سیاستهای مالی است روش دیگر اشتغال از راه میشود ایناستکه چرا در ایران بهاندازه جمعیت موردنیاز که بیكار هستند، ایدههای نو و آخرین روش آن یك سهم از بازار است. یك سؤال بسیار مهمی كه اینجا مطرح اشتغال ایجاد نمیشود؟ پاسخ این سؤال ازنظر بنده ایناستکه دولت زمینههای ایجاد كارآفرینی را برای كارآفرینان ایجاد نمیکند لذا شخص یا اشخاصی كه بهشکل حقیقی یا حقوقی ایدهها و طرحهای فراوانی برای اشتغالزایی دارند، نمیتوانند آنها را بهدلیل عدمحمایت دولت از آن طرحها و نیز فراهم نكردن زیرساختهای لازم برای اجرای آن طرحها ازسوی دولت، آنرا اجرا و در پی آن اشتغال ایجاد نمایند. اگر دولت از كارآفرینان حمایت كند و به اجرای طرحهای كارآفرینی كمك كند، بخش قابلتوجهی از مشكل اشتغال كشورمان حل میشود كه نتیجه آن شكوفاشدن بخشی از اقتصاد ایران و مرهمیست بر زخم اقتصاد بیمار ایران كه امیدوارم دولت با ایجاد نگرشی جدید دراینراستا نسبت به رفع حداقل بخشی از معضل بیكاری اقدامات لازم را بهعمل آورد.
*کارشناس، اداره کار، تعاون و امور اجتماعی