توسعه پایدار روستایی با جشنواره‌های کشاورزی

آئین‌ها، جشن‌ها و جشنواره‌های کشاورزی از هزاران‌سال‌پیش در موعد آغاز کشت یا در زمان برداشت برگزار می‌شوند. این‌نوع مراسم که بیشتر از آن‌ها به‌عنوان جشنواره یا فستیوال برداشت (Harvest Festival) یاد می‌شود، در بسیاری از کشورها و در اغلب نقاط کشور ما رایج بوده و هست. جشنواره‌های کشاورزی را می‌توان رویدادهای فرهنگی-اقتصادی هدفمند تعریف کرد که با محوریت محصولات، فرآیندهای تولیدی، صنایع‌دستی و دستاوردهای خاص یک منطقه برگزار می‌شوند. در کشور ما نیز چندسالی‌ست‌که نوع نگاه مردم و مسئولان به این جشنواره‌ها تغییر کرده و با جدیت بیشتری دنبال می‌شود و حتی در مواقعی رسانه ملی به انتشار زنده تصاویر این‌دست مراسم می‌پردازد. آثار و برکات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و ... این‌مراسم فراوان‌اند و عدم‌وابستگی به منابع دولتی دراین‌جشنواره‌ها برگزاری آن‌ها را تسهیل کرده است. یکی از جنبه‌های مهم جشنواره‌های کشاورزی، نقش فرهنگی و اجتماعی آن‌هاست. این‌رویدادها اغلب با آیین‌های سنتی، موسیقی محلی، غذاهای بومی و نمایش هنرهای مردمی همراه‌اند که هویت روستاها را زنده نگه می‌دارند و حس تعلق اجتماعی را تقویت می‌کنند. ازسویی بستری برای گذراندن ساعاتی خوش در کنار خانواده می‌شود و همین‌امر باعث شده تا گردشگری کشاورزی رونق پیدا کند و درحال‌حاضر بسیاری از مزارع با فراهم‌کردن شرایط توریسم کشاورزی دراین‌حوزه به موفقیت‌هایی دست یافته‌اند. وقتی کشاورز یا صنعتگر روستایی می‌بیند که محصول یا هنر او درمعرض‌دید عموم قرار گرفته و مورداستقبال قرار می‌گیرد، انگیزه بیشتری برای ادامه فعالیت و نوآوری پیدا می‌کند. این انگیزه می‌تواند به حفظ مشاغل سنتی، جلوگیری از فراموشی میراث‌فرهنگی و حتی ایجاد فرصت‌های جدید برای کارآفرینی نظیر راه‌اندازی سایت فروش آنلاین محصولات و مجموعه گردشگری و ... منجر شود. ازسوی‌دیگر این جشنواره‌ها به‌سبب حضور گردشگران از سراسر شهرها به بستری برای تعامل مستقیم، انتقال تجربه، معرفی صنایع‌دستی و جاذبه‌های گردشگری، تقویت تعاملات فرهنگی و حتی معرفی زیرساخت‌ها و ظرفیت‌ها درراستای سرمایه‌گذاری نیز بدل شده است. بااین‌وجود بعد اقتصادی این آئین‌ها و جشنواره‌ها در شرایط فعلی جامعه مهم و قابل‌اعتناست. اقتصاد روستایی در بسیاری جوامع با چالش‌هایی همچون مهاجرت جوانان به شهرها، کمبود سرمایه‌گذاری، ضعف زیرساخت‌ها و محدودیت دسترسی به بازارهای جهانی و حتی ملی مواجه است. جشنواره‌های کشاورزی می‌توانند بخشی از این مشکلات را کاهش دهند زیرا با ایجاد بازارهای موقت و نمایشگاهی، امکان فروش مستقیم محصولات به مصرف‌کنندگان فراهم می‌شود و واسطه‌ها کاهش می‌یابند و با حضور شرکت‌کنندگانی از کل کشور، یافتن مشتری در سطح ملی عملی می‌شود. این‌امر نه‌تنها به افزایش درآمد کشاورزان کمک می‌کند؛ بلکه اعتماد مصرف‌کنندگان به محصولات محلی و ارگانیک را تقویت می‌سازد. ازسویی، حضور گردشگران داخلی و خارجی در آن‌ها موجب رونق صنایع‌دستی، اقامت و پذیرایی، خدمات گردشگری و حمل‌ونقل محلی و ... می‌شود. درپایان باید اذعان داشت جشنواره‌های کشاورزی و آئین‌های شکرگزاری و برداشت را باید به‌عنوان یک راهبرد چندبعدی برای توسعه پایدار اقتصاد روستایی درنظر گرفت. این جشنواره‌ها نه‌تنها به رونق اقتصادی کمک می‌کنند؛ بلکه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، هویتی و زیست‌محیطی را پوشش می‌دهند. اگر سیاست‌گذاران و مدیران محلی بتوانند این‌رویدادها را به‌صورت منظم و هدفمند برگزار کنند، روستاها به کانون‌های پویا و جذاب برای زندگی، کار و سرمایه‌گذاری تبدیل خواهند شد. درچنین‌شرایطی، مهاجرت معکوس رخ می‌دهد، جوانان به روستا بازمی‌گردند، مشاغل جدید ایجاد می‌شود و کیفیت زندگی در مناطق روستایی ارتقا می‌یابد؛ بنابراین، آئین‌ها و جشنواره‌های متنوع و مختلف را باید فراتر از یک رویداد تفریحی یا نمایشگاهی دید؛ آن‌ها موتور محرک توسعه روستایی و ابزاری برای تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی‌اند که می‌توانند آینده‌ای روشن برای جوامع کمترتوسعه‌یافته رقم بزنند و چراغی برای روشن ساختن اقتصاد روستایی قلمداد شوند.