رزمایش «سهند-۲۰۲۵»؛ تقویت جایگاه ایران در شبکه امنیت جمعی شانگهای

اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری درخصوص جزئیات این رزمایش گفت: «این رزمایش که با هدف مقابله با تروریسم درحال‌برگزاری است، در شمال‌غرب کشور با مشارکت میدانی پنج کشور برگزار می‌شود و همچنین، به‌نظر می‌رسد تعداد قابل‌توجه از کشورهای دیگر جمعاً ۱۳ تا ۱۴ کشور انجام می‌شود. این رزمایش نشانگر اهتمام و اهمیتی است که ایران برای مقابله هماهنگ و چندجانبه با معضل تروریسم قائل است. معضل تروریسم، معضلی است که هیچ کشوری به‌تنهایی نمی‌تواند با آن مقابله کند، زیرا ماهیت فرامرزی دارد. این‌نوع همکاری‌ها که در قالب ترتیبات چندجانبه صورت می‌گیرد، می‌تواند آغازگر گسترش همکاری در عرصه‌های مختلف مرتبط با امنیت بین‌المللی باشد. ما امیدواریم این همکاری‌ها، علاوه‌بر مقابله با تروریسم، به حوزه مقابله با جرائم سازمان‌یافته فراملی نیز گسترش پیدا کند». کاظم غریب‌آبادی؛ معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه روز نخست این رزمایش درخصوص جزئیات آن گفت: «رزمایش مشترک ضدتروریستی سازمان همکاری شانگهای با نام «سهند ۲۰۲۵» به‌مدت پنج‌روز و با حضور ۱۸ هیئت عالی‌رتبه از کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و سازمان‌های نظامی و امنیتی منطقه‌ای، به‌میزبانی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با همکاری وزارت امور خارجه در شهرستان شبستر در استان آذربایجان‌شرقی برگزار خواهد شد». غریب‌آبادی بااشاره‌به تجارب و توانمندی نیروهای مسلح کشورمان درمقابله‌با هرگونه اقدام تجاوزکارانه علیه امنیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، میزبانی از این رزمایش را اقدامی برای همسوسازی و ائتلاف‌سازی درراستای معماری جدید امنیت منطقه‌ای عنوان نمود. وی خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران یکی از قربانیان اصلی تروریسم بوده و همواره در خط مقدم مبارزه با تروریسم قرار داشته و تجارب ارزشمندی درمقابله‌با تمام اشکال و ابعاد تروریسم دارد و این رزمایش، بستری برای انتقال و هم‌افزایی تجارب میان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای دراین‌جهت فراهم خواهد کرد». سرتیپ ولی معدنی؛ فرمانده رزمایش مشترک ضدتروریستی سهند ۲۰۲۵، روز سه‌شنبه در نشست خبری رزمایش گفت: «نیروهای مسلح جمهوری اسلامی مفتخر است پس از دوسال عضویت در سازمان همکاری شانگهای، این رزمایش را به‌میزبانی نیروی زمینی سپاه در منطقه شبستر آذربایجان‌شرقی برگزار می‌کند.» وی افزود: «این رزمایش از شهریور سال ۱۴۰۳ با دستور سپهبد شهید باقری در مأموریت سپاه قرار گرفت و ازسوی فرمانده کل سپاه سپهبد شهید سلامی به‌فرماندهی نیروی زمینی سپاه واگذار شد». ژنرال سرگئی کیسانی، دبیر کمیته اجرایی ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم سازمان همکاری‌های شانگهای نیز دراین‌نشست خبری بااشاره‌به ویژگی‌های خاص این رزمایش، گفت: «مرحله اول این رزمایش از یکم جولای تا یکم اوت در خاک کشورهای عضو به‌صورت تکی برگزار شد و درطول مدت برگزاری آن، مسائل مربوط به مبارزه با گروهک‌های بین‌المللی تروریستی موردبررسی قرار گرفت. همچنین دراین‌مرحله امنیت هریک‌از تأسیسات و زیرساخت‌های هر کشور در برابر اقدامات تروریستی موردبررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد». سازوکار SCO شامل ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم (SCO-RATS)، تبادل اطلاعات، کارگاه‌های آموزشی و تمرین‌های عملی مشترک است که به اعضا امکان می‌دهد هماهنگی عملیاتی خود را ارتقا دهند. تمرین‌های سهند-۲۰۲۵ طبق سناریوهای واقعی طراحی شده‌اند و شامل ره‌گیری شناورها، پاک‌سازی مناطق شهری، مقابله با نفوذ شبه‌نظامیان و حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی هستند. هدف این رزمایش، تقویت توان بازدارندگی جمعی و ایجاد شبکه‌ای هماهنگ برای مقابله با تهدیدات فراملی است. 10 کشور عضو سازمان همکاری شانگهای شامل ایران، روسیه، چین، هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و بلاروس دراین‌رزمایش حضور دارند و چند کشور ناظر و مهمان نیز برای مشاهده و تبادل تجربه دعوت شده‌اند و سازمان منطقه‌ای ضدتروریسم SCO-RATS نقش هماهنگ‌کننده تمرین‌ها و مدیریت سناریوها را دارد. حضور نمایندگان عالی‌رتبه نظامی و امنیتی نشان‌دهنده تلاش برای ترکیب آموزش نظری با تمرین‌های عملیاتی است. همچنین، برگزاری جلسات مشترک و کارگاه‌های آموزشی درطول رزمایش موجب تبادل تجربه میان کشورهای مختلف است تا استانداردهای عملیاتی یکپارچه‌تر شود. تمرین‌ها شامل بخش‌های زمینی، دریایی، هوایی و پهپادی بودند. در بخش دریایی، ناوها و یگان‌های واکنش سریع عملیات مقابله با قایق‌های تندرو و حفاظت از مسیرهای دریایی را انجام دادند. یگان‌های زمینی و ساحلی نیز سناریوهای پاک‌سازی شهری، نفوذ به مواضع شبه‌نظامیان و خنثی‌سازی تله‌های انفجاری را تمرین کردند. پهپادهای شناسایی و سامانه‌های جنگ الکترونیک در تمامی مراحل حضور داشته و با پایش لحظه‌ای میدان، دقت عملیات را افزایش داده و ریسک تلفات را کاهش دادند. به‌گفته فرماندهان؛ اجرای این سناریوها با هماهنگی بین چند کشور، نشان‌دهنده بلوغ عملیاتی و آمادگی بالای نیروهای رزمی است. رزمایش «سهند-۲۰۲۵» پیام سیاسی و راهبردی روشنی دارد و نشان‌دهنده اراده جمعی اعضای SCO برای مقابله با تروریسم فراملی است. از نگاه ایران نیز میزبانی رزمایش فرصتی برای برجسته‌سازی جایگاه منطقه‌ای و اثبات توان بازدارندگی کشور است. تحلیلگران بین‌المللی با وجود تأکید بر اهمیت نمادین مانور، براین‌امر تأکید دارند که هماهنگی عملیاتی کامل میان اعضا نیازمند زمان، اعتماد اطلاعاتی پایدار و استانداردسازی پروتکل‌هاست. بااین‌حال، حضور ده کشور و اجرای تمرین‌های ترکیبی، باردیگر جایگاه ایران در شبکه امنیت جمعی SCO را تقویت کرده است. انتخاب استان آذربایجان‌شرقی و منطقه شبستر برای برگزاری رزمایش، به‌دلیل تنوع محیطی شامل مناطق ساحلی، ارتفاعات و محیط‌های شهری بوده است. زمان‌بندی مانور نیز در مقطع حساس منطقه‌ای انجام شد تا هم آمادگی نیروها افزایش یابد و هم بازدارندگی عملیاتی ایران به‌نمایش گذاشته شود. مقامات نظامی ایران تأکید کردند که چنین تمرین‌هایی فرصت مناسبی برای آزمایش توان رزمی، هماهنگی میان یگان‌ها و ارتقای مهارت‌های تاکتیکی است و به آمادگی سریع در مواقع بحران کمک می‌کند. تمرین‌های مشترک موجب تقویت روابط عملیاتی و تبادل تجربه میان سرویس‌های امنیتی اعضای SCO شده و در میان‌مدت می‌تواند به شبکه‌ای اثربخش برای مقابله با گروه‌های فراملی تبدیل شود. بااین‌حال، تفاوت در استانداردهای عملیاتی و سطوح اعتماد اطلاعاتی میان اعضا، چالشی برای سرعت‌بخشی به همکاری‌ها است. این رزمایش همچنین زمینه‌ای برای هماهنگی بیشتر میان نیروهای منطقه‌ای در حوزه مقابله با تهدیدات نوظهور و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین رزمی فراهم کرده. رزمایش «سهند-۲۰۲۵» ترکیبی از اهداف تاکتیکی، آموزشی و نمادین است. ایران با میزبانی و هدایت این رزمایش، جایگاه کلیدی خود در سازمان همکاری شانگهای و توان عملیاتی بالای نیروهای رزمی را نشان داد. این مانور نه‌تنها امنیت منطقه‌ای را تقویت می‌کند، بلکه پیامی روشن و بازدارنده به ایالات‌متحده و رژیم صهیونیستی دارد؛ ایران آمادگی کامل برای مقابله با تهدیدات فراملی و حفاظت از ثبات و امنیت منطقه را دارد و نقش محوری در سازوکارهای امنیتی اوراسیا ایفا می‌کند.