تولید فناوری خط قرمز شرکت‌های ایرانی!

اقتصاد مقاومتی می‌گوید ایده‌ی استعماری و شکست‌خورده‌ی انتقال تکنولوژی (به مفهومی که به ما تلقین شده) را کنار بگذارید و با حداکثر همکاری بین‌المللی، «یادگیری و تولید فناوری» را جایگزین «انتقال فناوری» کنید. قسمت‌های اخیر سریال جومونگ که برای چندمین‌بار پخش می‌شود، حاوی نکته‌ای خاص در موضوع دستیابی به فناوری است: تسو و جومونگ برای ولیعهدی رقابت دارند. مشکل بزرگ کشورشان، نداشتن سلاح های فولادی است. استاد موفالمو کارگاه اسلحه‌سازی بویو را اداره می‌کند اما نمی‌تواند شمشیر فولادی بسازد. کشور بویو از سوی برخی همسایه‌ها تهدید می‌شود و شکستن شمشیرهای سربازان بویو در برابر شمشیرهای فولادی دشمن، سخت نگران‌کننده شده است. تسو برای خوش‌خدمتی، مخفیانه به کشور همسایه و متخاصم می‌رود و تعدادی آهنگر می‌آورد تا فناوری تولید شمشیرهای فولادی را به صنعتگران بویو انتقال دهند. مشکل بویو به ظاهر حل می‌شود اما صنعتگران خارجی بدون یاد دادن راز ساختن سلاح‌های فولادی به استاد موفالمو، تعدادی شمشیر می‌سازند و با بالاگرفتن تنش میان کشورشان و بویو، ناگهان به کشورشان می‌گریزند و دست ارتش بویو را در پوست گردو می‌گذارند... از آن‌سو، جومونگ، با دیدن مخفی‌کاری آهنگران کشور همسایه ابتدا با ارسال چند جاسوس سعی می‌کند راز فنی آنها را سرقت کند. بعد برای استاد موفالمو امکاناتی فراهم می‌کند تا با تحقیق و آزمایش، فناوری ساخت شمشیرهای فولادی را به دست آورد. موفالمو بعد از مدتی موفق می‌شود شمشیرهایی محکم‌تر از شمشیرهای کشور همسایه بسازد و در نتیجه بویو در جنگ پیروز می‌شود... بسیاری از کارشناسان و حتی مسئولان درجه اول کشور، تصور و تبلیغ می‌کنند راه غلبه بر ضعف فناوری و کیفیت پایین محصولات ایرانی، «انتقال فناوری» از خارج است، غافل از اینکه صاحبان فناوری، این بزرگ‌ترین ثروت‌شان را به راحتی و ارزان به دست نیاورده‌اند و به راحتی به کسی انتقال نخواهند داد و حداکثر، کشوری مثل ایران را پایگاه تولید محصولات‌شان می‌کنند یعنی ارزش افزوده‌ی بالا ناشی از تحقیق و توسعه و مالکیت دانش فنی سهم آنها و حقوق ناچیز کارگری، سهم ما. کشورهای صاحب فناوری اگر هم دانشی انتقال دهند، حداکثر فناوری در شرف کهنه شدن را با منت، می‌فروشند. فناوری‌ای که تا استقرار خط تولید و رسیدن محصولش به بازار، محصول بهتر و با فناوری جدیدتر خودشان را روانه‌ی بازار می‌کنند. این داستان تقریبا برای همه‌ی محصولات صنعتی با فناوری دریافتی از خارج تکرار شده است؛ از خودرو تا انواع لوازم خانگی. در نتیجه تولیدکننده‌ی ایرانی همیشه در مرز ورشکستگی و درگیر مشکلات حاد باقی مانده و هیچ‌وقت سودی به دست نیاورده است تا به تحقیق و تولید فناوری بپردازد. این همان چرخه‌ی وابستگی و ضعف دائمی تولیدکننده‌ی ایرانی است. کسانی که از سال‌ها پیش اصطلاح «انتقال فناوری» را در ایران تعریف کرده بر سر زبان‌ها انداخته‌اند، به جامعه‌ی کارشناسی ایران چنین تلقین کرده‌اند که اختراع، هنر منحصر‌به‌فرد آمریکایی‌ها و حداکثر اروپای غربی‌ها و نوآوری، هنر شرقی‌هایی مانند ژاپنی‌ها، کره‌ای‌ها است. صنعتگر ایرانی حتی توان تقلید هم ندارد چون تقلید و کپی‌کاری هنر و کار چینی‌ها است. این تفکر خودباخته و استعماری به ایرانی جماعت القا کرده کشور «تو» نفت دارد. نفت خام صادر کن و از محصولات درجه‌یک خارجی لذت ببر؛ مثل شیخ‌نشین‌های نفتی. اگر هم برای پرستیژ یا ایجاد اشتغال نیاز به تولیدات صنعتی داشتی، ناچاری انتقال فناوری بدهی و «تحت لیسانس» شرکت‌های بین‌المللی کار کنی چون تو نمی‌توانی به مرز علم و فناوری برسی. فناوری پیشرفته و متصل به خط تولید، ساحتی است که شرکت‌های ایرانی هیچ‌وقت توان ورود به آن را نخواهند یافت؛ چون نمی‌توانند با شرکت‌های بین‌المللی رقابت کنند. کسانی که چنین ذهنیاتی به جامعه‌ی کارشناسی ایرانی تلقین کرده‌اند، دانشگاه و پژوهشگاه صنعتی ایرانی را هم تنها برای آشنایی و بازخوانی دستاوردهای علمی غرب، طراحی کرده‌اند؛ طوری که از دانشگاه صنعتی ایرانی «فناوری متصل به خط تولید» بیرون نیاید و کارویژه‌ی دانشگاه ایرانی، شناسایی و دستچین نخبه‌های ایرانی برای مهاجرت به غرب و کار در شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی است. به همین دلیل هم رسانه‌های خارجی و دنباله‌های داخلی آنها، دستیابی دانشمندان ایرانی به فناوری‌های پیشرفته را یا یک‌سره نادیده می‌گیرند یا تخطئه می‌کنند. اگر هم در این میان شرکتی ایرانی بتواند با تحقیق و توسعه، محصولی با فناوری جدید راهی بازار کند، با انواع روش‌ها از دستکاری تعرف‌ها توسط خائنان نفوذی گرفته تا دامپینگ علنی، شرکت ایرانی را از ورود به خط قرمز «تولید فناوری» باز دارند. برای شاهد مثال عینی این ادعا، از شرکت مپنا در جنوب کرج بازدید کنید. نقطه‌ی کانونی در مفهوم اقتصاد مقاومتی، همین شکستن انگاره‌ی ناتوانی صنعتگر و محقق ایرانی است. اقتصاد مقاومتی می‌گوید ایده‌ی استعماری و شکست‌خورده‌ی انتقال تکنولوژی (به مفهومی که به ما تلقین شده) را کنار بگذارید و با حداکثر همکاری بین‌المللی، «یادگیری و تولید فناوری» را جایگزین «انتقال فناوری» کنید. اقتصاد مقاومتی می‌گوید، تولیدکننده‌ی ایرانی باید از مسیر تحقیق، به مرز فناوری و حتی ورای آن برسد و محصولی قابل رقابت در بازارهای جهانی بسازد تا «صادرات محصولات دانش‌بنیان»، ویژگی اقتصاد ایران باشد. این کاری است که برخلاف القای دشمنان، ایرانی می‌تواند انجام دهد. این کاری است که کره جنوبی طی 50 سال گذشته پیمود و اکنون به شکلی غیرمستقیم، جومونگ راز آن را برملا می‌کند.
سیدامیر سیاح/ فارس