دیوار صوتی
Zakir Hussain
ذاکرحسین، یکی از مشهورترین نوازندگان طبلا در دنیا است که در نهم مارس سال 1951 در هندوستان بهدنیا آمد. همانند بسیاری دیگر از نوازندگان برجسته هند موسیقی را سینهبهسینه از پدرش استاد الا راکا فرا گرفت. نگاه ویژهی موزیسینهای غرب به موسیقی هند موجب این شد تا بسیاری از نوازندگان و گروههای مختلف با هدف تلفیق و کسب تجربههایی جدید به همکاری با نوازندگان هندی بپردازند، شاید راوی شانکار، یکی از برجستهترین این نوازندگان باشد. ذاکرحسین نیز به سبب نواختن سازی کوبهای مورد توجه بسیاری از گروهها قرار گرفت. شاید مهمترین فعالیتش همکاری با گروه بیتلز بود که باعث شد وی به دنیای موسیقی معرفی شود. اما موسیقی جز، سبکی بود که او میتوانست تواناییهای خود را بهدور از هیاهوی تبلیغاتی بهدست آورد. وی در سال 1971 همراه با گروه شانتی در ضبط آلبوم همکاری کرد و در سال 1975 یکی از با ارزشترین کارهای وی همراه با جان مکلافلین نوازندهی شهیر جز شکل گرفت. گروه شاکتی به همراه مک لافلین و ذاکرحسین و دیگر اعضای گروه کنسرتهای متعددی را اجرا کردند که این همکاری سهسال بهطول انجامید و بعد از آن، گروه منحل شد و ذاکرحسین با عنوان خود دست به کنسرتهای متعدد دیگری زد. در همان سالها ذاکر تحصیلات خود را نیز کامل کرد، سال 1970 زمانی بود که او در آمریکا اقامت گزید و در همان سال در بیش از 150 کنسرت حضور داشت که در نوع خود بینظیر بود! در سال 1987 وی اولین آلبوم تکنوازی خود را با عنوان Making Music به دنیای موسیقی عرضه کرد. اثری که از آن بهعنوان تاثیرگذارترین آلبوم ضبط شدهای که میتوان تاثیر متقابل شرق و غرب را کاملا احساس کرد، یاد میکنند. تاثیر وی در انتقال فرهنگ هند نیز کاملا محسوس بود و بهدلیل فعالیتهایش در سال 1988 بهعنوان جوانترین پرکاشنیست توانست جایزهی پادماشری جایزهای از سوی دولت هند برای نخبگان فرهنگی- هنری-علمی را بهدست آورد.
طبلا مهمترين طبل موسيقي اصیل شبهقارهی هند و ازجمله سازهای کوبهای دستی، شامل دو طبل است كه يكي كوچكتر و بهصورت كوزه به نام دايان و ديگري بزرگتر و به صورت كاسه به نام بايان. دايان كه طبلي قابل كوك است، معمولاً با اصليترين نغمهی راگاي مورد نظر كوك ميشود كه نامش شاهنغمهی راگا است. برخي بايان را نيز چند نغمه بمتر در فاصلهی چهارم، پنجم يا اكتاو كوك ميكنند. در طبلا، دست راست روي دایان و دست چپ روي بایان است و براي نواختنش از انگشتان و كف دو دست استفاده ميشود. در حقيقت دستي كه روي طبل كوچكتر است، پركارتر بوده و دست ديگر بيشتر حالت كمكي دارد. نوازنده با اين دست، رنگ و تركيبهاي گوناگوني بهدست اصلي اضافه ميكند. همچنين برخي اوقات دست فرعي روي طبل بزرگتر فشارهايي را وارد ميكند تا كوك صداي بايان را بهصورت موقت تغيير دهد و صداهاي گوناگوني را از آن بيرون بكشد. در ضمن بهندرت اتفاق ميافتد كه نوازندهی طبلا دست فرعي را از روي طبل بزرگتر برداشته و روي طبل كوچكتر بههمراه دست اصلي بنوازد. پوست طبلا معمولا از گوسفند يا بز است كه توسط نوار چرمي روي هر یک از طبلها بهصورت مجزا بافته ميشود و با سفت و شل كردن آن نوارهاي چرمي، طبلا كوك میشود. براي راحتتر و دقيقتر كوككردن طبل كوچكتر، استوانههاي كوچك چوبي، لاي نوار چرمي و بدنهی آن تعبيهشده است. پوست طبلا به سه بخش مهم كنار، ميدان و سياهي بخشبندي ميشود. كنار در حقيقت همان ناحيهاي است كه پوست ديگري در بخش كنارهاي طبلا روي پوست اصلي آن كشيده ميشود و بنابراين در اين بخش، پوست طبلا دو لايه است و در طبل كوچكتر صداي اصلي طبلا از اين بخش بيرون ميآيد. سياهي يك لكهی دايرهايشكل سياهرنگ و مادهی مخصوصي است كه روي پوست طبلا چسبانده ميشود. بهوسيلهی اين سياهي است كه گرفتگي صداي طبلا رخ ميدهد. آن ناحيه كه بين سياهي و كنار است، ميدان نام دارد. دربارهی تاريخ طبلا اختلافهايي وجود دارد و افسانههايي نيز به آن اضافه شده كه بيان سرگذشت اين ساز را مشكلتر ميكند. درحاليكه برخي اختراع اين ساز را به امير خسرو دهلوي، موسيقيدان و شاعر پارسيگوي اهل دهلي نسبت ميدهند و برخي ديگر قدمت آن را به هزاران سال قبل ميرسانند، بعضي نيز معتقدند كه تاريخ آن به پيش از قرن هجدهم ميلادي نميرسد. با همت و سخت كوشي چند طبلا نواز هندي، چند دهه است كه توجه جهانيان به اين ساز جلب شده و بهخوبي در جهان ترويج يافته است. درشن آنند، شجاعت حسينخان، سنديپ داس و ذاکر حسین از بهترین طبلانوازان جهان هستند. طبلا نتنویسی مرسومی ندارد و قطعات در آن بهشکل از پیش تعیینشده توسط کلمات ادا میشوند و هر کلمه نماد یک حرکت است.