رنج روزافزون ۱۱میلیون حاشیهنشین
ما هیچوقت وارد متن نمیشویم
درحالیکه وزیر کشور از وجود ۱۱میلیون حاشیهنشین خبر داده است، عضو هیئتمدیرهی شرکت عمران و بهسازی شهری میگوید: بافتهای ناکارآمد در سطح شهرهای کشور درحال گسترش است. به گزارش ایسنا، وزیر کشور در صحن علنی مجلس از وجود ۱۱میلیون نفر حاشیهنشین در کشور خبر داد و این درحالیست که پیش از این بیان شده بود ۲۰میلیون نفر از جمعیت کشور در بافتهای ناکارآمد زندگی میکنند. بدین ترتیب افزونبر ۲۰میلیون نفر از جمعیت کشور در بافتهای ناکارآمد زندگی میکنند که از این تعداد ۱۷درصد بهشکل رسمی سکونت دارند، ۳۸درصد قولنامهای و بنچاقی هستند، ۳۰درصد در اراضی دولتی ساکناند و ۱۵درصد وضعیت نامعلومی دارند. طبق مطالعات انجامشده بر روی ۹۰ شهر، در بندرعباس بیش از ۲۵هزار خانوار در بافتهای فرسوده زندگی میکنند که حدود یکچهارم جمعیت ۴۰۰هزار نفری این شهر را شامل میشود. در اراک نیز ۱۵هزار خانوار در بافتهای ناکارآمد زندگی میکنند و بیش از نیمی از جمعیت چابهار در سکونتگاههای غیررسمی ساکن هستند. براساس سیاستهای وزارت راه و شهرسازی قرار بود هرساله به ۳۰۰هزار واحد مسکونی واقع در بافتهای فرسوده و ناکارآمد تسهیلات با سود ۱۱درصد پرداخت شود، اما سال 1394 تنها حدود ۱۱۰هزار فقره تسهیلات محقق شد که ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی این رقم را برای سال اول مناسب میداند و معتقد است در سالهای آینده تسهیلات نوسازی و بهسازی شرایط مناسبتری خواهد داشت. محمدسعید ایزدی، میزان تسهیلات مصوب را ۵۰میلیون برای هر واحد مسکونی در کلانشهرها، ۴۰میلیون برای شهرهای بالای ۲۰۰هزار نفر و ۳۰میلیون تومان برای شهرهای کمتر از ۲۰۰هزار نفر عنوان کرد و گفت: دولت تقبل کرد که ۱۰درصد سود بانکی را پرداخت کند، بنابراین، مردم اطمینان یابند که وامها با سود ۱۰ و ۱۴درصد ارائه خواهند شد. به گفتهی ایزدی، هرساله گفته میشود سالی ۳۰۰هزار مسکن نیاز داریم و بعد تامین نیاز میکنیم، اما نیاز مسکن برآورده نمیشود. این خلاء مربوط به این مسئله میشود که ساکنان مناطق ناکارآمد بهعنوان اصلیترین گروههای جامعهی هدف اصلی برنامهها قرار نگرفتهاند که در برنامهی بهسازی و نوسازی شهری این انطباق صورت میگیرد. نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد ازجمله اولویتهای وزارت راه و شهرسازی عنوان شده است. با این حال بهنظر میرسد این طرح از نبود نقدینگی رنج میبرد. چندی پیش طی همکاری شرکت عمران و بهسازی شهری با سازمان ملی زمین و مسکن قرار شد به سکونتگاههای غیررسمی و حاشیهی شهرها سند اختصاص یابد. مسئلهای که البته با مخالفت منتقدانی مواجه بود که معتقد بودند این اقدام به ساخت قاچاق وجهه قانونی میدهد و دیگرانی که تاکنون زمینهای دولتی را برای ساخت و ساز تصرف نکردهاند، تشویق به این اقدام میکند. از سوی دیگر مجید روستا، عضو هیئتمدیرهی شرکت عمران و بهسازی شهری، گفت: طبق مطالعات صورت گرفته و با توجه به گسترش بافتهای ناکارآمد شهری در کشور، این مسئله پدیدهای گذرا و ناپدیدشدنی نیست و در سطح شهرهای کشور درحال گسترش است. ازآنجاکه این سکونتگاهها با مسائل پیچیدهای روبهرو هستند، اين مشكلات قابليت سرايت به باقی شهر را دارند و حل نشدن آنها، قشر فقير شهری را در چرخهای از فقر و عدم ارتقاء اجتماعی گرفتار خواهد كرد. مديريت شهری نيز بهعلت غيرقانونی بودن مالكيت زمينها، عدم پرداخت عوارض از طرف ساكنان اینگونه سکونتگاهها و فقدان برنامهریزیهای فراگیر در خدماترسانی دچار تردید و نارسایی زياد شدهاند. از سوی دیگر، عملکرد سنتی نظام مدیریت شهری ایران ابعاد مسائل شهری را گسترش داده و پاسخگوی چالشهای فراروی شهرنشینی کشور نیست. مطالعات نشان میدهد مسئلهی فقر شهری در شهرهای کشورهای درحال توسعه مانند ایران تنها نه در ماهیت رشد شهرنشینی بلکه ناشی از ضعف برنامهریزی و مدیریت شهری در اقدام یکپارچه در جهت کنترل و بهبود این نوع از سکونتگزینی است. وی در این خصوص خاطرنشان کرد: علیرغم مداخلات صورتگرفته در قالب طرحهای بهسازی، نوسازی و ساماندهی و توانمندسازی در شهرهای مختلف، نهتنها منجر به حل مسئله نشده است، بلکه روزبهروز ابعاد مسئله را گستردهتر و مشکلات شهری را افزونتر کرده است. بیشك شـهرداریها بهعنوان محور اقدامات اجرایی در سطح شهر و بهعنوان عالیترین و عمدهترین مرجع مدیریت شهری دارای گستردهترين و متنوعترين وظايف و مسئوليتها در موضوع بهسازی شهری هستند. ايـن وظـايف و مسـئوليتهـا ابعـاد مختلـف بهسازی شهری شامل برنامهريزی، نهادسازی، تأمين مالي و اجرا را دربرمیگيرند.