Larry Adler

لری آدلر یکی از موزيسين‌هاي آمريكايي‌ست كه معمولا به‌عنوان يكي از بهترين و متبحرترين نوازندگان سازدهني در دنيا شناخته می‌شود. آهنگ‌هاي آدلر را آهنگسازاني چون رالف ووگان ویلیامز، مالکولم آرنولد و آرتور بنجامین می‌ساختند. در طول آخرين مراحل كاري، «آدلر» بيشتر به‌خاطر همكاري با آهنگسازان معروفي چون استینگ، التون جان، کیت بوش و کرایس متئوس شناخته شده بود. این هنرمند با نام اصلی «لاورنس سه‌سیل ادلر» در دهم فوریه‌ی سال ۱۹۱۴ در بالتیمور آمریکا متولد شد. او سازدهنی را بدون آموزش فراگرفت و زمانی‌که ۱۴‌ساله بود، به نوازنده‌ی حرفه‌ای سازدهنی تبدیل شد. بازگرداني نوشته‌هاي بتهوون براي «لری آدلر» جايزه به همراه آورد و يك سال بعد، از خانه به نيويورك فرار كرد. بعد از معرفي شدن توسط رودی والی، اولين كار تئاتر خود را اجرا و توجه پل اش، رهبر اركستر را به خود جلب کرد که باعث شد. این ماجرا باعث شد حتی در يك تئاتر درام‌موزيكال در نقش پسربچه‌ی ژنده‌پوشي كه براي كسب يك پني سازدهنی مي‌نوازد، بازي کند. «لری ادلر» از نخستین نوازندگان سازدهنی بود که قطعات اختصاصی نوشته‌شده برای این ساز کوچک را اجرا کرد. در دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی، وی قطعاتی را اجرا می‌کرد که آهنگسازان به‌صورت اختصاصی برای او و سازدهنی‌اش نوشته بودند. «ادلر» حتی قطعات کلاسیک از هنرمندانی چون باخ، ویوالدی، بتهوون، موتزارت، بارتوک، استراوینسکی و قطعاتی را که برای سازهای دیگر مانند ویولن نوشته بودند، به‌ شایستگی اجرا می‌کرد. در دهه‌ی ۱۹۴۰ «آدلر» و پل دراپر، كارهای جالب و قابل توجهي را از خود بروز دادند که به‌عنوان تور ملي و بين‌المللي به موفقیت‌های بسیاری رسید. با این حال، در زمان مک‌کارتیسم به‌دليل اتهام غلط جانبداري از كمونيست و غيرممكن شدن يافتن كار، مجبور به ترك آمريكا شد. «لری» در سال ۱۹۴۹ به لندن رفت و تا زمان مرگش در هفتم آگوست ۲۰۰۱ آنجا بود. اتهام اگرچه بي‌اساس بود، اما باعث ايجاد احساس بي‌اعتنايي عمومي نسبت به آدلر در طول سال‌هاي ۱۹۵۰ و اوايل ۱۹۶۰ در آمريكا، شد، هرچند در سال ۱۹۵۳ به‌خاطر موسيقي فيلم Genevieve، علي‌رغم بی‌اعتباری نامش در آمريكا به‌دليل حضور در ليست سياه، نامزد دريافت اسكار شد. «ادلر» در اجرای آلبومی به نام «شکوه گرشوین» که یادبودی برای جورج گرشوین، آهنگساز بزرگ قرن بیستم بود، همکاری کرد. در این سال، ادلر ۸۰‌ساله بود و ‌همراه با جورج مارتین، قطعه‌ی راپسودی آبی از گرشوین را اجرا کرد و در اجرای آهنگ Summertime با نواختن همزمان سازدهنی و پیانو، مهارت خود را در نواختن پیانو نیز به رخ کشید.
سازدهنی یا Harmonica جزو سازهای بادی‌ست و در خانواده‌ی سازهای زبانه آزاد قرار می‌گیرد. تولید صوت در این نوع سازها نتیجه‌ی ارتعاش یک زبانه موسوم به Reed و از جنس فلز است که تنها یک سر آن به بدنه‌ی ساز متصل است و انتهای دیگرش می‌تواند آزادانه حرکت کند. به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها در اثر عبور جریان هوا موجب تولید صدای ساز می‌شود. از سایر سازهای این خانواده می‌توان ملودیکا (Melodica)، کنسرتینا (Concertina) و آکاردئون (Accordion) را نام برد. شاید برخی مواقع متوجه شباهت موجود بین صدای سازدهنی و آکاردئون شده باشید. این شباهت در جنس صدا، در واقع به خاطر شباهت در ساختمان این سازها و نحوه‌ی تولید صوت در آنهاست. گرچه چینی‌های باستان نوعی سازدهنی با زبانه‌های چوبی داشته‌اند و موتسارت قطعه‌ای برای سازدهنی شیشه‌ای نوشت، سازدهنی دیاتونیکی که ما هم‌اکنون می‌شناسیم، در اوایل قرن نوزدهم، در آلمان ساخته شده ‌است. این ساز به‌وسیله‌ی موج مهاجرین ترک‌کننده‌ی آلمان، به ایالات متحده و بریتانیای کبیر برده و در اواسط قرن نوزدهم، در سراسر جهان، نواخته می‌شد. سازدهنی کروماتیک در سال ۱۹۱۸ اختراع شد و ازآنجایی‌که شامل هر 12 نیم‌پرده‌ی گام کروماتیک است، به شما اجازه می‌دهد آهنگ کامل‌تری را بنوازید، مانند قطعه‌های جز و کلاسیک. همچنین برای نوازندگی تا حدود زیادی کامل‌تر است. در مدل ۱۶‌سوراخه‌ی سازدهنی کروماتیک شما چهار اکتاو کامل برای اجرای قطعات در اختیار خواهید داشت که اجازه‌ی نواختن هر قطعه‌ای را به شما خواهد داد. سازدهنی را به روش‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌کنند، اما اگر از سازدهنی‌های بیس (Bass) و کورد (Chord) صرف نظر کنیم، سازدهنی‌هایی که بیشتر برای نواختن سولو استفاده می‌شوند را می‌توان در یک طبقه‌بندی بسیار کلی به دو گروه اصلی تقسیم کرد: سازدهنی‌های دوزبانه‌ای و سازدهنی‌های تک‌زبانه‌ای. از انواع مختلف سازدهنی بر حسب قابلیت‌های مختلف و جنس صدای‌شان در سبک‌های خاصی از موسیقی بیشتر استفاده می‌شود که شامل چهار نوع هستند: سازدهنی ترمولو که برای هر نت موسیقی، دو زبانه دارد. هر دو زبانه با یک دانگ صدا کوک می‌شوند و یکی کمی زیرتر و دیگری کمی بم‌تر است. این کار حالتی مواج به صدای سازدهنی می‌دهد که از دو زبانه به‌دست می‌آید. سازدهنی کروماتیک که از یک شستی برای تعویض زبانه‌ی حامل سوراخ‌های نواختن استفاده می‌کند. این ساز در مواقع عادی کلیدهای دیاتونیک را می‌نوازد، اما با فشار دادن شستی، نیم‌پرده بالاتر از هر نت نواخته می‌شود. یک سازدهنی کروماتیک می‌تواند تمام ۱۲ نت کروماتیک سازهای غربی را بنوازد و به همین دلیل در موسیقی‌های جز، کلاسیک و پاپ کاربرد بیشتری نسبت به دیگر انواع سازدهنی دارد. سازدهنی دیاتونیک و سازدهنی بیس و کورد هم انواع دیگر آن هستند که در سبک پاپ بسیار استفاده می‌شوند. گفتنی‌ست که در نواختن سازدهنی از شماری تکنیک ازجمله بندینگ، آوربندینگ، تانگ‌بلک، ویبراتو، گلیساندو و... استفاده می‌شود. از مطرح‌ترین نوازندگان ساز دهنی باید به استیو بیکر، آنی رینز، رابرت بونفیلیو، جان پاپر، جو فيليسکو، فرانز اشمل، سانی بوی و فیلیپ آشیل اشاره کرد.