یادداشت
شبکههای مجازی و جوانان
نادره جوادی
اگرچه بسیاری از نوآوریها با انگیزهی تامین رفاه و آسایش ارائه شدهاند، اما درعینحال بهدلیل عدم فرهنگسازی و استفادههای نادرست از ابزارهای جدید، این ابداعات، گاه به جسم و جان انسانها آسیب میزند و گاه فرهنگ، اعتقادات و حتی رفتارهای اجتماعی وی را دگرگون میکند. اینترنت بهعنوان یکی از مهمترین ابداعات بشر در قرن اخیر، با قابلیتها و کارکردهای متعدد و گستردهاش، بخشهای مختلف زندگی انسان را تحت تاثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است. هدف اصلی اینترنت، برداشتن فاصلهی جغرافیایی میان انسانهای سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصهی ارتباطات و تبادل اطلاعات است. با توجه به استقبال گستردهی کاربران اینترنتی بهویژه قشر جوان و نوجوان از شبکههای اجتماعی مجازی، بررسی و کنترل استفادهی صحیح و برنامهریزی دقیق از طرف مسئولان فرهنگی و اجتماعی و نیز والدین، امری ضروریست. شبکههای مجازی بهدلیل گستردگیشان، چه افراد باسواد و چه کمسواد را به خود جذب کردهاند و هر شخص براساس نیاز خود یکی از رسانههای موجود این شبکهها را انتخاب میکند. یکی ازجذابیتهای اصلی شبکه های اجتماعی مجازی، ویژگی سرگرمی بودن آن است. این خصوصیت در شبکههای اجتماعی خیلی مورد توجه قرار میگیرد، چون برخی افراد هدف خاصی را در این زندگی خود دنبال نمیکنند که البته این به خودی خود میتواند آسیبزا باشد. سعید سعیدفرد، جامعهشناس بیان میکند: «در ایران مردم از روابط رودررو لذت میبرند و در روابط خصوصی و دوستانه درگیرند، اما الان که این روابط کمتر شده است، مردم شاید علایق خود را به دیگران در فضای مجازی نشان میدهند». خانواده در تمام فرهنگها کانون شکلگیری هویت فرد است و هیچ فردی جدا از خانوادهاش قابل تعریف نیست. در حقیقت خانواده رکن اصلی سازندهی فرد و شخصیت اوست. کانون مقدس خانواده بهترین مکان برای تربیت جسم و روان، یک سیستم تلقی میشود که شامل حداقل یک زن و مرد است و درصورتیکه در خانواده فرزندانی هم وجود داشته باشند، این سیستم بزرگتر و پیچیدهتر شده و نقشهای دیگری همچون نقش والدین نیز به نقشهای گذشته اضافه میشود. بهعبارت دیگر، خانواده چیزی بیشتر از مجموعهافرادیست که در یک فضای فیزیکی و روانشناختی با هم مشارکت دارند. این تعریف نشاندهندهی اهمیت فوقالعادهی این بنیان کوچک اجتماعی و تاثیر آن در تمام شئون زندگی افراد بهویژه فرزندان است. اما این سیستم نیز مانند هر سیستمی دستخوش حوادث تلخی میشود و همیشه در امان و بهدور از تهدید نیست. مفهوم خانواده در کشور ما با کشورهای غربی بسیار متفاوت است. عشق و صمیمیتی که در خانوادههای ایرانی حاکم است، در کشورهای غربی دیده نمیشود و دشمنان سعی میکنند از طریق جنگ نرمافزاری به فروپاشی خانواده و عقاید جوانان آن مرز و بوم نائل آیند. در دنیای ماشینی و شهری امروز که والدین فرصت چندانی برای صرف وقت با فرزندانشان ندارند و ازطرف دیگر، با تکفرزند بودن خانوادهها، والدین سادهترین راه را برای سرگرمی فرزندان خود انتخاب میکنند. بدین صورت ابزارهایی چون تلفن همراه، لپتاپ، رایانهی شخصی و اینترنت را در اختیار فرزندانشان میگذارند تا او در اتاق خود بهکار با آن مشغول شود و او بهجای اینکه خود را برای زندگی آماده کند، خواسته و ناخواسته بهنوعی تحریف کشیده در دنیای مجازی غرق میشود. دنیای مجازی، خصوصیترین بخشهای زندگی خانواده را به نمایش میگذارد و حتی اغراق هم در آن به نمایش میگذارد. جوانانی که هنوز برای پذیرش مسئولیت زندگی از طرف خانواده آماده نشدهاند، در برداشتهای خود از این صفحهها دنیای تخیلی و زیبایی که سراسر لذت و صمیمیت است را به تصویر و به چالش میکشد. /*کارشناسی ارشد روانشناسی