چشمها منتظر ثبت لالجین به یک شهر جهانی
پایتخت سفـال دنیا رونق مییابد
پایتخت سفال دنیا این روزها در حال و هوای شهر جهانیشدن است، عنوانی که شاید بتواند گرهی از مشکلات صنایعدستی هگمتانه باز کند، هرچند که تبدیل این نام به نان نیازمند برنامهریزی است. از شهر همدان که به سمت شمال استان بروی، جایی در شهرستان بهار نام «لالجین» تنها آدرس پرسیدنی است که همه پاسخ آن را میدانند، شهری که این روزها با رفتوآمد کارشناسان یونسکو قرار است در دنیا برای خودش نام و نشانی درکُند. به گزارش مهر، «لالجین» را بهعنوان پایتخت جهانی هنر دستی سفال میشناسند، جایی که بخش زیادی از مردمانش زندگیشان با گل و خاک عجین شده است و چرخ زندگیشان با چرخ کوزهگری میچرخد. اما همهی داستان صنایعدستی همدان لالجین و سفالهایش نیست، ولی هرچه که هست این شهر میتواند نان صنایعدستی همدان را داغ نگهدارند و بازارش را رونق بدهد، اینهمه ماجرایی است که مردم و مسئولان چشم به آن دارند تا شاید با تحققش بتوان گرهی از گرههای صنایعدستی دیار هگمتانه باز کرد.
یکی از بخشهای مهم اقتصادی و فرهنگی در هر کشوری حوزهی صنایعدستی و هنرهای سنتی است که ابزاری قابلتوجه برای صادرات کالا، اشتغالزایی، جذب توریسم و بالا بردن سطح تولید ملی به شمار میرود. در این میان صنایعدستی استان همدان دارای ظرفیتهای بسیاری بوده و محصولات این صنعت از اقبال عموم مردم و گردشگران برخوردار است اما آنچه به نظر میرسد این است که برنامهریزی منسجمی برای معرفی این محصولات وجود ندارد. به اعتقاد کارشناسان، صنایعدستی پلی میان اقتصاد و فرهنگ است و با توسعهی آن، نهتنها به اشتغالزایی و اقتصاد کمک شده بلکه گامی در راستای تحقق شعار سال مبنیبر «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» و همچنین سیاستهای ابلاغی در این بخش برداشته خواهد شد، چراکه با تکیهبر توان داخلی برای توسعه تلاش میشود. نگاهی گذرا به وضعیت صنایعدستی و هنرهای سنتی در استان همدان بیانگر آن است که در حال حاضر صنایعدستی یکی از بخشهای مهم در این استان است که با سرمایهگذاری بسیار پایین، ایجاد فرصتهای شغلی بسیار و ارزشافزوده بالا میتواند در رشد و توسعه اقتصادی و صادرات غیرنفتی استان نقش مهمی را ایفا کند. پس از مطرح شدن لالجین به عنوان کاندیدای شهر جهانی سفال اطلاعات مورد نیاز جمعآوری و طرح اولیه توسط اداره کل میراث فرهنگی همدان تهیه و به سازمان مرکزی ارسال شد که توسط شورای آسیا و اقیانوسیه صنایعدستی مورد تأیید قرار گرفت. در پی این رویداد و در مرحله داوری نهایی اردیبهشتماه امسال داوران برای بررسی شرایط لالجین وارد استان همدان شدند و بنابر اظهارنظرهای اولیه پرونده تأیید شد تا در تیر یا مرداد ماه سال ۹۵ در مجمع عمومی شورای جهانی توسط روسای ۵ قاره تأیید و به طور رسمی در شهریور ماه ثبت جهانی این شهر اعلام شود. آنچه مسلم است اینکه ثبت جهانی مرحلهی اولیه کار است و مراحل بعد از ثبت جهانی اهمیت بالایی دارد، چراکه تمامی شهرهای جهانی باید گزارش سالانه ارائه دهند و اگر اتفاقی در این شهرها در راستای رونق اقتصاد صنایع دستی و پیشبرد هنری رخ نداده باشد این عنوان از شهر موردنظر گرفته میشود. از سویی ثبت جهانی شهری همچون لالجین عنوان مهمی بوده و روی گردشگری خارجی، اقتصاد محلی، اشتغالزایی و توسعهی صادرات صنایعدستی به طور مستقیم تأثیر دارد که این موضوع اهمیت توجه به صنایع دستی را گوشزد میکند. این درحالیست که همچنان استان همدان بهرغم دارا بودن شهر جهانی صنایعدستی از ظرفیتهای این بخش بهخوبی بهره نبرده است و ارتقای فعالیتها در این زمینه ضروری بهنظر میرسد.
علی مالمیر، مدیرکل میراث، صنایعدستی و گردشگری استان همدان بابیان اینکه یکسوم جمعیت شاغلان استان در حوزهی صنایعدستی فعالیت میکنند، گفت: «سال گذشته در بخش صنایعدستی از گمرک استان ۱۲میلیون دلار صادرات انجام شد.» وی بابیان اینکه توجه به بازار و ایجاد اعتماد برای مشتری در تقویت فروش و معرفی این صنایع مدنظر است، گفت: «در این شرایط راهکار اعتماد و توسعه برند با توجه به تهدیدهای واردات چینی، پرداختن به داوری و اعطای نشان ملی به شاغلان این عرصه است.» وی در مورد حمایتهای انجامشده از هنرمندان صنایعدستی اظهار داشت: «استفاده از ظرفیتهای استان همدان و سایر استانها مانند تهران و شرکت در نمایشگاه ازجمله اقدامات انجامشده است.» وی با تأکید بر اینکه رشتههای صنایعدستی به تقویت و حمایت بیشتری نیاز دارند، گفت: «باید متناسب با ظرفیت بالای صنایعدستی در استان رشد و توسعه پیدا کنیم.» علیرضا قاسمی درخصوص بیمهی صنعتگران گفت: «حق بیمهی صنعتگران و هنرمندان تحت پوشش افزونبر دو سال است که قطعشده و رایزنیهایی برای پرداخت مجدد حق بیمه آنان انجامشده است.» معاون صنایعدستی ادارهی کل میراث فرهنگی استان همدان بابیان اینکه آموزش شاغلان ضمن فعالیت را در دستور کار داریم، عنوان کرد: «راز بقای هر صنعت بازار فروش آن است که از همین راه امرارمعاش صنعت گران انجام میشود و در این راستا حضور در نمایشگاههای داخلی و خارجی میتواند به این امر کمک شایانی کند.» قاسمی با اشاره به اینکه اگر هنرمندان طبق شرایط ملی و بینالمللی کالاهای خود را ارائه کنند، موفقتر خواهند بود، به برنامهریزی برای اعطا نشان اصالت به هنرمندان اشاره و عنوان کرد: «به هنرمندانی که کالاهای خود را طبق نشان ملی و بینالمللی ارائه کنند نشان اصالت اعطا میشود و میتوانند محصولات خود را صادر کنند و از تسهیلات صادرکنندگان نیز بهرهمند شوند.» وی ادامه داد: «با ثبت جهانی شهر لالجین یک برند بینالمللی در استان خواهیم داشت که هم میتواند هنرمندان را تشویق کند و هم بر زندگی و معیشت صنعتگران استان تأثیر دارد و هم زمینه گردشگری را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم میکند و میتواند علاقهمندان را به این سمت بکشد.» قاسمی بابیان اینکه ثبت جهانی این شهر فرصت مغتنمی است و جواب خوبی برای صنعت گران این رشته است که مدتها از ما میخواستند لالجین در سطح بینالمللی مطرح شود و این موضوع در حال تحقق است، گفت: «حمایت از صنایعدستی از مصادیق عملی اقتصاد مقاومتی و این مهم باید بهطورجدی در دستور کار قرار گیرد.» در این شرایط آنچه ضروری به نظر میرسد اینکه باید دولتمردان و نمایندگان مردم در مجلس دهم شورای اسلامی در فرآیند تدوین و تصویب برنامه ششم توسعهی توجه ویژهای به وضعیت صنایعدستی و مشکلات و چالشهای پیش روی آن داشته باشند تا بتوان از صنایعدستی بهعنوان ابزاری برای رشد اقتصادی و دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی نیز بهره جست.