جریمه ایران در رابطه با صادرات گاز به ترکیه دروغ است

وزیر نفت با بیان اینکه جریمه ایران به دلیل شکایت گازی ترکیه دروغ محض است، گفت: ترکیه خواستار تخفیف 62.5 درصدی در نرخ گاز صادراتی ایران بود، اما در نهایت دیوان داوری رای به کاهش 13درصدی داد. به گزارش ایرنا، بیژن زنگنه درباره برخی ادعاها مبنی بر ارزان‌فروشی گاز ایران به ترکیه به علت جریمه شدن تهران، بیان داشت: رای دیوان داوری در سال 1391، کاهش 12درصدی قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه بود که آنکارا نسبت به آن اعتراض کرد. وزیر نفت اضافه کرد: ترکیه علاوه بر درخواست برای کاهش قیمت 37.5 درصدی، خواستار 25 درصد تخفیف دیگر نیز به دلیل کیفیت گاز بود که در مجموع 62.5 درصد می‌شد. زنگنه ادامه داد: اما در نهایت، دیوان داوری سال گذشته رای داد به دلیل این که قیمت گاز صادراتی ایران از قیمت گاز روسیه بالاتر است، 13 درصد کاهش یابد تا به قیمت گاز صادراتی روسیه برسد. وی یادآور شد: زمان اجرای این حکم را 9 ماه پس از زمان درخواست ترکیه قرار دادند که باعث شد مقداری از پول‌هایی را که ما از ترکیه گرفته بودیم، به آنها بدهکار شویم. وزیر نفت با بیان اینکه «دروغ محض است که یکی گفت جریمه شده‌ایم. ما هیچ جریمه‌ای نشده‌ایم»، گفت: بنابراین، براساس رای دیوان داوری، بابت پولی که باید به ترکیه بازگردانیم، اکنون برای صادرات گاز پولی دریافت نمی‌کنیم. زنگنه گفت: آنچه که رخ داده، اصلاح قیمت است که در قراردادهای صادرات گاز موضوع طبیعی به‌شمار می‌رود و با تلاش‌های که انجام شد به حداقل رسید. چندی پیش نیز حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز از کاهش 13 درصدی بهای گاز صادراتی به ترکیه خبر داده بود و فروش گاز مجازی به ترکیه را تکذیب کرد. معاون وزیر نفت در امور گاز همچنین بیان کرده بود که ایران تنها کشور منطقه است که می‌تواند گاز خود را از طریق لوله به سایر کشورهای منطقه بفروشد و اعلام کرده بود که مذاکره برای صادرات گاز به افغانستان و عمان در حال انجام است و صادرت گاز به عراق نیز به زودی انجام می‌شود. لازم به‌ذکر است، ایران و ترکیه در سال 1996 میلادی در جریان سفر نجم‌الدین اربکان نخست‌وزیر اسبق ترکیه به تهران قرارداد 25 ساله تجارت گاز امضا کردند. واردات گاز ترکیه از ایران در سال 2011 میلادی آغاز شد. ایران دومین صادرکننده گاز به ترکیه است و سالانه تا سقف حدود 10 میلیارد متر مکعب گاز به این کشور صادر می‌کند. ترکیه پیش از این نیز شکایتی را مبنی بر کم‌فروشی گاز توسط ایران مطرح کرده بود که دادگاه آن را رد کرده و به نفع ایران رای داده بود؛ شرکت بوتاش (شرکت سهامی خطوط لوله نفت و گاز ترکیه) که طرف شرکت ملی گاز ایران به‌شمار می‌رود این درخواست را مطرح کرده بود. شکایت دوم ترکیه ادعای گران‌فروشی گاز و درخواست برای تخفیف توسط ایران بوده است که صدور رای نهایی، چندین سال به درازا کشید. ترکیه اعلام کرده است قیمت هر یک هزار مترمکعب گاز وارداتی از ایران 490 دلار برای آنها تمام می‌شود، در صورتی که واردات گاز از جمهوری آذربایجان به ازای هر هزار مترمکعب 335 دلار برایشان هزینه دارد و برای همین میزان گاز نیز به روسیه 425 دلار پرداخت می‌کنند. بر اساس گزارش‌ها، مجموع پولی که ایران بابت کاهش قیمت گاز به ترکیه بدهکار می‌شود، حدود 1.9 میلیارد دلار است. ترکیه اکنون به‌عنوان بزرگترین خریدار گاز ایران به‌شمار می‌رود، اما در صورت تحقق دو پروژه صادرات گاز ایران به بصره و بغداد، عراق به بزرگترین واردکننده گاز ایران تبدیل خواهد شد. قراردادهای صادرات گاز از طریق خط لوله قرادادهای بلندمدت هستند، بنابراین بر اساس عرف بین‌الملل، در قرادادهای صادرات گاز، همواره بندی درج می‌شود که بر اساس آن به طرفین قرارداد این اختیار داده می‌شود در دوره‌های زمانی مشخص، بتوانند درخواست تجدید نظر در قیمت گاز صادراتی داشته باشند. قیمت گاز تابع عوامل مختلف مانند قیمت جهانی نفت است که باعث می‌شود قیمت گاز نوسان داشته باشد، بنابراین بر اساس روال عادی، کشورهای صادرکننده و واردکننده اقدام به طرح شکایت‌های متعدد در مراجع داوری بین‌المللی می‌کنند.