چگونه از کلاه‌برداری‌های مالی در اینترنت در امان بمانیم؟
چندسالی‌ست که اینترنت و استفاده از اطلاعات بر بستر فضای سایبری توسط افراد تفاوت‌های زیادی پیدا کرده؛ کمتر از چنددهه‌پیش فناوری به‌نام اینترنت در کشور وجود نداشت و منبع گردآوری اطلاعات و تحقیق‌ها مخزن‌های کتابخانه‌ها بود. پس‌ازاینکه اینترنت گسترش و استفاده از آن رواج یافت، یکی از روش‌های افراد برای دسترسی سریع‌تر و راحت‌تر به اطلاعات علمی، مراجعه به آن بود. فناوری‌ها هردقیقه درحال‌پیشرفت و تغییر هستند و همین امر، باعث شد اینترنت نیز در مدت‌زمان تقریباً کوتاهی به‌شدت گسترش یافته و اطلاعات وسیعی را در خود جای دهد. این‌موضوع، باعث افزایش استقبال کاربران شبکه اطلاعات ازاین‌فضا و تأمین نیازهایشان ازاین‌طریق شد. دیری نپایید که استفاده از اینترنت که فقط توسط اتصالات سیمی و با به‌کارگیری کامپیوترها و لپ‌تاپ‌ها امکان‌پذیر بود، به اتصالات بی‌سیم مانند وای‌فای منتقل شد و تلفن‌های همراه نیز با بهره‌گیری از هوش مصنوعی توانستند به اینترنت متصل شوند. همه این تغییرات باعث شد تا در مدت‌زمان کوتاهی اینترنت به نیاز اصلی و مبرم جوامع و افراد تبدیل شود؛ زیرا استفاده از این بستر، افزایش چشم‌گیری در زندگی روزمره افراد یافته بود. با این استقبال، مشاغل زیادی نیز بر بستر اینترنت شکل گرفت. شیوع ویروس کرونا و لزومِ ماندن در خانه جهت پیشگیری از همه‌گیری این ویروس، بر این‌موضوع دامن زده و افراد را بیش‌ازپیش برای انجام امور و سرگرمی به‌سمت این‌فضا سوق داد؛ به‌طوری‌که افرادی‌که حتی از تلفن‌های هوشمند استفاده نمی‌کردند، برای پیش‌بردن برخی از کارهایشان، اقدام به خرید تلفن‌همراه جدید و استفاده از اینترنت کردند. امروزه کمترکاری را می‌توان پیدا کرد که انجام آن ازطریق اینترنت امکان‌پذیر نباشد. یکی از مهم‌ترین مشاغلی که بر بستر اینترنت شکل گرفت و با استقبال ویژه‌ای مواجه شد، خریدوفروش اینترنتی بود. درحال‌حاضر، بسیاری از فروشگاه‌های سطح کشور، بخشی از کسب درآمد خود را به تبلیغات و خریدوفروش در فضای مجازی اختصاص داده‌اند؛ اما این‌موضوع، سودجویان را نیز همراه خود به‌سمت اینترنت کشانده است. هکرهای مختلف که همواره به‌دنبال دزدی و کسب درآمدهای هنگفت از راه نادرست هستند، با رواج خریدهای اینترنتی، ذهن خود را به‌کار گرفته و روش‌هایی را برای کلاه‌برداری از مردم طراحی کرده‌اند. درصد زیادی از افراد که خریدهای خود را بر بستر اینترنت قرار می‌دهند، دچار این دزدی‌های مالی شده‌اند. دراین‌راستا، روش‌هایی برای جلوگیری از افتادن به دام کلاه‌برداران در فرایند پرداخت‌های اینترنتی وجود دارد که هر خریداری که بر بستر شبکه اطلاعات جنسی را می‌خرد، باید آن‌ها را دانسته و قبل از پرداخت هزینه اجناس، با دقت آن‌ها را راستی‌آزمایی کند. روزانه در کانال‌ها و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی عضو آن‌ها هستیم یا وقتی از مرورگر تلفن‌همراه یا رایانه خود استفاده می‌کنیم، انبوهی از محتواها برای ما ارسال می‌شود. بسیاری‌ازافراد سودجو برای رسیدن به اهداف خود، اقدام به طراحی پیامک‌ها و پست‌هایی که موضوع آن‌ها بین عموم از اهمیت ویژه برخوردار باشد، کرده و بااین‌روش، مخاطبان خود را به‌سمت ورود به لینک‌های جعلی می‌کشانند تا بتوانند از آن‌ها سوءاستفاده کنند. دراین‌راستا باید پس از دریافت هر لینک، ابتدا از صحت آن مطمئن شده و از منابع رسمی، آخرین اخبار حوزه‌های موردعلاقه خود را پیگیری کنید تا کلاه‌برداران اینترنتی ازاین‌طریق از شما سوءاستفاده نکنند. زمانی‌که شما برای ایجاد حساب بانکی به اپراتور بانک موردنظر خود مراجعه می‌کنید، او موظف است تمام اطلاعات شخصی شما را با اطلاعات حساب بانکی‌تان منطبق و در سامانه مربوطه ثبت کند. اگر خرید اینترنتی خود را انجام داده و به درگاه پرداخت اینترنتی منتقل می‌شوید، یک‌بار اطلاعات حساب و کارت بانکی خود را اشتباه وارد کنید؛ درصورتی‌که درگاه مورداعتماد بانک باشد، برای پردازش اطلاعات شما خطا یا اطلاعات شخصی دیگر به شما نشان داده می‌شود؛ درصورتی‌که در صفحه‌های جعلی، چنین نیست. عموماً در صفحه‌هایی که نیاز به واردکردن اطلاعاتی ازسوی کاربر باشد، سایت برای تشخیص اینکه کاربر ربات نباشد، کدی امنیتی را به او نشان می‌دهد و از کاربر می‌خواهد اعداد یا حروفی که می‌بیند را در کادر مربوطه بنویسد. این‌موضوع، نقطه‌عطفی برای شناخت سایت‌های مطمئن از سایت‌های جعلی‌ست؛ چراکه امکان تغییر این کدهای امنیتی یک‌بارمصرف در سایت‌های حقیقی وجود دارد؛ اما در سایت‌های جعلی به‌صورت عکسی ثابت است که تغییرپذیر نیست. سایت‌هایی که ازلحاظ امنیتی از شرایط مطلوبی برخوردار بوده و مورداعتماد باشند، با پیشوند https از دیگر سایت‌ها متمایز می‌شوند که توجه دقیق به این‌موضوع نیز می‌تواند تاحدزیادی از ورود کاربران به سایت‌های جعلی جلوگیری کند. همچنین عکسی از یک قفل کوچک نیز باید در کنار این پیشوند دیده شود تا صحت سایت موردنظر را تائید کند و کاربر باید حتماً به این دو گزینه دقت کند. بد نیست که یک کارت بانکی مجزا از کارت اصلی خود، برای انجام خریدهای اینترنتی اختصاص داده و هربار به‌اندازه خرید اینترنتی خود، پولی را به آن کارت انتقال دهید تا درصورتی‌که اطلاعات کارت بانکی شما افشا شد، باعث نشود به‌یک‌باره حجم پول زیادی از دارایی شما دردسترس هکرهای سودجو قرار بگیرد و میزان ضرری که متحمل می‌شوید، کمتر باشد. سامانه «شاپرک»، درگاهی‌ست که تمام بانک‌های عضو شبکه شتاب، از آن پشتیبانی می‌کنند و تمام فعالیت‌های بانکی بر بستر اینترنت، از همین درگاه صورت می‌گیرد. درگاه «شاپرک» تنها درگاه معتمد بین بانک‌های ایران است و اگر به درگاه پرداختی غیر از «شاپرک» برای خرید اینترنتی متصل شدید، به مورداعتمادبودن این درگاه شک کنید. سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها به‌واسطه تعداد فالوئر زیاد و ضریب نفوذی که بین مردم دارند، می‌توانند کسب درآمد کنند. بسیاری‌ازآن‌ها دراین‌مسیر از احساس مسئولیت و وجدان نسبت به مردم برخوردار بوده و فقط لینک‌های مطمئن را منتشر می‌کنند؛ اما برخی‌ازآن‌ها نیز صرفاً برای کسب درآمد اقدام به انتشار کدهایی می‌کنند که شاید صحت درستی نداشته باشد و منجر به ضررهای احتمالی شود. پس از مشکلات زیادی که برای مردم اتفاقات افتاد، سایت‌هایی نیز برای تشخیص درگاه‌های پرداخت اصلی از جعلی، طراحی شده است که enamad.ir یکی‌ازآن‌هاست. با جست‌وجوی آدرس درگاه پرداخت دراین‌سایت به‌راحتی می‌توانید دریابید که وارد درگاه جعلی شده‌اید یا اصلی. برای اطمینان بیشتر می‌توانید یک افزونه یا اکستنشن ضدِفیشینگ نیز در سیستم خود نصب کنید که با واردشدن در سایت موردنظر، به شما اعلام کند این صفحه از امنیت کافی برخوردار است یا نه. درصورتی‌که صفحه پرداخت، اصلی باشد، پیامی نمایش داده می‌شود. اگر هم صفحه موردنظر جعلی باشد، در قالب یک هشدار به شما اعلام می‌شود. درپایان، برای واردشدن به هرگونه سایت بر بستر اینترنت، از مورداعتمادبودن آن مطمئن شوید؛ اما اگر به‌هردلیلی کسی از شما در اینترنت کلاه‌برداری کرد، موضوع را با «پلیس فتا» درمیان بگذارید.
عطیه طالب‌پور/ باشگاه خبرنگاران جوان