حسین امیرعبداللهیان؛ وزیر امور خارجه ایران پیش از ترک نیویورک، درمصاحبه‌با شبکه تلویزیونی NBC درپاسخ‌به‌اینکه باتوجه‌به‌اینکه انتخابات ایالات‌متحده درپیش است، ایران ترجیح می‌دهد با چه‌کسی مذاکره کند؟ بایدن یا ترامپ؟ پاسخ داد: «مردم آمریکا باید بپسندند. هر انتخابی مردم آمریکا بکنند، مربوط‌به‌خود جامعه آمریکاست. ما، در سیاست خارجی خودمان اصول شناخته‌شده‌ای داریم. برای ما تفاوتی بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان وجود ندارد. تفاوت واقعی را باید در رفتار آمریکا جستجو کرد. ما طبق رفتار آمریکا قضاوت خواهیم کرد. اگر رفتار آمریکا مبتنی‌بر عدم‌مداخله و احترام به مردم ایران و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران باشد، هرآنچه را مردم آمریکا انتخاب کنند، مورداحترام خواهد بود».
آقای وزیر امور خارجه؛ از جنابعالی برای پذیرش مصاحبه با ما قدردانی می‌کنیم. همه می‌دانیم دوران پرتنشی‌ست. بینندگان آمریکایی که درحال‌حاضر این مصاحبه را تماشا می‌کنند، بسیارنگران یک جنگ فاجعه‌بار میان اسرائیل و ایران هستند. پیام شما امشب برای آن‌ها چیست؟
بسم‌الله الرحمن الرحیم. ما از ابتدای بحران در غزه بارها اعلام کردیم که جمهوری اسلامی ایران هرگز از توسعه جنگ و تنش در منطقه استقبال نمی‌کند. در اتفاقی‌که اخیراً رخ داد که طی آن ما در قالب دفاع مشروع، عملیاتی را بر روی دو پایگاه نظامی رژیم اسرائیل که از آن پایگاه‌ها سفارت ایران در دمشق موردحمله موشکی رژیم اسرائیل قرار گرفته بود، انجام دادیم. بلافاصله پس از پایان عملیات موفقیت‌آمیزمان، طی پیامی به ایالات‌متحده اعلام کردیم قصدی برای ادامه عملیات روی رژیم اسرائیل نداریم؛ اما مکرراً از آمریکا خواستیم که به رژیم اسرائیل توصیه کند جنگ را در منطقه گسترش ندهد. این روشی‌ست که نتانیاهو برای بقای شخص خود و دولتش دنبال می‌کند. جمهوری اسلامی ایران در بخش مثبت تحولات منطقه قرار دارد؛ چه در مبارزات علیه تروریسم در سال‌های اخیر و چه درتلاش برای توقف جنگ در غزه و بازگشت امنیت به منطقه؛ از سواحل مدیترانه تا دریای سرخ و سرتاسر منطقه.
از شما یک سؤال بسیارمهم اما کوتاه می‌پرسم. آیا ایران پاسخ خواهد داد؟
اگر رژیم اسرائیل ماجراجویی بکند و بخواهد عملیاتی روی ایران انجام بدهد، پاسخ ما متفاوت ازقبل خواهد بود. پاسخ قبلی حداقلی و محدود بود. فقط دو مرکز نظامی و پایگاه نظامی آن‌ها را موردهدف قرار دادیم: پایگاه هوایی نواتیم و یک پایگاه استخباراتی و تجسسی در بلندی‌های جولان اشغالی؛ که هردو در حمله به سفارت ایران در دمشق نقش داشتند. اگر رژیم اسرائیل اقدام ماجراجویانه‌ای انجام ندهد، ایران اقدام جدیدی روی رژیم نخواهد داشت. البته اخیراً در رسانه‌های آمریکا و برخی از متحدان رژیم اسرائیل هیاهویی به‌راه انداخته شد و گفته شد رژیم اسرائیل یک پایگاه هوایی در شهر اصفهان را موردهدف قرار داده. خیر؛ صرفاً ریزپرنده‌هایی که ممکن است فیلم‌برداری یا کار تجسس می‌کنند، از داخل اصفهان به‌پرواز درآمده و بلافاصله توسط سیستم پدافند هوایی ما ساقط شده‌اند. برای ما اثبات نشده که ارتباط بین این ریزپرنده‌ها و رژیم اسرائیل وجود داشته باشد؛ درصورتی‌که رژیم اسرائیل قصد ماجراجویی و اقدام علیه منافع ما را داشته باشد، پاسخ بعدی ما فوری و حداکثری خواهد بود.
منابع ما گفته‌اند اسرائیل تلافی کرد و این اسرائیل بود که ایران را بمباران نمود. رئیس‌جمهوری شما گفته بود حتی کوچک‌ترین اقدام تلافی‌جویانه ازسوی اسرائیل، پاسخ بسیار شدیدتری خواهد داشت. آیا اسرائیل از آن خط قرمز عبور کرد؟
در حمله اسرائیل به سفارتمان در دمشق، به‌دلیل‌اینکه حاکمیتمان موردتعرض واقع شد و حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه موردتعرض واقع شد، سفارتمان موردهدف قرار گرفت، مستشاران نظامی مبارزه با تروریسم ما که در سوریه و در کنار نیروهای مسلح این‌کشور برای مقابله با تروریسم و داعش می‌جنگیدند دراین‌عملیات به‌شهادت رسیدند، اعلام کردیم رژیم اسرائیل خطوط قرمز را رعایت نکرده و به آن پاسخ دادیم. آنچه تازگی اتفاق افتاد، پرواز دو یا سه ریزپرنده و کوادکوپتر در فضای بسیارمحدود بود که فوراً هم منهدم شده و مسئولیت این‌موضوع را هم کسی نپذیرفته است.
به‌نظر شما، این حمله علیرغم تصاویر انفجارها، توسط اسرائیل انجام نشد؟
داریم بررسی می‌کنیم. ادعایی که در رسانه‌ها مطرح شده، طبق اطلاعاتی که داریم، دقیق نیست. رژیم اسرائیل به‌دنبال فضاسازی‌ست. اگر رژیم اسرائیل اقدامی روی کشور من انجام بدهد و برای ما ثابت بشود، پاسخ ما فوری، حداکثری و پشیمان‌کننده خواهد بود.
آیا ایران پیش از حمله تلافی‌جویانه اسرائیل، مطلع شده بود؟
سیستم پدافند ما سیستم هوشمندی‌ست. به‌محض‌اینکه هر دو یا سه ریزپرنده‌ها در آسمان اصفهان ظاهر شدند، موردهدف قرار گرفته و ساقط شدند. آمادگی نیروهای مسلح ما صد درصدی‌ست.
پیش از حمله شما به اسرائیل، به دیگر کشورها اطلاع دادید که قرار است حمله کنید. آیا کشوری به ایران اطلاع داد که قرار است اسرائیل به شما حمله کند؟
آنچه اتفاق افتاد، حمله‌ای نبود. پرواز دو یا سه کوادکوپتر بود که درحد اسباب‌بازی‌ست که کودکان ما در ایران از آن استفاده می‌کنند و ارزشی نداشت که کسی بخواهد به ما اطلاع بدهد.
آیا موضوع بمباران سفارت ایران در سوریه را مختومه می‌دانید و دیگر اقدامی نمی‌کنید؟
ما آمادگی کامل داریم. وقتی تصمیم گرفتیم پاسخ را در قالب دفاع مشروع بدهیم، روی تبعات آن‌هم برنامه‌ریزی کردیم. بدانید درطول شش‌ماه‌گذشته، رژیم اسرائیل با سوءاستفاده از شرایط غزه، چندبار به مستشاران ضدتروریسم ما در سوریه حمله کرد و آن‌ها را به‌شهادت رساند. ما به‌دلیل‌اینکه مایل به توسعه دامنه جنگ در منطقه نبودیم، خویشتن‌داری کردیم. نتانیاهو از این خویشتن‌داری ما آدرس غلط دریافت کرد و از خط قرمز گذشت و به سفارت ما با شش فروند موشک حمله کرد. دو گزینه مقابل ما وجود داشت: یک، پاسخ فوری به اسرائیل؛ دو، خویشتن‌داری و فرصت‌دادن به دیپلماسی. فرصت‌دادن به دیپلماسی و خویشتن‌داری را ما با رعایت شرایط منطقه، ضرورت تمرکز توجهات به موضوع غزه و عدم‌گسترش جنگ اتخاذ کردیم. این‌رویکرد ما منجر به رجوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد شد. انتظار بود در شورای امنیت، بیانیه‌ای در محکومیت حمله به مکانی دیپلماتیک و نقض کنوانسیون‌های وین صادر بشود. متأسفانه رویه سکوت در قبال این بیانیه توسط آمریکا، انگلیس و فرانسه شکسته شد و آن‌ها با صدور بیانیه مخالفت کردند. مقابل ما یک گزینه باقی ماند: پاسخ صریح و هشدار در قالب دفاع مشروع. وقتی تصمیم گرفتیم عملیات نظامی را روی اسرائیل انجام بدیم، اولاً می‌خواستیم هشدار بدهیم و رژیم را تنبیه کنیم. تناسب را در عملیات رعایت کردیم. می‌توانستیم حیفا و تل‌آویو را مورداصابت؛ و همه بندرهای اقتصادی اسرائیل را هدف قرار بدهیم، می‌توانستیم مؤسسات حکومتی و اقتصادی رژیم اسرائیل را هدف قرار دهیم؛ اما خط قرمز ما غیرنظامیان بود. هدف ما صرفاً نظامی تعریف شد و آن‌هم دو پایگاه نظامی که برای حمله به سفارت ما در دمشق مورداستفاده قرار گرفت. می‌خواستیم این اراده را نشان بدهیم برای دفاع از منافع و امنیت ملی آماده هستیم و همچنین برای تبعات پس‌ازآن هم آماده هستیم. رژیم اسرائیل اگر خطا کند، پاسخ بعدی قاطع، فوری و پشیمان‌کننده خواهد بود.
آیا ایران دیگر قرار نیست موشک به‌سمت اسرائیل پرتاب یا به آن حمله کند؟
بعدازاینکه دو پایگاه نظامی که از آن‌ها برای حمله به سفارتمان استفاده شده بود را توسط موشک‌ها و پهپادهای ارسالی موردهدف قرار دادیم، ساعت 2:30 (بامداد یکشنبه) به سفیر سوئیس در تهران به‌عنوان حافظ منافع آمریکا پیام دادیم. در پیام گفتیم: «ایران هرگز به‌دنبال توسعه دامنه جنگ نیست. پاسخ متناسب خود را به‌شکل محدود و حداقلی به رژیم اسرائیل دادیم»؛ لذا مادامی‌که ماجراجویی جدیدی ازطرف رژیم اسرائیل روی منافع ایران صورت نگیرد، واکنش جدیدی روی آن نخواهیم داشت.
یکی از فرماندهان سپاه پاسداران که مسئولیت حفاظت از تمام تأسیسات هسته‌ای ایران را برعهده دارد، گفته اگر اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای حمله کند، سیاست هسته‌ای ایران هم تغییر می‌کند. می‌دانیم که حمله اخیر در اصفهان اتفاق افتاد و می‌دانیم که تأسیسات تحقیقاتی هسته‌ای در آنجا وجود دارد و این تأسیسات نیز برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده می‌شوند. آیا اسرائیل هشدار ایران را نادیده گرفت؟
ما تأیید نمی‌کنیم که رژیم اسرائیل در آنجا حمله‌ای را انجام داده باشد. درحال‌بررسی دقیق هستیم. آنچه رخ داده، پرواز کوتاه دو یا سه کوادکوپتر که از همان اصفهان به‌پرواز درآمدند، بر آسمان اصفهان بوده. درمورد برنامه هسته‌ای اما برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی همواره صلح‌آمیز است. آنچه الآن جای نگرانی دارد، وجود کلاهک‌های هسته‌ای متعدد نزد اسرائیل هست. رژیمی که شش‌ماه است از خطوط قرمز عبور کرده و مسئول نسل‌کشی و جنایات جنگی ترکیبی‌ست. بارها برخی از مقامات رسمی دولت نتانیاهو پیشنهاد کردند از بمب اتم برای پیروزی در غزه استفاده کنند. خطر اتمی، مرتبط با جاه‌طلبی‌ها و جنایات جنگی رژیم اسرائیل است.
ایران وارد جنگ با اسرائیل شده است. کشور شما دو ژنرال و پنج عضو سپاه را در حمله به سفارت سوریه از دست داده. ده‌هاهزارنفر از ساکنان غزه کشته شده‌اند. وقتی به گذشته نگاه می‌کنید و به حمله ۷ اکتبر به اسرائیل فکر می‌کنید، به‌نظرتان حماس بیش‌ازحد پیش رفت؟
در جریان عملیاتی که حماس انجام داد، ازقبل قرار نگرفتیم؛ اما واقعیتی وجود دارد: ریشه در ۷ اکتبر نیست؛ در ۷۵سال‌پیش است. ریشه در ۷۵سال اشغال سرزمین فلسطین است. رژیم اسرائیل یک دولت مشروع نیست. اسرائیل یک قدرت اشغالگر برمبنای حقوق بین‌الملل است. طولانی‌بودن اشغال هیچ حقی برای قدرت اشغالگر ایجاد نمی‌کند. ماهیت سرزمین اسرائیل، اشغال طبق حقوق بین‌الملل است. حقوق بین‌الملل می‌گوید گروه‌های آزادی‌بخش برای دفاع از سرزمین خود و خروج کشورشان از اشغال، می‌توانند اقدام کنند. حماس گروه تروریستی نیست؛ یک جریان ریشه‌دار مردمی و یک حرکت آزادی‌بخش در مقابل اشغال است. ریشه در اشغالگری‌ست. آن ریشه باید موردتوجه قرار بگیرد. ریشه در ۷ اکتبر نیست.
می‌دانم برای چندین‌دهه دیپلمات بوده‌اید. آیا ارزش داشت حماس چنین اقداماتی انجام دهد و نتیجه به چنین وقایعی منتهی شود؟
حماس درراستای منافع ملت فلسطین و درجهت خواست مردم فلسطین تصمیم می‌گیرد. درراستای قطعنامه‌های سازمان ملل و حقوقی که برای تعیین سرنوشت این‌کشور موردتوجه قرار گرفته اقدام کرده. ما از اقدام حماس درمقابله‌با پدیده شوم اشغال حمایت می‌کنیم. ما از ابتدای این بحران و از 7 اکتبر به‌صراحت اعلام کردیم جمهوری اسلامی هیچ‌گاه از کشتار غیرنظامیان و از کشتار زنان و کودکان در هیچ‌جای دنیا حمایت نکرده و نمی‌کند.
دوست داشتید جنگ در غزه خاتمه یافته بود؟
ما نه‌تنها تلاش زیادی را در شش‌ماه‌گذشته برای این‌کار انجام دادیم بلکه در سفر اخیرم در نیویورک با مقامات سازمان ملل و با آقای آنتونیو گوترش ایده‌های بسیارمهم و قابل‌اجرا روی زمین برای توقف جنگ، تبادل فوری اسرا، خروج نظامیان رژیم اسرائیل از غزه، بازگشت ساکنان غزه به منازل و مناطق خودشان را مطرح کردیم. معتقدیم وقت آن فرارسیده که دبیرکل سازمان ملل در جایگاه مهمی که قرار دارد ابتکاری را در دست بگیرد و برای توقف فوری جنگ در غزه اقدامی بکند. توقف جنگ در غزه یعنی بازگشت آرامش از سواحل مدیترانه تا دریای سرخ. همه از این آرامش و امنیت پایدار سود خواهیم برد.
ضمن احترام فراوان به شما، فکر نمی‌کنید ایران بیش از سازمان ملل بر حماس نفوذ دارد؟ آیا ایران نمی‌تواند اقدامی بیشتر برای پایان‌دادن به این جنگ انجام دهد؟
اولاً حماس ایده‌های بسیار منطقی روی میز قرار داده است. جاه‌طلبی‌های نتانیاهو و رژیم اسرائیل باعث شده که طرح‌هایی که ماه‌هاست توسط برادران ما در قطر و مصر دارد دنبال می‌شود و به‌عنوان واسطه ایده‌ها را دنبال می‌کنند، با شکست مواجه شود. بخش عمده علت به‌نتیجه‌نرسیدن، مطالبات حداکثری و نگاه اشغالگرایانه اسرائیل نسبت به بخش‌هایی از غزه است. باصراحت اعلام می‌کنم: رژیم اسرائیل در جنگ به هیچ‌یک‌از اهدافش نرسید. نتوانست حماس را نابود کند، نتوانست رهبران حماس را دستگیر یا داخل غزه نتوانست حماس را خلع‌سلاح کند، نتوانست امکانات دفاعی مقاومت و حرکت آزادی‌بخش حماس را نابود کند؛ درنتیجه رو آورد به کشتار زنان و کودکان. الآن نیز رژیم اسرائیل می‌خواهد آنچه را که در میدان به‌دست نیاورده، در میز مذاکره سیاسی به‌دست بیاورد. در یک مذاکره سیاسی، انتظارات باید معقول و عمل‌گرایانه باشد. حماس در هفته اول بعد از ۷ اکتبر، به‌توصیه و به‌پیشنهاد ما و با موافقت آقای اسماعیل هنیه و رهبران حماس، با یک آتش‌بس موقت و تبادل اسرای زن و کودک همراهی کرد. این‌طرح با ابتکار قطر عملیاتی شد، مصر از آن حمایت کرد و حرکتی موفق داشتیم. حماس یک جریان منطقی در فلسطین است. آن‌ها راه‌حل سیاسی واقع‌بینانه را موردتوجه قرار دادند و ما در مشورت و تعامل با حماس همواره شاهدیم که ایده‌های مترقی و واقع‌بینانه و حتی دموکراتیک توسط حماس روی میز قرار می‌گیرد. ما با حماس دراین‌رابطه قبلاً صحبت کردیم. حدود سه‌هفته‌پیش، رهبر سیاسی حماس آقای اسماعیل هنیه در تهران بود. گفتگوهای سطح‌بالایی انجام شد. آمادگی لازم را برای تبادل اسرا در قالب بسته سیاسی و انسانی‌که همه مسائل را دربربگیرد، دارند. به‌نظرم الآن فرصت خوبی‌ست و دبیرکل سازمان ملل می‌تواند با تحرک جدی برای رسیدن به بسته‌ای از توافق که در درون آن تبادل اسرا هم دیده شده، فعالانه حرکت کنند.
آیا از حماس می‌خواهید که همه غیرنظامیان گروگان را آزاد کند؟
معتقد هستم در قالب بسته‌ای که موضوعات مختلف در آن دیده شود و جدول زمان‌بندی داشته باشد، می‌توان به نتیجه رسید. بدون‌تردید تبادل اسرا با یک نگاه انسانی موردتوجه حماس، بخش مهمی از آن خواهد بود.
آیا فکر می‌کنید دولت بایدن در اقداماتش برای به‌رسمیت‌شناختن یک کشور فلسطینی؛ آن‌هم پس از رأی مخالف با عضویت فلسطین در سازمان ملل صادق است؟
ببینید؛ دولت آقای بایدن به‌نظرم یکسری شعارهایی را در دستورکارش در موضوع فلسطین و غزه قرار داده و یکسری رفتار از وی مشاهده می‌شود. شاهدیم گفتار و رفتار آمریکا متناقض است. ازیک‌طرف می‌گوید برای آتش‌بس تلاش می‌کنم اما از آتوریته خود برای وادارکردن نتانیاهو به پذیرش آتش‌بس به‌خوبی استفاده نمی‌کند. ببینید در موضوع حمله به سفارت ایران توسط جنگنده‌های دراختیار رژیم اسرائیل، آمریکایی‌ها به ما پیام دادند و گفتند ما در جریان این حمله نبودیم و هماهنگی و چراغ سبزی ازطرف ما به اسرائیل نشان داده نشده. اگر بپذیریم که این حرف آمریکا و کاخ سفید درست است، باید بپذیریم که نتانیاهو هیچ خط قرمزی را رعایت نمی‌کند. اگر نتانیاهو هیچ خط قرمزی که آمریکا هم نسبت‌به‌آن حساس است رعایت نمی‌کند، چرا این‌همه حمایت از او؟ چرا درشرایطی‌که آمریکا از صلح و آتش‌بس و بازگشت امنیت به منطقه و عدم‌توسعه جنگ سخن می‌گوید، در همین آمریکا برای ارسال یک‌میلیارددلار دیگر کمک تسلیحاتی به اسرائیل، تصمیم‌گیری می‌شود و مقامات آمریکا درمورد آن مصاحبه می‌کنند؟ اگر آمریکا خواهان عدم‌عبور نتانیاهو از خطوط قرمز است، چرا بیانیه در محکومیت نقض حقوق بین‌الملل، مورد رأی اعتراضی آمریکا قرار می‌گیرد؟ و حاضر نمی‌شود از کنوانسیون‌های شناخته‌شده وین که برای مصونیت همه دیپلمات‌ها و اماکن دیپلماتیک مهم است حمایت کند؟
باید درنظر داشت که اسرائیل توسط حماس موردحمله قرار گرفت. به‌نظر شما آیا آمریکا با کمک ایران می‌تواند میانجی‌گر آتش‌بس میان حماس و اسرائیل باشد؟
به دبیرکل سازمان ملل گفتم: «شما می‌توانید با طرف‌های مختلف گفتگو کنید. طرحی مبنی‌بر توقف جنگ در غزه بادرنظرگرفتن سایر ابعاد مثل تبادل اسرا، ارسال گسترده کمک انسانی، خروج نظامیان به عقب‌نشینی نظامیان از غزه را با همه ابعادش آماده کنید. شما می‌توانید دراین‌شرایط که تحولات در غزه به نقطه‌جوش خود نزدیک شده، طرحی عمل‌گرایانه و واقع‌بینانه ارائه دهید؛ یعنی در آینده هر احتمالی در غزه و در منطقه متصور است؛ این یعنی تهدید صلح و امنیت بین‌المللی، رسیدن تحولات کنونی به نقطه‌جوش»؛ به دبیرکل گفتم ابتکاری که شما روی میز بگذارید ما از ارتباط خود با حماس استفاده و تلاش می‌کنیم ابتکار سیاسی واقع‌بینانه برای برون‌رفت از وضعیت موردتوجه قرار بگیرد.
انتخابات ایالات‌متحده درپیش است. ایران ترجیح می‌دهد با چه‌کسی مذاکره کند؟ بایدن یا ترامپ؟
مردم آمریکا باید بپسندند. هر انتخابی مردم آمریکا کنند مربوط به جامعه آمریکاست. ما در سیاست خارجی خودمان اصول شناخته‌شده‌ای داریم. برای ما تفاوتی بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان وجود ندارد. تفاوت واقعی را باید در رفتار آمریکا جستجو کرد. ما براساس رفتار آمریکا قضاوت خواهیم کرد. اگر رفتار آمریکا مبتنی‌بر عدم‌مداخله و احترام به مردم ایران و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران باشد، هرآنچه را مردم آمریکا انتخاب کنند مورداحترام خواهد بود.
واقعاً برای ایران، تفاوتی میان بایدن و ترامپ وجود ندارد؟
اینکه روش‌های آقایان بایدن و ترامپ ممکن است در اعمال سیاست خارجی متفاوت باشد، واقعیت است؛ اما در دوره آقای بایدن هم پیشرفت چشمگیری در مسائل روی میز بین ایران و آمریکا ازجمله در موضوع JCPOA (برجام) شاهد نبودیم. ما حسن‌نیت زیادی دراین‌رابطه نشان دادیم؛ اما سیاست تحریم‌های حداکثری ترامپ را به‌شکل دیگری آقای بایدن ادامه داد؛ لذا قضاوت ما برمبنای اینکه چه حزبی در آمریکا حاکم و چه فردی رئیس‌جمهوری خواهد بود نیست. قضاوت ما برمبنای رفتار کاخ سفید و دولتمردان آمریکاست. اگر با احترام با ایران و ایرانی برخورد شود، پاسخ ما متقابل و توأم با احترام خواهد بود.
ایران چهل‌وپنجمین سالگرد انقلاب اسلامی خود را جشن گرفت. گزارش‌هایی از نارضایتی ایرانی‌ها از اقتصاد و ناخرسندی از دولت به‌دستمان رسیده. شکایت‌هایی درمورد نقض حقوق بشر و حقوق مدنی وجود دارد. درمورد ۴۵سال‌آینده چه‌چیزی می‌توانید به دنیا بگویید؟
در ۴۵سال‌گذشته، اولاً در حوزه استقلال سیاسی و ثانیاً در حوزه‌های مرتبط با علم، فناوری، صنایع، دفاع و ...، پیشرفت‌های بزرگی داشته‌ایم. در برخی موضوعات جزو پنج یا ۱۰ کشور اول دنیا هستیم؛ حتی در فناوری‌های نوین و عرصه‌هایی که به‌خاطر تحریم به ما اجازه داده نمی‌شد، پیشرفت‌های اساسی را با کمک مردم و جوانان داشته‌ایم. درخصوص مشکلات اقتصادی، این یک واقعیت است؛ بخشی به سیاست‌های غیرقانونی و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و ایجاد ترس توسط آمریکا برای دیگر کشورها اتفاق افتاده است. بخشی، وجود مشکلات اقتصادی در کل منطقه است که فقط محدود به ایران نیست. کشور ما امروز در یکی از قدرتمندترین وضعیت‌های خود در حوزه علم، دانش و فناوری و دفاعی قرار دارد. در عرصه اقتصادی نیز با همت مردممان، جوانانمان و برنامه‌هایی که دولت من در دستورکار خودش قرار داده، آینده درخشانی برای ایران و مردم ایران رقم خواهد خورد. دولت ما دراین‌مسیر با کمک مردم موفقیت‌های بزرگی را به‌دست خواهد آورد. تحریم‌ها به ما آسیب‌هایی زد؛ اما درس‌های بزرگی داد و نتایج و دستاوردهایی عظیم را نصیب ایران امروز کرد.