۱۱ گام بیدبلند خلیج فارس
جمع‌آوری گازهای مشعل؛ از رؤیا تا واقعیت
رؤیای جلوگیری از سوختن گازهای مشعل چنددهه است که به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی زیست‌محیطی جدای از سوزاندن ثروت، از چالش‌های اساسی دولتمردان شده است، اما آیا این رؤیا محقق می‌شود؟ عزم ملی این‌را می‌گوید.
۱. قرارداد یک‌میلیارد و ۱۰۹میلیون‌دلاری طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون سال ۱۳۹۷ میان هلدینگ خلیج‌فارس و شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب امضا و ازسوی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس از مهرماه ۱۳۹۸ فعال شد. با اجرای این‌طرح ضمن خاموش‌شدن مشعل‌های منطقه و جلوگیری از سوزاندن ثروت و حفظ محیط‌زیست، خوراک این پالایشگاه افزون‌بر تثبیت، افزایش می‌یابد. پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج‌فارس درآن‌روزها به‌عنوان بزرگ‌ترین تأسیسات جمع‌آوری و فراورش گازهای همراه نفت ایران با پیشرفت مناسبی مراحل پایانی تکمیل‌شدن را پشت‌سر می‌گذاشت و تجربه موفقی برای تحقق رؤیای ۱۱۰ساله صنعت نفت برای جلوگیری از سوخت گازهای مشعل محسوب می‌شد.
۲. «طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در پهنه چهار استان خوزستان، کهگیلویه‌وبویراحمد، بوشهر و قسمتی از استان فارس شامل ۲۷ پروژه فرعی و شش پروژه مشترک است؛ ۲۷ پروژه طرح در سه گروه جای گرفته‌اند؛ پنج پروژه درزمینه پیش‌تراکم تزریق گاز، ۱۰ پروژه جمع‌آوری گازهای مشعل و ۱۲ پروژه بهسازی تأسیسات. دراین‌طرح درمجموع حدود ۳۰۰کیلومتر خط لوله احداث می‌شود.
۳. طراحی مفهومی طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل پیش از فعال‌شدن قرارداد و طراحی مطالعات مهندسی پایه نیز از مهرماه سال ۹۸ آغاز و به‌دلیل گستردگی پروژه و تغییراتی که درطول اجرای طراحی ازسوی صاحب‌کار (شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب) به‌وجود آمد، زمان‌بر شد. طراحی مهندسی پایه ازسوی یک شرکت ایرانی انجام و بیش از ۱۰هزار نقشه و مدارک مهندسی تهیه شد و موردتأیید مناطق نفت‌خیز جنوب قرار گرفت.
۴. تمامی مراحل اجرایی طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل ازجمله تأیید اسناد مناقصه، برآورد قیمت مناقصه‌ها، انتخاب پیمانکاران، بازگشایی پاکات مناقصه‌ها در کمیته مشترک مدیریت JMC؛ کارگروهی متشکل از چهار نماینده از شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس و چهار نماینده از شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب تصویب شده است. شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس در طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل «مجری و سرمایه‌گذار» و مناطق نفت‌خیز جنوب «صاحب‌کار» است.
۵. در ابتدای اجرای طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل، ۲۷ پروژه راهبردی تدوین‌شده، اولویت‌بندی شدند، بنابراین ابتدا پنج پروژه پیش‌تراکم شامل پیش‌تراکم ۹۰۰، پیش‌تراکم ۱۰۰۰، بازگردانی پازنان، تزریق گاز گچساران و تزریق گاز بی‌بی حکیمه به انضمام پروژه‌های برق‌رسانی آن‌ها در برنامه اجرا قرار گرفتند. این پنج پروژه، پروژه‌هایی بودند که به‌لحاظ سرمایه‌گذاری، کمترین سرمایه اما بیشترین اثرگذاری را بر تأمین خوراک پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس داشتند، زیرا تاحدودی ازسوی مناطق نفت‌خیز جنوب پیش رفته بودند. برآورد اولیه سرمایه موردنیاز این‌پروژه‌ها نزدیک ۱۳۰ تا ۱۴۰میلیون‌یورو بود.
۶. سه پروژه پیش‌تراکم ۹۰۰، پیش‌تراکم ۱۰۰۰ و تزریق گاز گچساران به‌همراه سه پست برق در کنار هر پروژه امسال به‌بهره‌برداری می‌رسند که با بهره‌برداری از هر پروژه حدود ۹۰۰میلیون‌فوت‌مکعب گاز در روز، ۳۵۰ میلیون‌فوت‌مکعب گاز در روز و ۱۷۰میلیون‌فوت‌مکعب گاز در روز به خوراک پالایشگاه بیدبلند افزوده می‌شود. پروژه بازگردانی پازنان در شش‌ماهه‌‌اول سال آینده (۱۴۰۲) به‌بهره‌برداری می‌رسد. پست برق ۴۰۰کیلوولت که جزو بزرگ‌ترین پست‌های برق کشور است اوایل سال آینده به‌بهره‌برداری خواهد رسید.
۷. خوراک پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس با تکمیل پروژه‌های اولویت اول، بیش از یک‌میلیاردفوت‌مکعب خواهد شد. پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل شامل رگ سفید، آغاجاری ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، مارون ۳، ۵ و رامشیر و پازنان است. تمام این‌پروژه‌ها به پیمانکارها واگذار شده است. این‌پروژه‌ها پیشرفت‌های متفاوتی دارند و دراین‌گروه، بالاترین پیشرفت ۵۰درصد است.
۸. قرارداد اجرای طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل که از مهر ۹۸ امضا شد باید در ۴۲ماه به‌پایان می‌رسید، اما به‌دلیل تخصیص نیافتن تسهیلات ارزی ازسوی صندوق توسعه ملی اجرای این‌طرح با شتاب پیش نرفت. پس از راه‌اندازی پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس و تثبیت شرایط بهره‌برداری و امکان فروش محصولات از اواسط سال ۱۴۰۰، تأمین منابع ارزی و ریالی ازسوی پالایشگاه انجام شد و اجرای طرح جمع‌آوری گازهای مشعل در وضع مناسبی قرار گرفت.
۹. همه تجهیزات و تمامی پیمانکار انتخاب‌شده طی فرآیند مناقصه طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل ایرانی‌ست و همه تجهیزات و اقلام موردنیاز ازسوی سازندگان ایرانی تأمین می‌شود. مقرر است این‌طرح تا پایان دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۴ تکمیل شود، اما زیرپروژه‌های این‌طرح درطول این چهارسال به‌مرور وارد مدار می‌شوند. اکنون 5000نفر دراین‌پروژه‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول کارند که عموماً از نیروهای بومی هستند.
۱۰. شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس اجرای طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل را باوجودآنکه تأمین ۷۰۰میلیون‌دلار سرمایه موردنیاز این‌طرح ازسوی صندوق توسعه ملی میسر نشد، متوقف نکرد و به کمک منابع مالی هلدینگ خلیج‌فارس و خود شرکت و تسهیلات بانکی این‌طرح را پیش برد، طوری‌که از یک‌میلیارد و ۱۰۹میلیون‌دلار سرمایه موردنیاز طرح، ۸۷۰میلیون‌یورو فعال و قراردادها با ۱۹ پیمانکار EPCC، ۱۰ مشاور و پنج قرارداد خرید منعقد و بالغ‌بر ۲۸۰میلیون‌یورو در پروژه منابع مالی تزریق شده و مجموع پیشرفت طرح ۳۲درصد است که با تکمیل این‌طرح خوراک گاز پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس به دومیلیاردفوت‌مکعب در روز خواهد رسید. با اجرای طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل، روزانه ۶۰۰میلیون‌فوت‌مکعب گاز جمع‌آوری می‌شود که ۴۹۰میلیون‌فوت‌مکعب مستقیم به پالایشگاه بیدبلند خلیج‌فارس می‌رود و مازاد آن ازطریق پروژه‌های بهسازی ازسوی مناطق نفت‌خیز جنوب دراختیار ذی‌نفعان دیگر قرار می‌گیرد.
۱۱. بیدبلند خلیج‌فارس با آغاز طرح بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل به‌دنبال طرح‌کردن این‌طرح محیط‌زیستی در جهان است. هرچهارسال‌یک‌بار کنوانسیون‌های محیط‌زیست برگزار می‌شود و کشورهای صنعتی جهان تعهدهایی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای می‌دهند. ایران نیز در کنوانسیون پاریس متعهد به کاهش گازهای گلخانه‌ای شده است. اجرای این‌طرح به‌تنهایی ۹۸درصد سهم نفت و گاز در تعهد ایران در کنوانسیون پاریس را در بخش نفت و گاز پوشش می‌دهد و این نشان‌دهنده اهمیت بالای پروژه به‌لحاظ محیط‌زیستی‌ست.
شانا