متخصصان دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران برای مقابله با پدیده پیری جمعیت هشدار دادند؛
غفلت از تناسب سن ازدواج و فرزندآوری؛ تهدیدی جدی برای ناباروری
عباسعلی کوشکی
روابط‌عمومی دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران درراستای اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم دیار همیشه‌سبز مازندران نسبت به میزان سلامتی خود و حفظ این گوهر ارزشمند دست به امری مهم زده و با ترویج فرهنگ خود مراقبتی سعی بر بالا بردن سطح سلامت مردم مازندران دارد. در گزارشی که می‌خوانید تهدیدات افزایش جمعیت سالمند کشور، مهم‌ترین موانع فرزندآوری و راهکارهای درمان ناباروری موردبررسی قرار گرفته است. متخصصین ناباروری دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران بااشاره‌به وجود مراکز نابارورى سطح دو و سه در سطح استان، پیشنهاد می‌کنند که بانوان فرزندآوری را به تأخیر نینداخته و آن را به بعد از ۳۸سالگی موکول نکنند، سن مناسب ۱۸ تا ۳۵سالگی‌ست.
پیش‌بینی دو‌برابر شدن جمعیت سالمند کشور در سال ۱۴۲۰
دکتر فرهاد غلامی؛ رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران گفت: باتوجه‌به تغییر و تحولات جمعیتی، متأسفانه روند باروری در کشور در سال‌های اخیر شیب نزولی داشته است به‌گونه‌ای که نرخ باروری کلی از ۲.۱ در سال ۱۳۹۵ به ۱.۶۵ در سال ۱۴۰۰ رسید و پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۲۰ جمعیت سالمند کشور حدوداً دو برابر شود که این روند در دیگر کشورها طی ۱۰۰ سال اتفاق افتاده است. دکتر غلامی اظهار کرد: جمعیت جوان و سرمایه انسانی به‌عنوان مهم‌ترین رکن مؤثر بر توسعه جوامع، بستر خلاقیت و پویایی بوده و توسعه اقتصادی و اجتماعی را برای کشور فراهم می‌کند. رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران باتأکیدبراینکه روند سالمندی در کشور ما بسیار سریع‌تر از کشورهای هم‌جوار طی می‌شود، تصریح کرد: درحال‌حاضر کشور ما در پنجره فرصت جمعیتی قرار گرفته و برای بهره‌مندی از این فرصت مستلزم مدیریت صحیح همراه با اتخاذ سیاست‌های حمایتی، ترغیب فرزندآوری منطبق با سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده درراستای افزایش نرخ باروری و موالید به حداقل ۲.۵ طی پنج‌سال است. دکتر غلامی بااشاره‌به‌اینکه از ۲۴ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه به‌عنوان هفته ملی جمعیت نام‌گذاری شده است، گفت: این هفته فرصتی است تا با اجرای قانون جوانی جمعیت گامی بلند و مؤثر درجهت ایجاد سبک زندگی مطلوب و حمایت از زوج‌های جوان برداشته شود.
وی ادامه داد: دراین‌راستا انتظار می‌رود متولیان و همکاران پرتلاش حوزه سلامت با به‌کارگیری تدابیر ارزشمند و تمهیدات درست، اقدامات اساسی را به‌منظور پیشگیری از بیماری‌ها، درمان ناباروری، حمایت از مادران و خانواده در زمان تولد و معیشت فرزندان به عمل آورند. رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران، بابیان‌اینکه برای داشتن جمعیت جوان باید تأثیر مثبت فرزند آوری در جامعه به‌درستی تبیین شود، خاطرنشان کرد: ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی، خدمات اجتماعی و آموزشی در چهارچوب قانون جهت ترویج و آگاهی بخشی وجوه مثبت ازدواج، آموزش مهارت‌های دوران ازدواج، فرزندآوری، آثار منفی کم‌فرزندی در خانواده و کاهش رشد جمعیت، نهادینه کردن هنجارهای صیانت از تحکیم خانواده، ایفای نقش‌های خانواده و مقابله با محتوای مغایر باسیاست‌های جمعیتی، اقدامات و فعالیت‌های متناسب از مواردی است که باید ازسوی متولیان امر موردتوجه قرار گیرد. این مسئول افزود: بازنگری دستورالعمل‌ها و متون آموزشی و ترویجی، ارتقای کیفیت مراقبت‌های بارداری درراستای فرزندآوری و زایمان طبیعی مبتنی بر پرونده الکترونیک سلامت و استقرار راهنماهای بالینی سلامت مادر و جنین، از تکالیف دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران است.
راه‌اندازی دو مرکز ناباروری درراستای حل مسئله جوانى جمعیت
دکتر سپیده پیوندى؛ فلوشیپ نازایى و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران، فوکال پوینت قطب نازایى بابیان‌اینکه مسئله جوانى جمعیت از مهم‌ترین مسائلى بوده که در سال گذشته در رأس برنامه‌هاى هم‌اندیشى مسئولین دانشگاه مازندران قرار داشته، می‌گوید: دراین‌راستا برنامه‌ریزی‌های علمى و عملی موفقى انجام شده است که جاى تشکر و تقدیر دارد. وی می‌گوید: ازجمله این برنامه‌ها می‌توان به راه‌اندازی دو مرکز نابارورى سطح دو در دو شهرستان بهشهر و نوشهر اشاره کرد که وظیفه غربالگرى اولیه زوج‌هاى نابارور و انجام اقدامات اولیه درمانى را به‌عهده دارند و بیماران نیازمند به درمان‌های اختصاصی ازطریق این مراکز به‌موقع به مراکز ناباروری سطح سه ارجاع می‌شوند. دکتر پیوندی خاطرنشان می‌کند: همچنین برنامه‌هاى آموزشى متخصصین زنان سطح دو درزمینهٔ نابارورى و درمان‌هاى اولیه طراحی شده است که در این برنامه متخصصین زنان تحت آموزش‌هاى دوره‌اى کوتاه‌مدت قرار می‌گیرند و در مراکز دولتى سطح دو قادر به ارائه خدمات درمانى خواهند بود که کوریکولوم این دوره‌های آموزشى تألیف شده و در حال مراحل تصویب و کسب مجوز از وزارت بهداشت است. دکتر سپیده پیوندی فوکال پوینت نازایى می‌گوید: باتوجه‌به‌اینکه درزمینهٔ درمان‌هاى تخصصى نابارورى نیاز به متخصصین زنان داراى مدرک فلوشیپ رسمى نازایى (قبول‌شدگان رسمى آزمون وزارت بهداشت) است که تعداد این متخصصین در منطقه بسیار محدود است و ازجمله موفقیت‌هاى دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران کسب مجوز آموزش فلوشیپ نازایى سطح سه است که پس از تلاش‌هاى متعدد و در طى برنامه‌ریزی ١٠ سال اخیر گروه نازایى و معاونت آموزشى دانشگاه به همت مسئولین و توانمندى اساتید گروه نازایى، تأمین اعتبارات و خرید تجهیزات مدرن و جدید نابارورى به نتیجه رسیده است. این متخصص یادآور می‌شود: با برنامه‌ریزی‌هاى انجام‌شده غربالگرى به‌موقع خانواده‌ها و ارجاع به‌موقع آنان به مراکز درمانى،موفقیت درمان‌هاى ناباروری بیشتر شده و از اتلاف زمان که مهم‌ترین عامل شکست درمان است، جلوگیرى مى‌شود. وی همچنین تصریح می‌کند: باتوجه‌به‌اینکه سن خانم‌ها و طول نازایى یکى از فاکتورهاى تأثیرگذار است، اتلاف زمان و هزینه‌هاى درمان‌هاى ناموفق قبلى سبب استرس و صدمات روحى خانواده‌ها مى‌شود که بازهم این عامل تاثیر منفى درنتیجه درمان خواهد گذاشت، امید آنکه همین‌طور که در استان درزمینهٔ کمک و حمایت زوج‌های نابارور برنامه‌ریزی‌هاى موفق انجام شده است درزمینهٔ حمایت از تشکیل خانواده در سنین جوانى، رفع مشکلات اقتصادى و معیشتی، انجام حمایت‌هاى مالى در تهیه مسکن، رفع نگرانى‌هاى شغلى در فارغ‌التحصیلان رشته‌هاى مختلف دانشگاهى برنامه‌ریزی‌هاى موفق و هدفمند اجرایی شود.
افزایش جمعیت هر کشور؛ معیاری برای توسعه و قدرتمندی
همچنین دکتر فاطمه قاسم‌زاده؛ فلوشیپ نازایی و فعال در کلینیک ناباروری بیمارستان امام‌خمینی(ره) ساری نیز در گفتگو با ما اظهار می‌کند: طی سال‌های اخیر به دنبال کاهش چشمگیر مسئله باروری و اشتیاق به فرزندآوری شاهد پیری جمعیت هستیم. وی می‌گوید: جمعیت هر کشوری معیار توسعه و قدرتمندی آن کشور محسوب می‌شود، ازاین‌رو تدبیر و اعمال سیاست‌های مؤثر با درنظر گرفتن شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره در جامعه درراستای افزایش رشد جمعیت ضرورت دارد، سیاست‌هایی همچون؛ تضمین اشتغال، ایجاد مشوق برای مشارکت پدران در نگهداری فرزندان، پوشش‌های بیمه‌ای داروهای ناباروری و ... دکتر قاسم‌زاده همچنین تشویق به ازدواج را عاملی مهم در فرزندآوری دانست و تأکید می‌کند: باتوجه‌به افزایش سن ازدواج بانوان در جامعه،باید با ایجاد چترهای حمایتی به کاهش سن ازدواج کمک کرد. این متخصص زنان و ناباروی در پاسخ به این سؤال که آیا واکسن کرونا تأثیری بر نازایی زنان دارد گفته است:خیر این مسئله اثبات شده نیست،یکی از علل مهم در نازایی زنان عدم توجه به سن ازدواج و سن فرزندآوری است. وی زنان را عاملی مهم در افزایش جمعیت دانست و اعلام می‌کند:هر زن در بدو تولد به‌طور ژنتیکی با مقداری مشخصی از فولیکول در تخمدان متولدشده و این میزان درطول عمر نه‌تنها زیاد نمی‌شود بلکه روند کاهشی را طی می‌کند و این روند از یک سنی به بعد شیب تندتری پیدا می‌کند تا اینکه از ۳۵سالگی به‌سمت تندتری حرکت کرده و سرانجام در یائسگی تمام می‌شود. دکتر قاسم‌زاده ادامه داد و گفته است: پیشنهادمان این‌است‌که زنان فرزندآوری را به تأخیر نینداخته و آن را به بعد از ۳۸ سال اصلاً موکول نکنند،سن مناسب ۱۸ تا ۳۵سالگی‌ست. این فلوی نازایی در پاسخ به سؤال دیگری درباره وجود این باور که برخی از بانوان علت نازایی خود را تغییر در طبع می‌دانند و دراین‌راستا درمان با طب گیاهی و سنتی را مؤثر می‌دانند، گفت: اولاً این سؤال باید توسط متخصصین طب سنتی و گیاهی پاسخ داده شود و دوما اینکه نمی‌توان گفت یک فرد نابارور مطلق است، توصیه من به زوجین این‌است‌که قبل از ناامیدی برای یک جلسه ویزیت با متخصص نازایی داشته باشند چراکه همیشه بارقه‌های امید وجود دارد.
روش‌های تلقیح مصنوعی در موفقیت ۳۰ الی ۴۰درصد در هر سیکل
وی بااشاره‌به لزوم توجه زنان به بایدونبایدهای غذایی، بیان کرد: در بحث ناباروری فاکتورهای مربوط به خانم ۳۰درصد مؤثر است و ۳۰درصد دیگر مربوط به فاکتورهای آقاست، توجه به بیماری‌هایی که تخمک‌گذاری خانم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد همچون کیست‌ها یا فاکتورهای مربوط به لوله رحم، مشکلات خونی، آی وی اف های مکرر و ناموفق؛ همچنین اینکه علت ۱۰ تا ۳۰درصد موارد نازایی مشخص نیست، یعنی خانم و آقا مشکلی ندارند اما فرزندی متولد نمی‌شود. دکتر قاسم‌زاده اضافه کرد: در بحث نازایی همواره درمان‌های کمکی در کنار کار فرهنگی باهدف کاهش نگرانی‌ها مؤثر است، امروزه فیبروم و کیست مشکلی است که دو خانم از هر چهار خانم به آن مبتلا بوده و برخی حتی بی‌اطلاع هستند،فرهنگ‌سازی در آموزش‌وپرورش از دوران بلوغ برای دختران که همان مادران آینده هستند ضرورت دارد. این متخصص زنان بااشاره‌به جزییاتی از روش‌های تلقیح مصنوعی، عنوان کرد: همان‌طور‌که میدانید امروزه در بهترین مراکز ناباروری، موفقیت روش ای وی اف ۳۰ الی ۴۰درصد در هر سیکل است،آی او یعنی به خانم دارو داده می‌شود تا تخمدان‌ها برای ساختن تخمک بیشتر فعال شوند، در روش پیشرفته‌تر تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک اعمال می‌شود، پروسه زمانی بستگی به فرد دارد و در همه مراحل مشاوره انجام می‌شود. وی گفت: همان‌طوری که تصمیم‌گیری برای هر کاری سخت است، تصمیم‌گیری برای تلاش به فرزندآوری نیز ساده نیست اما امکان‌پذیر است و متأسفانه روزانه با مسئله pco یا تنبلی تخمدان مواجه هستیم که جای بحث زیادی دارد و تبدیل به یک پاندمی شده، حتی بانوانی که مجرد هستند را درگیر کرده است، خانواده‌هایی که از سنین کم به فکر تشخیص، درمان و تغییر سبک زندگی نوجوانان هستند، بسیار هوشیارانه عمل می‌کنند. دکتر قاسم‌زاده در پایان خاطرنشان کرد: از زوجین می‌خواهم که غربالگری‌ها در زمینه‌های مختلف را پیگیری کند بعد از ازدواج باتوجه‌به شرایط به متخصص مراجعه کنند و بدانند که نامرتبی پریود زنگ خطر است، سن ازدواج را عقب نیندازند.