خاورمیانه؛ پایتخت بحران آب در جهان
مصطفی رفعت
طبق گزارش UN-Water؛ ۲٫۳میلیاردنفر یا از هر چهارنفر جمعیت جهان، یکنفر در کشورهایی زندگی میکنند که دچار تنش آبی هستند؛ بحرانی که به نسبت «مصرف آب شیرین» درمقایسهبا «منابع آب شیرین تجدیدپذیر» اشاره دارد. زمانیکه برداشت آب از منابع موجود فراتر رود، یک کشور یا سفرههای زیرزمینی خود را زودتر از آنچه بتوان دوباره پر کرد، تخلیه میکند؛ یا میزان تولید آبشیرینکن بهمیزان قابلتوجهی بالاست. هفت کشور از ۱۰ کشوری که بیشترین تنش آبی را دارند، در خاورمیانه و شمال آفریقا هستند. دراینکشورها، متوسط سطح تنش آبی ۸۲۰درصد است؛ بهاینمعناکه برداشت سالانه آب، هشتبرابر بیشتر از تأمین آب از منابع تجدیدپذیر است! سایت Al Jazeera در گزارشی بهتاریخِ ۲۲ مارس ۲۰۲۳ آورده که خاورمیانه، دارای آبوهوای عمدتاً خشک با بارندگی کم و درجه حرارت بالاست. چندین کشور در منطقه؛ بهویژه در خلیجفارس، برای تأمین آب کافی ساکنانشان، به نمکزدایی متکی هستند؛ فرآیندی که نمک را از آب دریا «حذف» میکند. تا سال ۲۰۱۷، کشورهایی با بالاترین سطح تنش آبی عبارتاند از مصر (۶۴۲۰درصد)، بحرین (۳۸۷۸درصد) و امارات متحده عربی (۱۷۰۸درصد). از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۷، سطح تنش آب در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا بیش از دوبرابر شده و از ۸۴۱۱درصد در سال ۱۹۸۷، به ۱۶۴۲۲درصد در سال ۲۰۱۷ رسیده است. در «مصر»، سطح تنش آبی از ۴۸۹۷درصد در سال ۱۹۷۷، به ۶۴۲۰درصد در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته است. اینکشور با جمعیتی بیش از ۱۰۰میلیوننفر، بهشدت به آبهای رودخانه «نیل» که خارج از مرزهای آن سرچشمه میگیرد، متکیست. برپایه گزارش «یونیسف»؛ کشور «مصر» با کسری آب سالانه حدود هفتمیلیاردمترمکعب مواجه است و ممکن است تا سال ۲۰۲۵، با کمبود آب مواجه شود. افزایش دما، افزایش تقاضا برای آب و ساخت سدها، منجر به کوچکشدن چندین دریاچه در سراسر خاورمیانه شده است.