چراغسبز مجلس به عملیاتیشدن حذف چهار صفر از پول ملی
آخرین اخبار از وضعیت لایحه پیشنهادی دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی حاکیازآناستکه کمیسیون اقتصادی مجلس بهصورت مشروط با کلیت موضوع حذف چهار صفر از پول ملی موافقت کرده است، اما باید تغییراتی در جزئیات لایحه صورت بگیرد تا با سایر قوانین که اخیراً تصویب شده، تعارضی نداشته باشد. بهگزارش نوید علیپور (ایسنا)؛ بهنظر میرسد که امسال تکلیف پروژه حذف چهار صفر از پول ملی مشخص شود. اواخر اردیبهشت سالجاری بود که محمدرضا فرزین؛ رئیسکل بانک مرکزی درتشریح اهداف و سیاستهای پولی بانک مرکزی سالجاری، لزوم اصلاح نظام پولی کشور را اعلام و هدفگذاری آنرا تشریح کرد و بر برنامه سیاستگذار پولی (بانک مرکزی) برای حذف چهار صفر از پول ملی تأکید کرد.
رئیسکل بانک مرکزی با اطمینانخاطر اعلام کرده که یکی از کارهای مهم در سالجاری موضوع حذف چهار صفر از واحد پول کشور است. ما حذف صفر را دنبال میکنیم و بسیاری از کشورها حذف صفر را انجام دادهاند و ما میتوانیم آرایش جدید از ریال را ایجاد کنیم که اینامر اگر در زمان مناسبی انجام شود، محقق خواهد شد. طبق گفته فرزین، تصویر ریال ایران تصویر مناسب و صحیحی در اقتصاد جهانی نیست، اجرای این سیاست باتوجهبه تجربیات موفق جهانی و در زمان مناسب میتواند به بهبود تصویر ریال کمک کند که امری ضروری است و بههمینمنظور سیاست حذف صفر از پول ملی در دستورکار بانک مرکزی قرار دارد. پس از مطرحشدن موضوع پیگیری حذف چهار صفر از پول ملی ازسوی رئیسکل بانک مرکزی برای سالجاری (۱۴۰۴)، در اوایل خردادماه امسال بود که سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس از در نوبت بررسی قرارگرفتن لایحه پیشنهادی حذف چهار صفر از پول ملی خبر داد و گفت که لایحه پیشنهادی حذف چهار صفر از پول ملی در نوبت بررسی کمیسیون اقتصادی قرار دارد و بدیهی است کمیسیون پس از بررسی کارشناسی با حضور مسئولان ذیربط، نظر نهایی خود را ارائه میدهد. بهصورت کلی و در سطح کلان اقتصادی، معمولاً زمانیکه تورم بلندمدت در یک کشور موجب برجایماندن حجم بالایی از اسکناس و مسکوک کمارزش (نسبتبهقبل) شود، بیشک، نتایج بسیاری ازجمله آثار روانی بر افکارعمومی بر جای میگذارد؛ بنابراین دراینشرایط برخی کشورها ناچار به اجرای برنامه اصلاحات پولی بهروشهای مختلف میشوند. این اصلاحات معمولاً با سه روش، «تغییرنام واحد پول کشور»، «حذف چند صفر از واحد پول» و «ترکیبی از هر دو روش» انجام میشود که هریکاز اینروشها، خود نیازمند پیادهسازی بستر سیاستی جامعی است که علاوهبر کنترل تورم، باید بستر فکری جامعه برای پذیرش شرایط جدید را نیز فراهم کند. برخی معتقدند که حذف چند صفر از پول ملی کشوری که در شرایط تورمی طولانیمدت قرار داشته فوایدی نظیر کاهش میزان توهم پولی، افزایش اعتماد عمومی نسبت به پول ملی، کاهش تورم، افزایش کارایی در گردش نقدینگی، تسهیل در تسویه مبادلات و برخیموارد دیگر را در پی دارد که خود، زمینه تعدیل انتظارات تورمی درآنکشور را فراهم میکند. درمجموع و بهعقیده صاحبنظران، حذف صفر از پول ملی پس از تجربه شرایط تورمی بلندمدت، باید در شرایطی محقق شود که سایر سیاستهای پولی بهصورت همزمان و همراستا با حذف صفر، اجرایی شود. برایمثال، بهعقیده بسیار از اقتصاددانها، تازمانیکه کشورهای دارای تورم، نتوانند نقدینگی را به حوزههای مولد منتقل کنند، ممکن است حذف صفر پیامدهای منفی بههمراه داشته باشد. بهعبارتدیگر، یکی از مهمترین مؤلفههای تحقق مناسب حذف صفر از پول ملی، کنترل مناسب نقدینگی طبق وضعیت اقتصادی آنکشور است. بااینحال، شواهد حاکیستکه در سالهای اخیر، بانک مرکزی اقداماتی برای فرهنگسازی اینموضوع انجام داده بود که نمونه آنرا میتوان در نمایش پولهای جدید چاپشده با واحد تومان (در کنار نمایش با واحد ریال)، مشاهده کرد؛ مثلاً در ایران چکهای ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ هزارتومانی در کنار اعدادی ازجمله ۵۰۰هزارریال، یکمیلیونریال و دومیلیون ریال، اعداد ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ نیز نوشته شده است که میتواند درراستای همینموضوع باشد. 5 مردادماه نیز با حضور فرزین رئیسکل بانک مرکزی در کمیسیون اقتصادی مجلس، جلسه بررسی ایرادات شورای نگهبان در لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور برگزار شد. بهگفته سخنگوی کمیسیون اقتصادی، باتوجهبه وضع برخی قوانین بعد از این لایحه، اینموضوع ازنظر ماهیتی ایراداتی دارد بااینوجود، کمیسیون اقتصادی با کلیت موضوع حذف چهار صفر از پول ملی موافقت کرده و حتی زمزمههایی درباره احتمال تغییر واحد پول ملی نیز وجود دارد و اکنون باید تغییراتی در جزئیات لایحه صورت بگیرد تا با سایر قوانین که اخیراً مصوب شده، تعارضی نداشته باشد. البته حاکم ممکان اینرا هم گفته که حذف چهار صفر از پول ملی، مخالفانی نیز دارد؛ با این استدلال که بعضی از نظامهای اقتصادی زمانی صفر را از جلوی پول ملی خود حذف میکنند که مسائل زیرساختی و اساسی در اقتصاد حل شده و به ثبات رسیده باشند و اینکه بتوانند یکنوع جراحی در اقتصاد انجام دهند، اما کشور ما با تورم دستوپنجه نرم کرده و هنوز به ثبات اقتصادی نرسیده و زیرساختهای لازم پیریزی نشده است. طبق گفته سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس، نهایتاً قرار شده تا کمیسیون اقتصادی رایزنیهایی با شورای نگهبان انجام دهد تا با موافقت شورا، تغییرات اعمالشده با ایرادات شورای نگهبان تناقض نداشته باشد. دراینصورت کمیسیون وارد بررسی ایرادات شورای نگهبان میشود و در غیر این صورت کل لایحه کنار گذاشته شده و دولت باید یک لایحه جدید به مجلس تقدیم کند؛ اما کمیسیون اقتصادی تا اعلامنظر شورای نگهبان و تعیینتکلیف اینموضوع، وارد بررسی جزئیات لایحه نمیشود. دراینبین، معاون پژوهشکده پولی و بانکی بااشارهبه ابعاد مختلف حذف صفر از پول ملی گفت: هدف بهتنهایی نباید آراستن واحد پول ملی با حذف صفر باشد. اگر تورم ادامه داشته باشد، طی چندسال، آثار حذف صفر از بین میرود؛ بنابراین باید بهدنبال درمان ریشهای تورم باشیم. مهدی هادیان بااشارهبه موضوع مطرحشده اخیر مبنیبر پیگیری حذف صفر از پول ملی ازسوی بانک مرکزی گفت: بانگاهیبه تاریخچه پولی برخی از کشورها، طی چنددههگذشته، میتوان گفت معمولاً کشورهایی که با یک ابربحران تورمی روبرو یا طی سالهای متوالی با تورم فزاینده مواجهه بودند، تصمیم به اصلاحات پولی گرفتند؛ بهطوریکه چند صفر را از واحد پولی خود حذف کردند و اینموضوع با تغییر اسم واحد پولی کشورها نیز همراه بوده. وی بااشارهبه لزوم توجه به آیندهنگری و پیشبینی شرایط پس از اقدام به اصلاح واحد پول ملی گفت: بااینحال، سؤالی که مطرح میشود ایناستکه بعد از حذف صفر از واحد پولی چه اتفاقی رخ میدهد و اینکه آیا ایناقدام، سیاستی مفید است یا اینکه نتیجه آن مفید نخواهد بود. این عضو هیئتعلمی پژوهشکده پولی و بانکی افزود: برایمثال، زمانیکه به تجربه کشورها توجه میشود، میبینیم ایناقدام در برخی کشورها نتیجه مثبتی داشته و در برخیدیگر با شکست روبرو بوده که مجبور شدند تا تجربه حذف صفر را برای چندینبار تکرار کنند. وی ادامه داد: وقتی بیشتر اینموضوع بررسی میشود، متوجه میشویم در کشورهایی که همزمان با اصلاحات پول ملی، مشکلات ساختاری و عوامل تورم را مهار کردند، بعد از اقدام اولیه به اصلاح واحد پولی، دیگر نیازمند به اقدام برای اصلاح مجدد پولی نبودند. در طرف مقابل کشورهایی که بدونتوجه به منشأ تورم، اقدام به اصلاحات پولی کردند، پسازمدتی دوباره ناچار شدند حذف صفر را انجام دهند تا به واحد پولی خود اعتبار ببخشند.