فناوریهای نوین چگونه آلودگی هوا را کم میکنند؟
محققان در پژوهشی جدید راههایی ساده و کاربردی برای کاهش آلودگی هوا معرفی کرده و نشان دادهاند که چگونه فناوریهای نو میتوانند کیفیت زندگی را در شهرها و مناطق صنعتی بهتر کنند. بهگزارش محمدرضا دلفیه (ایسنا)؛ آلودگی هوا از چالشهای جدی امروز است و بسیاری از شهرها هرروز با ذرات معلق، گازهای سمی و مه دود روبهرو هستند. این آلودگیها از منابعطبیعی مانند آتشفشان و گردوغبار گرفته تا فعالیتهای انسانی مانند کارخانهها، خودروها و نیروگاهها به محیط وارد میشوند. وقتی غلظت این مواد از حد طبیعی بالاتر رود، سلامت انسان و محیطزیست آسیب میبیند و بر زندگی روزمره اثر منفی میگذارد. آلودگی هوا پدیده تازهای نیست اما با صنعتیشدن جهان شدت گرفت و در دورههایی مانند انقلاب صنعتی به اوج خود رسید. وقوع رویدادهایی مانند مه دود لندن و حادثه دونورا نشان داد که این مشکل تنها یک مسئله محلی نیست و میتواند به یک بحران جهانی تبدیل شود. امروزه آلودگی هوا علاوهبر سلامت انسان، اکوسیستمها و شرایط آب و هوایی را نیز تهدید میکند. گازهای گلخانهای منتشرشده از منابع آلاینده به گرمشدن زمین و تشدید تغییرات اقلیمی کمک میکنند. این آلودگیها روی خاک، آب و زیستگاههای طبیعی نیز اثر منفی دارند و حیات گونههای مختلف را بهخطر میاندازند. جوامع کمدرآمد که نزدیک به منابع آلاینده زندگی میکنند، بیشترین آسیب را میبینند. همه اینمسائل نشان میدهند که توجه به راههای مقابله با آلودگی هوا یک ضرورت است، نه یک انتخاب. در یک فعالیت پژوهشی که درهمینزمینه انجام شده، شقایق باطنیپور از مرکز تحقیقات و فناوریهای نویندمش سپاهان (اصفهان) به بررسی فناوریهای جدید کاهش آلودگی هوا پرداخته است. او همراه با تیم علمی خود تلاش کرده راهکارهایی ساده و قابل پیادهسازی را معرفی کند تا روشن شود چگونه میتوان از روشهای نو بهشکل گسترده استفاده کرد. دراینمطالعه، روش کار بهصورت مروری تنظیم شده و برپایه بررسی نوآوریهای فناورانه در کشورهای مختلف انجام شده است. هدف اینروش آن بوده که نشان دهد چگونه ترکیب فناوری با همکاری میان کشورها میتواند آلودگی هوا را کاهش دهد. یافتههای این مطالعه نشان میدهند که طیف گستردهای از فناوریها برای کاهش آلایندهها توسعه یافتهاند. انرژیهای تجدیدپذیر مانند خورشیدی، بادی و آبی از مهمترین این فناوریها هستند که میتوانند جایگزین سوختهای فسیلی شوند و جریان تولید برق پاک را گسترش دهند. خودروهای برقی و هیدروژنی نیز سهم بزرگی در کاهش انتشار گازهای سمی دارند زیرا بدون بنزین و گازوئیل حرکت میکنند و خروجی آنها بهمراتب سالمتر است. همچنین سامانههای حملونقل عمومی پاک و فیلترهای صنعتی پیشرفته میتوانند آلودگیها را قبل از انتشار مهار کنند. در بخش کشاورزی نیز روشهایی مانند استفاده از مواد فتوکاتالیستی و سامانههای هوشمند مدیریت کیفیت هوا میتوانند کمک بزرگی باشند. طبق نتیجهگیری پژوهش، برای کاهش آلودگی هوا تنها یک فناوری کافی نیست و باید مجموعهای از فناوریها درکنارهم بهکار گرفته شوند. سیاستگذاری درست، سرمایهگذاری در پژوهش و توسعه و آموزش عمومی برای استفاده از راهکار پاک نقش مهمی در موفقیت تلاشها دارند. روند صنعتیشدن و افزایش مصرف سوختهای فسیلی باعث شده نیاز به فناوریهای نو بیشترازهمیشه احساس شود؛ بنابراین ترکیب فناوری با اقدامات فرهنگی و مدیریتی میتواند نتیجه قطعی و بلندمدت داشته باشد. در بخش تکمیلی این پژوهش بهاینموضوع اشاره شده که فناوریهای نوین در سالهای اخیر نقش بزرگی در کاهش آلودگی هوا ایفا کردهاند. انرژی خورشیدی، بادی و زمینگرمایی از مهمترین منابع پاک هستند و میتوانند تولید برق بدون آلودگی را ممکن کنند. باتریهای لیتیومی و فناوریهای ذخیرهسازی هیدروژن نیز به انتقال انرژی پاک کمک میکنند. در صنایع، فیلترهای پیشرفته و کاتالیستها مانع خروج ذرات و گازهای مضر میشوند. خودروهای الکتریکی و هیدروژنی نیز بهطور چشمگیری آلودگی را کاهش میدهند. در بخش کشاورزی نیز، استفاده از کودهای هوشمند و کشاورزی دقیق میتواند مصرف منابع را بهینه کند و میزان انتشار گازها را پایین بیاورد. فناوریهای پاکسازی هوا مانند برجهای تصفیه نیز در برخی شهرها نصب شده و به جمعآوری ذرات آلاینده کمک میکنند. درمجموع این فناوریها نشان میدهند که دستیابی به یک آینده پاک، امری شدنی است و تنها نیاز به برنامهریزی و همکاری دارد. این نتایج در سومین کنگره توسعه علمی و فناوری دانشجویان زیستشناسی و شیمی ارائه و منتشر شدهاند. این کنگره با هدف توسعه دانش و ارائه یافتههای علمی پژوهشگران ایرانی برگزار شده و بستری برای ارائه پژوهشهای نو در حوزه محیطزیست فراهم کرده است.