دربست؛انتهـای‌‌جهنم!

استفاده از تاکسی به‌عنوان یکی از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، از رایج‌ترین روش‌های تردد و جابه‌جایی مسافر در کشورهای مختلف است. روشی که سابقه‌ی استفاده از آن به سال 1897 برمی‌گردد؛ زمانی‌که به‌نوعی اولین نمونه‌ی تاکسی به‌شکل مدرن یعنی استفاده از خودروی بنزینی در آلمان توسط گوتلیب دایملر ساخته شد. در خلال این‌سال‌ها تاکسی‌ها توانستند به سلاطین حمل‌ونقل عمومی با مسافرینی محدود در جاده‌های شهری و برون‌شهری تبدیل شوند و حتی با ورود خودروهای جمعی بزرگ و سیستم‌های حمل‌ونقل مدرن‌تر مانند ترامواها، متروها و مونوریل‌ها توانستند حضور موفق خود را حفظ کنند. اگرچه با ازدیاد خودروهای جمعی مانند مینی‌بوس و اتوبوس و در ادامه‌ی همین روند، گسترش خطوط مترو، طیف قابل توجهی از مردم هم به لحاظ شرایط سلامت عمومی شهرنشینی در مورد آلودگی‌های صوتی و آب‌وهوایی ناشی از تراکم بسیار زیاد ترافیک، هم به لحاظ ویژگی‌های مثبت این وسایل حمل‌ونقلی در هر دو زمینه‌ی کاهش مصرف سوخت و قیمت به‌صرفه‌تر، استفاده از تاکسی‌ها محدودتر و منحصر به شرایط ویژه‌تر شد؛ اما هنوز هم عده‌ی زیادی از شهرنشین‌ها به‌ویژه در کلان‌شهرها از آنها استفاده می‌کنند؛ زیرا این احساس وجود دارد که رفت‌وآمد با تاکسی‌ها شیوه‌ی راحت‌تری در رسیدن به مقصد است و مسافر به‌عنوان مشتری، با احترام و رفاه بیشتری روبه‌رو می‌شود. هرچند به‌قول معروف هرچیزی بهایی دارد و مسافرین هم باید بهای این توجه و احترام بیشتر را نقدا بپردازند تا مشتری «خوبی» به‌شمار بیایند. دو بخش احترام و رفاه مسافر البته در ایران همیشه مورد سوال و چالش بوده‌است. کافی‌ست به شیوه‌ی مسافرگیری تاکسی‌ها، برخورد رانندگان، قیمت‌ها و امکانات رفاهی در این حوزه دقیق شویم تا ببینیم چقدر از یک سیستم حمل‌ونقلی استاندارد و درخور، دور هستیم. این مسئله حتی از سوی بسیاری رانندگان خودروهای شخصی مورد اعتراض همیشگی‌ست که راننده‌تاکسی‌ها حقوق شهروندی در مسافرکشی را رعایت نمی‌کنند و به‌شکلی نامناسب در خیابان‌ها تردد می‌کنند؛ به‌طوری که انگار مالک تمام خیابان‌ها هستند و تمام مسافرها را حق خود می‌دانند. البته از یک زاویه‌ی دید مناسب، منطقی، قانونی و به‌دور از جانب‌گیری‌های احساس‌گرایانه این حق به‌واقع برای آنها محفوظ است که در زمینه‌ی مسافرکشی، آنها در کنار سایر سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی حق آب‌وگل دارند. به بیان ساده‌تر آنچه مورد پرسش است، نحوه‌ی مسافرکشی در کشور ماست که شامل هیچ قانون ویژه‌ای نمی‌شود. حضور مسافرکش‌های شخصی که در موارد قابل توجهی حتی از شغل دوم به شغل اصلی بسیاری افراد تبدیل شده تا به‌عنوان ممر درآمد به آن بپردازند، باعث محدودشدن میزان عایدی تاکسی‌دارها از حرفه‌ای شده که برای آن تربیت شده‌اند، زحمت کشیده‌اند و هزینه کرده‌اند. از سویی نبود سیستمی مسئول در این زمینه که پاسخگوی نیاز مسافرهای روبه‌ازدیاد کلان‌شهرها باشد، می‌تواند دلیلی موجه برای حضور مسافرکش‌های شخصی به‌حساب‌بیاید. در این زمینه می‌توان به مشکلات رایجی ازجمله نبود تاکسی به‌اندازه‌ی نیاز در خطوط پرتردد در همه‌ی ساعت‌های مورد نظر مسافرها بهویژه ساعات اوج ترافیک چه به‌شکل ایستگاهی و چه به‌شکل گردشی، نبود سیستم یکپارچه‌ی حمل‌ونقل در تاکسیرانی برای تثبیت یک شیوه‌ی مرسوم و صحیح اخذ کرایه با نرخ‌های مصوب که همه ملزم به رعایت آن باشند و نبود امکانات استاندارد در تاکسی‌ها از نظر رفاه، امنیت و سلامت مسافر، اشاره کرد. برای مثال، در حال حاضر چندین شرکت خصوصی در کنار تاکسیرانی‌های دولتی فعالیت می‌کنند که هر یک جدای از ظاهر متفاوت چه طراحی و چه خودروهای مورد استفاده، حتی در زمینه‌ی یکسان‌سازی قیمت‌ها هم به توافقی نهایی نرسیده‌اند. در همین زمینه می‌توان به ملزم‌نبودن بسیاری رانندگان و البته از آن سو، مسافرین در رعایت قوانین اخذ کرایه‌ی متاثر از سیستم تاکسی‌متر هم اشاره کرد. در واقع گاهی هم رانندگان و هم مسافرین ترجیح می‌دهند که با کرایه‌ی توافقی به‌سوی مقصد حرکت کنند؛ نه براساس آنچه در تاکسی‌مترها محاسبه می‌شود. وجود امکانات رفاهی که بخشی از آن به بهداشت خودروهای مورد استفاده در تاکسیرانی برمی‌گردد مانند پوشش تمیز صندلی‌ها و بخشی از آن هم در وجود امکانات گرمایشی و سرمایشی متناسب با شرایط روز تعریف می‌شود؛ هنوز از متدهای استاندارد کشورهای توسعه‌یافته فاصله دارد و با کمبودهای بسیاری روبه‌رو هستیم. نمونه‌ی دم‌دستی این مثال را می‌توان در تردد این‌روزهای مسافرکش‌ها در سطح شهر شاهد بود که چه در خدمت سازمان تاکسیرانی باشند و چه در بخش آژانس‌ها، خود را ملزم به استفاده از کولر نمی‌دانند و این امکان را تنها برای مسافرینی مهیا می‌کنند که هزینه‌ی آن را بپردازند! این درحالی‌ست که میثم مظفر؛ مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران اخذ کرایه‌ی بیشتر بابت روشن‌کردن کولر در تاکسی را خلاف قانون اعلام و اظهار کرد: «باید راننده‌ی تاکسی سیستم سرمایش خود را  در اختیار مسافران قرار دهد!» وی در مورد اخذ کرایه‌ی اضافی برخی رانندگان تاکسی به‌علت روشن‌کردن کولر در خودرو از مسافران، گفت: «راننده‌ی تاکسی موظف است در فصل گرما یا سرما، سیستم گرمایش و سرمایش خودرو را به‌شکل مطلوب و بنا به درخواست مسافران، در اختیارشان قرار دهد». بااین‌حال، همه‌چیز در حد حرف باقی مانده‌است و کافی‌ست با یک آژانس تماس بگیرید و درخواست خودرو داشته‌باشید تا ببینید خودروی کولردار! با چه قیمت متفاوتی به شما معرفی می‌شود یا در تاکسی گردشی درخواست کنید کولر خودرو را روشن کنند تا نوع برخوردهای متفاوت را شاهد باشید. این مسئله که تاکسی‌دارها به علل مختلف از مشکل‌دارشدن سیستم خودرو هنگام کولرگرفتن تا هزینه‌های جانبی این کار، جواب مسافران را حتی گاهی با لحن نامناسب می‌دهند و درخواست‌ها را بی‌پاسخ می‌گذارند، تخلف آشکاری‌ست که سال‌هاست مورد بی‌توجهی واقع شده است.