نگاهی به دین‌گریزی جوانان و روان‌شناسی یک آیه

جوانان بزرگ‌ترین سرمایه‌ها و پویاترین نیروهای هر جامعه در مسیر سازندگی آن هستند. جامعه‌ای که جوانان آن عیاش و ولگرد بوده یا در دنیای یأس و نومیدی غوطه می‌خورند یا جایی را برای فعالیت نمی‌یابند، نه‌تنها توسعه نمی‌یابد، بلکه دچار واپس‌گرایی می‌شود. ارزش‌های منفی در میان جوانان ما نفوذ کرده و اوضاع و احوال غم‌انگیز بیشتر جوانان ما را به بند کشیده است؛ رفتارهای انحرافی همچون اعتیاد، ولگردی، فحشا و بی‌حجابی یا بیماری‌های روانی و افسردگی و پرخاشگری در میان آنها نمود و بروز یافته است. پوچ‌گرایی یکی از این ارزش‌های منفی است که آثار زیانباری به دنبال دارد و سبب می‌شود تا جوانان دچار سراسیمگی و بحران هویت شوند؛ یعنی هم راه‌ها و هم اهداف جامعه را به کنار نهند و راه‌ها و اهداف غیر مقبول دیگری انتخاب کنند. عصیان‌گری در جوانان ما در قالب رفتارهایی نابهنجار همچون اعتیاد، بی‌بند و باری، فحشا و ولگردی بروز می‌یابد و به موازات خشم و نفرتی که جامعه نسبت به آنان ابراز می‌دارد، دچار پوچ‌گرایی می‌شوند. دین‌گریزی و دین‌ستیزی نمونه‌ی دیگری از شاخصه‌های بریدگی جوانان از ارزش‌های اسلامی است. گرایش پسران و دختران دانشگاه به ارتباط با یکدیگر و گریز از چادر مصادیق دیگری از این دورافتادگی از ارزش‌های مثبت و گرایش به ارزش‌های منفی است. عوامل دین گریزی جوانان عبارتند از بی‌احترامی والدین و درخواست‌های غیرمنطقی آنان؛ شرایط اقتصادی از جمله بی‌کاری؛ بی‌ارزش شدن مدارج تحصیلی و مسدود شدن راه‌های رسیدن به منزلت اجتماعی؛ رواج فرهنگ خشونت؛ نبود برنامه‌های مناسب و درخور جوانان؛ فقدان ارائه‌ی برنامه‌ها و پیام‌های دینی در قالب گفتار و رفتار زیبا و منطقی.
●●●
آیه‌ی 159،سوره‌ی آل عمران می‌گوید: «پس به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنان (مردم) نرم شدی؛ و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراکنده می‌شدند. پس آنان را ببخش و برای آنان آمرزش بطلب و در کارها با آنها مشورت کن؛ اما هنگامی که تصمیم گرفتی (قاطع باش) و بر خدا توکل کن؛ زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد». این نکته‌ی روان‌شناسانه را می‌توان به خوبی از این آیه استفاده کرد، افرادی که با دیگران به مشورت می‌پردازند، نرمخو و قابل انعطاف هستند و کسانی که از مشورت با دیگران سرباز زده و خود را از رای دیگران بی‌نیاز می‌بینند، تندخو وسنگدل هستند. نکته ی دیگر اینکه طرف مشورت ما لزوما نباید برتر از خود ما باشد؛ بلکه در مواردی لازم است انسان با افراد پایین‌تر از خود نیز به مشورت و رایزنی بپردازد. در این آیه خداوند به پیامبر(ص) دستور می‌دهد با کسانی مشورت کند که باید آنان را مورد عفو و گذشت قرار دهد و برای بخشش آنان طلب مغفرت کند. بالاخره از این آیه به خوبی اهمیت و جایگاه ویژه‌ی مشورت استفاده می‌شود؛ زیرا زمانی که پیامبر اکرم (ص) با آن عظمت و عصمت و عقلانیت، مامور به مشورت و نظرخواهی از مردمی باشد که همه‌ی هستی و دانش و آگاهی خود را از وجود پر برکت او دارند، پیروان او و افراد عادی به طریق اولی باید به این موضوع اهمیت دهند.