لزوم احیای رودوزی سنتی
تولید کفش در ایران، نفسهای آخر را میکشد
یک طراح کفش و لباس در پاسخ به این که چرا کفش را برای روزآمد کردن سوزندوزیهای ترکمن و بلوچ انتخاب کرده میگوید: در کفش، عنصر حرکت وجود دارد. به گزارش مهر، آذر نجیبی، از فعالان حوزه طراحی لباس در عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون است؛ جز این سالهاست که دانشجویان خود را با تاریخ لباس در ایران آشنا میکند اما آنگونه که خود میگوید تخصصی در رشته سوزن دوزی ندارد. اما لباس اقوام ایرانی را دوست دارد و دلش میخواهد نقشها و طرحهای به کار رفته در آن زنده بماند و به روز شود. بههمین خاطر لباسهای ارزشمند و قدیمی اقوام مختلف ایران را خریداری و سوزن دوزیهای بهکار رفته در هرکدام را روی چرم لمینت میکند تا این نقشها و رودوزیها به کولهپشتی و کفشهای زیبایی تبدیل شوند که از گوشهای به گوشه دیگر میروند و فرهنگ و هویت ایرانی را منتقل میکنند. به گزارش مهر، آذر نجیبی به اهمیت حفظ و روزآمد شدن طرحها و نقشهای بهکار رفته در لباس اقوام مختلف ایران اشاره و بیان میکند: من با کلیت تاریخ لباس و همچنین پوشاک محلی آشنا هستم اما اسم هر نقش و طرح و جزئیات به کار رفته در آن را نمیدانم همچنان که تخصصی در رشته سوزندوزی ندارم اما براین باورم که لباس، بخش مهمی از فرهنگ و هویت ایرانی است و ضرورت دارد که به پوشاک اقوام ایرانی و طرح و نقشهای به کار رفته در آن که در معرض فراموشی هستند زنده و به روز شود. این طراح لباس در پاسخ به اینکه چرا کار خود را با رودوزیهای به کار رفته در لباس ترکمن آغاز کرده میگوید: ترکمنها روی پارچههای ضخیم کار میکنند و این مساله، موجب دوام و ماندگار بیشتر کار میشود. بعد از این قرار است از سوزندوزی بلوچ استفاده کنم چراکه بلوچها در لباسهاشان از آینه استفاده میکنند و طرحهایشان منحصر بهفرد است. پس از آن هم قرار است روی دیوارکوبها و مفرشهای کردستان کار کنم. زیرا در این خطه، سوزندوزی وجود ندارد اما دیوارکوبها و مفرشهایی هست که میتوان از برای تهیه کیف و کوله استفاده کرد. نجیبی به «موج بافی» کردستان اشاره و بیان میکند: در کردستان نوعی بافت به نام «موج بافی» وجود داشته که بیشتر متعلق به عشایر منطقه بوده است. در این بافت پشم گوسفند را با دست خود میریسیدند و از آن برای بافتن رختخواب پیچ، پتو و سجاده استفاده میکردند. در این بافت، یک سری مربعهای رنگی یا سیاه و سفید (برای افرادی که کمبضاعت بودند) کنار هم قرار میگرفت و به هم دوخته میشد. امروز این بافت در حال فراموشی است و من و خواهرم آزاده در تلاش هستیم تا از بریده رختخواب پیچها یا سجادههایی که از موج بافی در آن استفاده شده برای تولید کفش استفاده کنیم. او در پاسخ به اینکه چرا کفش را انتخاب کرده و از طرحها و رودوزیهای بهکار رفته در لباس اقوام ایرانی برای تولید کفش استفاده میکند، میگوید: کاربرد جغرافیایی مانتو خیلی محدود است اما از کفش همهجا میتوان استفاده کرد. نکته دیگر اینکه تولیدیهای ما با تمام سختیها همچنان در زمینه تولید مانتو و پوشاک فعالاند اما کفش ایرانی، نفسهای آخر خود را میکشد و بازار در اختیار کفشهای چینی است. مساله دیگری که مرا به تولید کفش تشویق کرد، حرکت بود. با کفش میتوان راه رفت و این حرکت برای من، عامل مهمی بود. نجیبی به سختیها و مشکلات کار در زمینه تولید کفش اشاره و بیان میکند: روزهای نخست، برای تولیدکنندگان کفش خیلی سخت بود تا با دو خانم، یعنی من و خواهرم همکاری کنند اما ما بدون حمایتهای مالی و معنوی سازمانی چون سازمان میراث فرهنگی و حتی بدون توجه به بازار کار خود را شروع کردیم و هزار جفت زیره سفارش دادیم. زیرههای سه رنگ و بسیار زیبا. پس از آن بهتریم و مرغوب ترین چرم را انتخاب و پارچههای و پارچههای سوزن دوزی شده را روی آن لمینت کردیم. این طراح کفش و لباس که برند «چاوان» را برای تولیدات خود انتخاب کرده میگوید: «چاوان» در زبان کردی به معنای چشم است. من و خواهرم، آزاده کار خود را با این نام آغاز کردهایم. و قرار است خردادماه امسال نمایشگاهی از کیف و کفشهای سوزندوزی شده در شهر بروکسل بلژیک برپا و هنر و فرهنگ ایرانی را به مردم کشورهای دیگر معرفی کنیم. این کارها در «آران آرت گالری» به مدیریت آران کمانگر به نمایش درمیآید. نجیبی استفاده از سوزندوزی را حق طیف گستردهای از مردم میداند و معتقد است: من دلم نمیخواهد کارهایم جنبه اشرافی داشته باشد و تنها یک تعداد خاص از آدمها از آن استفاده کنند از سوی دیگر دوست ندارم کفشی که تنها یک پاپوش نیست و یک اثر هنری بهشمار میآید و نشان دهنده فرهنگ و هنر سوزندوزی در ایران است، حالت تولیدی وار پیدا کند. اما سوزن دوزی هنر پیشییان ماست و خوب است اگر این کفشها در حجم بیشتری برای بازار ایران تولید شود.