چهار علت یکی به نعل زدن و یکی به میخهای رافائل گروسی
شیطنتهای آقای دبیرکل!
دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی بازهم بر شدت موضعگیریهای منفی و تهاجمی خود علیه ایران افزوده است. وی بهطورخاص اخیراً از تصمیم ایران مبنیبر عدمارائه ویزا به برخی بازرسان آژانس انتقاد و آنرا عامل حذف شمار قابلتوجهی از بازرسان باتجربه آژانس در پرونده اتمی ایران ارزیابی کرده است. او همچنین از تشدید فضای بیاعتمادی در قالب روابط ایران و آژانس نیز سخن گفته و خواستار تغییر رویکرد تهران شده است. بهگزارش فرارو؛ اینقبیل موضعگیریهای «رافائل گروسی» در شرایطی ایراد شدهاند که اینکشور در مدت اخیر، روند مثبتی را ازمنظر همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی درپیش گرفته و درواقع، پالسهای مثبتی را از همکاری با این نهاد بینالمللی ارسال کرده است. دراینمیان، یک سؤال عمده و محوری مطرح میشود: پشتپرده موضعگیریهای منفی رافائل گروسی علیه ایران در مدت اخیر چیست؟ بهبیان سادهتر، «گروسی» از موضعگیریهای اخیرش علیه تهران چه اهدافی را دنبال میکند؟ درپاسخ، توجه به چهار مؤلفه، ضروری بهنظر میرسد.
1. نیمنگاه گروسی به چشمانداز پایان تحریمهای موشکی ایران
باید توجه داشت در اکتبر سال جاری، براساس چشماندازهای لحاظشده در توافق برجام، موعد پایان تحریمهای موشکی و شمار دیگری از تحریمها علیه کشورمان بوده. مسئلهای که تاکنون مقامهای تروئیکای اروپایی قویاً از پذیرش آن خودداری کردهاند و تأکید نمودهاند که همچنان به نظام تحریمی علیه ایران پایبند هستند. ایندرحالیستکه این موضعگیری آنها درتضادبا تعهداتشان در قالب برجام است. دراینچهارچوب، اینطور بهنظر میرسد بخش زیادی از موضعگیریهای منفی رافائل گروسی علیه ایران، نگاه به چشماندازهای پایان برخی تحریمها علیه ایران در ماه اکتبر داشته و سعی کرده زمینههای مساعدی را برای مشروعیتبخشی به ایده تداوم نظام تحریمی علیه تهران ایجاد کند.
2. تقسیمکار با آمریکا و اروپا
آمریکا در شرایط کنونی باتوجهبه نزدیکشدن به زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری اینکشور و نیز تشدید تقابل آن با چین و روسیه، از تمرکز بر مسئله ایران دور شده است. البته که بهصورت سنتی، هرزمان تنور رقابتهای انتخاباتی در آمریکا گرم میشود، مسئله ایران نیز تاحدزیادی از عرصه معادلات سیاسی اینکشور به حاشیه رانده میشود. موضوعی که در بحبوحه جنگ اوکراین و همچنین تمرکز دولت بایدن بر فعالیتها و سیاستهای چین در شرق آسیا، ابعاد جدیتری را نیز بهخود میگیرد. درعینحال، اروپاییها نیز با چالشهای اقتصادی عدیده و مسئله جنگ اوکراین دستبهگریبان بوده و از تمرکز کافی جهت تقابل با ایران با محوریت پرونده اتمی اینکشور برخوردار نیستند. ازاینرو، اینطور بهنظر میرسد که بخشی از موضعگیریهایش او در مدت اخیر علیه ایران، معطوف بهنوعی تقسیمکار پنهان با آمریکا و اروپا بوده است. درواقع، احتمالاً گروسی باتوجهبه برگزاری نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، سعی داشته موج جدیدی را علیه ایران ایجاد کند تا شاید زمینههای مساعدی را در قالب تشدید فشار علیه تهران فراهم سازد و تاحدی ایران را وادار به همکاری بیشتر با آژانس کند. البته که در قالب این سناریو، همانطورکه پیشتر نیز گفته شد، باتوجهبه سوختشدن بسیاری از کارتهای آمریکا و اروپا علیه ایران، اینطور بهنظر میرسد که گروسی در نقش یک بازیگر نیابتی برای کنشگران مذکور فعالیت میکند و درعینحال، سعی در جلب توجهات بینالمللی بهسمت پرونده اتمی ایران در بحبوحه برگزاری نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک داشت. در سالهای اخیر نیز بهکرات شاهد بودهایم دبیرکل آژانس، در نوع تقسیمکار نهچندان پنهان، اقدامات تنشزا علیه ایران را کلید زده و بعد، سیلی از هجمههای سیاسی و تبلیغاتی را علیه ایران روانه کرده است.
3. تداوم گفتمان غیرمنطقی اتمی علیه ایران
یکی از نقدهای جدی به رویکرد رافائل گروسی درمورد ایران و پرونده اتمی اینکشور، معطوف به این گزاره است که اساساً گروسی دررابطهبا مسئله مذکور، به گفتمانی غیرمنطقی متوسل شده است. دراینچهارچوب اینطور بهنظر میرسد که دبیرکل آژانس، هنوز کلیت اینماجرا که عامل اصلی ایجاد شرایط کنونی در قالب معادله اتمی ایران و عبور اینکشور از بسیاری از خط قرمزهای لحاظشده در برجام، بدعهدیهای غربی بوده را ازنظر ذهنی نپذیرفته است. دراینراستا، دبیرکل از حالت بیطرفی خود تاحدزیادی خارج شده و صرفاً در موضعگیریهای خود دررابطهبا ایران، بهدنبال محدودسازی ایران و امتیازگیری از اینکشور است. در سالهای گذشته، دبیرکلهای مختلفی در آژانس فعالیت داشتهاند و درگیرِ پرونده اتمی ایران بودهاند بااینحال، گروسی، در اتخاذ مواضع یکجانبه در قالب پرونده هستهای ایران، بهنسبت دیگران، پیشروتر بوده است. دراینچهارچوب، اینکه میبینیم اخیراً دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی موضعگیریهای غیرمنطقی را علیه کشورمان ایراد میکند، اصلاً عجیب نیست و بایستی آنرا تداوم گفتمان غیرمنطقی دانست که وی از زمان آغازبهکار خود، آنرا دنبال کرده است. گفتمانی که درقالبآن سعی نمیشود ریشههای کنشهای ایران در قالب معادله اتمی اینکشور بررسی شود و صرفاً سعی در تقابل و برخورد با ایران وجود دارد.
4. مقدمهچینی برای تشدید تنشهای اتمی با تهران
درنهایت باید گفت یکیدیگر از سناریوهایی که احتمالاً رافائل گروسی دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی بادرنظرگرفتن آن، اقدام به تشدید موضعگیریهای منفی خود علیه کشورمان در چندوقتاخیر کرده، معطوف به مقدمهچینی او جهت افزایش تنشهای اتمی با تهران است. مسئلهای که مخصوصاً در قالب نشستهای دورهای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، معنا و مفهوم خاصی پیدا میکند و اوجگیری انتقادات گروسی از ایران، بهنوعی سعی در فراهمکردن زمینه لازم برای امتیازگیری آژانس از ایران دارد. دستورکاری که البته پیشتر بارهاوبارها ازسوی گروسی علیه ایران اجرایی شده و شاهد بودهایم با موضعگیریهای خاص خود علیه ایران، زمینه را برای سرازیرشدن سیلی از فشارهای جریانهای سیاسی و رسانهای غربی علیه ایران درآستانه نشستهای مهم جهانی بهویژه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، فراهم کرده است. در فضای همین تنشزاییهاست که غرب امید دارد از ایران در حوزه اتمی امتیاز بگیرد؛ وگرنه در شرایط عادی، دستورکارِ غالب، پیشرفت ظرفیت اتمی ایران در جبهههای مختلف است.