جوانان ایرانی با موبایل چه کارها که نمیکنند!
سمیه مهدوی
گوشیهای هوشمند امروز چه کاربردهایی دارند؟ این سوالی است که قبل از کاربران توسط کمپانیهای گوشیساز پاسخ داده میشود. این سوال به قدری مهم است که میتواند به طراحی گوشیهای هوشمند جهت داده و آنها را برای تطابق بیشتر با نیازهای جامعه امروز آماده کند. اگر یادتان باشد، سالها پیش کیفیت صدا در مکالمه برای انتخاب گوشی در اولویت قرار داشت! چراکه برقراری ارتباط صوتی از مهمترین کاربردهای تلفنهای همراه بود، اما امروزه انتظارات کاربران از گوشیهای هوشمند بسیار فراتر از گذشته است و همین امر کار ساخت و تولید این ابزار را با پیچیدگیهای جدی رو به رو کرده است. دیر یا زود اطلاق عنوان گوشی هوشمند شاید اشتباه بوده و باید جایگزینی با عنوان دستیار هوشمند برای آنها انتخاب کرد، چراکه آمار نشان میدهد مکالمه با تلفن همراه که روزی نخستین کاربرد این ابزار بود، جای خود را به موضوعات دیگری واگذار کرده است. موضوعی که شاید با وجود استفاده مکرر از گوشیهای هوشمند کمتر به آن توجه کرده باشید. اما یک بررسی نشان میدهد که ما از گوشیها کمتر برای مکالمه و بیشتر برای سایر امور استفاده میکنیم؛ نتیجهای که شاید شما را هم متعجب کند. در کشور ما نیز گوشیهای هوشمند از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار هستند به طوری که طبق آمار موجود در ایران 71 میلیون نفر از تلفن همراه استفاده میکنند. این میزان استفاده از گوشی در کشور، لزوم بررسی نحوه استفاده از این ابزار هوشمند را دوچندان میکند، در تحقیق میدانی ما اولویتهای جوانان 14 تا 25 سال در استفاده از گوشیهای هوشمند را بررسی کردیم که نتایج جالبی به دست آمد.
بازی
با توجه به جمعیت جوان کشور که طبق آخرین آمار 25درصد جمعیت کل کشور را تشکیل میدهد، استفاده از گوشیهای هوشمند برای بازی از رایجترین کاربردهای این وسیله در بین جوانان ایرانی است. محبوبیت بازی در کشور به قدری است که یک پنجم کاربران بازیهای رایانهای در جهان، ایرانیان هستند، این در حالی است که کشور ما فقط یک درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل داده است. بازیهای موبایلی نیز مانند نمونههای رایانهای طرفداران زیادی در کشور دارند، جوانانی که در وسایل نقلیه عمومی، آسانسور و حتی میهمانیها مشغول بازی هستند، موید نفوذ فراگیر بازیهای موبایلی و به ویژه بازیهای استراتژیک در ایران است. اما نکته غمانگیز آنجا است که هرچه فرد در بازی پیش میرود و سطح موفقیت خود را بالاتر میبرد بر میزان استرس و اضطراب او افزوده شده و ولع بیشتری برای ادامه بازی و رسیدن به مراحل بالاتر در او ایجاد میشود به گونهای که اکثر فعالان اینگونه بازیها معتقدند که در مراحل بالاتر، قدرت انصراف از ادامه بازی را به کلی از دست دادهاند. براساس بررسیها، جوانان ایرانی به طور میانگین 2 الی 4 ساعت در روز را به بازی با گوشی هوشمند خود اختصاص میدهند و این میزان استفاده رتبه اول را نصیب کاربرد گوشی در بازی کرده است.
پیامرسانهای موبایلی
حضور جوانان در پیامرسانهای موبایلی در ایران به طور روزافزونی در حال افزایش است. در جامعه آماری ما هر یک از شرکتکنندگان حداقل در یک شبکه اجتماعی موبایلی عضویت داشتند. حضور قابل توجه کاربران ایرانی در پیامرسانهای موبایلی به حدی است که اپراتورهای تلفن همراه از این بابت متضرر شدند. زیرا رایگان بودن ارسال پیامک و برقراری تماس، کاربران زیادی را به سمت استفاده از این امکانات سوق داده به طوری که براساس اعلام وزارت ارتباطات در نوروز سال 94، سه اپراتور اول، دوم و سوم 19 میلیارد پیامک رد و بدل کردهاند که این آمار در مقایسه با ارسال 28 میلیارد پیامک تبریک در سال قبل از آن، 9 میلیارد کاهش داشته است. در بین پیامرسانها وایبر و به تازگی تلگرام در بین ایرانیان از محبوبیت بیشتری برخوردار شدهاند. طبق آمار اعلام شده توسط سایت الکسا، ایران در استفاده از وایبر با در اختیار گرفتن 11.8درصد از ترافیک، مقام اول در جهان را به خود اختصاص داده است و در میزان استفاده از تلگرام پس از کشور آمریکا با 3.7 درصد در مقام دوم و در لاین با میزان 9.2 درصد پس از اندونزی و آمریکا در جایگاه سوم قرار گرفته است. این در حالی است که اینستاگرام نیز از قافله عقب نمانده و روند رو به رشدی در پیش گرفته است. کسب این رتبهها در جهان، با توجه به جمعیت کشور، گویای محبوبیت بسیار زیاد این پیامرسانها در ایران است. این موضوع از چشم طراحان بازی دور نمانده و آنها با گنجاندن امکان چت و ارسال و دریافت پیام در بازیها از محبوبیت این ابزار موبایلی و چت آنلاین برای موفقیت بازیهای خود بهره بردهاند و از این طریق عده بیشتری به جرگه بازی کنندگان پیوستهاند. در نهایت این برنامهها نیز روزانه به طور متوسط 1 الی 3 ساعت از زمان مولدترین بخش جامعه را بر باد میدهد.
عکاسی و فیلمبرداری
اما رواج استفاده از شبکههای اجتماعی، به رونق بیشتر عکاسی با گوشیهای هوشمند انجامید و از طرفی دیگر ثبت تصاویر زیبا، تمایل افراد برای عضویت در شبکههای اجتماعی و به ویژه اینستاگرام را دوچندان کرد. علاقه به ثبت عکس و به اشتراک گذاشتن آن، سازندگان گوشی را به بهبود کیفیت دوربینهای موبایل واداشت و از آن جا رقابت تنگاتنگ شرکتها برای ارتقای دوربینهای سلفی و اصلی گوشیهای هوشمند آغاز شد، به طوری که امروزه دوربین گوشیهای هوشمند نقشی اساسی در موفقیت آنها ایفا میکند. بخش عمدهای از افراد شرکتکننده در نظرسنجی اذعان داشتند که حداقل روزی یک بار از گوشی خود برای عکاسی استفاده میکنند و آن را در شبکههای اجتماعی به اشتراک میگذارند.
گوش دادن به موسیقی و تماشای فیلم
از زمانی که پخش موسیقی به عنوان محبوبترین قابلیت مورد توجه کاربران بود؛ زمان زیادی نمیگذرد، اما امروزه با افزایش کاربریهای گوشیهای هوشمند این قابلیت به رتبههای پایینتر تنزل پیدا کرده است. با وجود این جوانان به طور متوسط 30 دقیقه یا یک ساعت در روز را با گوش دادن به موسیقی سپری میکنند. در رابطه با تماشای فیلم وضع اندکی متفاوت است. میزان استفاده از موبایل برای تماشای فیلم، نسبت به گوش دادن به موسیقی کمتر است و به طور متوسط روزانه، نیم ساعت از وقت جوانان ایرانی را به خود اختصاص میدهد. البته بزرگتر شدن نمایشگر گوشیها کار را برای طرفداران تماشای فیلم آسانتر کرده است، با وجود این استفاده از این قابلیت در مقایسه با گوش دادن به موسیقی، طرفداران کمتری دارد.
وبگردی و استفاده از شبکههای اجتماعی
گرچه فیسبوک توانسته همچنان نفوذ خود را در بین کاربران شبکههای اجتماعی حفظ کند، اما شواهد حاکی از آن است که روز به روز از محبوبیت این شبکه اجتماعی در بین جوانان کاسته میشود به طوریکه این میزان از 80درصد در سال گذشته میلادی به 74درصد در سال جاری رسیده است. در رابطه با سایر شبکهها نیز وضع به همین منوال است، Twitter با کاهش 2.71درصدی رو به رو شده و Google+ با 3.67، YAHOO با 4.92 درصد و LNKD با 3.97 درصد کاهش دست و پنجه نرم میکند. درعوض Instagram، Snapchat و Pinterest با موفقیت در جلب مخاطب بیشتر، موقعیت بهتری نسبت به شبکههای اجتماعی مذکور به دست آوردهاند. با این وجود گشت و گذار در اینترنت و سرک کشیدن در شبکههای اجتماعی روزانه 30 الی 45 دقیقه از وقت جوانان ایرانی بین 14 تا 25 سال را به خود اختصاص میدهد.
مکالمه
در کمال تعجب بالاخره نوبت به قابلیتی رسید که روزی هدف اولیه از تولید گوشیهای هوشمند به شمار میرفت! مکالمه با گوشی هوشمند برای جوانان ایرانی مانند بزرگترها از محبوبیت زیادی برخوردار نیست. بررسی ما نشان داد، جوانان در حقیقت تنها زمانی به سراغ استفاده از این قابلیت میروند که شرایط استفاده از سایر امکانهای ارتباطی فراهم نباشد. مثلا تماسگیرنده به شبکه اینترنت دسترسی نداشته باشد، مخاطب آنلاین نباشد و یا در شرایطی که نیاز به برقراری تماس فوری وجود داشته باشد. در حقیقت این شرایط است که فرد را به برقراری ارتباط صوتی و انجام مکالمه از طریق گوشیهای هوشمند سوق میدهد؛ در غیر اینصورت به دلیل هزینه بر بودن مکالمه با تلفنهای موبایل، اکثر جوانان دانشآموز و دانشجو، روشهای جایگزین را به برقراری ارتباط صوتی با مخاطب از طریق سیم کارت ترجیح میدهند. به هر حال زمان مکالمه جوانان ایرانی با موبایل در طور روز اگرچه بسیار متغیر بود اما همچنان جایگاه ششم استفاده از تلفن همراه در ایران را به خود اختصاص میدهد.
استفاده از سایر اپلیکیشنها
به طورکلی آقایان اپلیکیشنهای بیشتری روی دستگاه موبایل خود نصب میکنند، اما خانمها زمان بیشتری را به استفاده از اپلیکیشنهای حوزه سلامت، اندازهگیری کالری و ضربان قلب، قدم شمار و سایر برنامههایی که در راستای تحقق اینترنت چیزها طراحی شدهاند، در بین جوانان طرفداران زیادی دارند. اپلیکیشنهای مکانیاب نیز توانستهاند با گذر زمان، همچنان محبوبیت و کارآیی خود را حفظ کنند. طبق بررسیهای انجام شده جوانان ایرانی روزانه 20 الی 30 دقیقه را صرف استفاده از اپلیکیشنهای مختلف میکنند.
نتیجهگیری و جمعبندی
به هر تقدیر نتایج تحقیقات کوچک نشان میدهد که جوانان ایرانی بخش عمدهای از وقت خود را با گوشیهای هوشمند میگذرانند، بدون اینکه به دنبال هدف هوشمندانهای از این کار باشند. و به این ترتیب روزها و شبهای جوانانی که مهمترین بخش زندگی خود را به پای گوشیهای هوشمند میریزند، فنا میشود، بی آنکه کسی به زنگ خطری که مدتهاست به صدا درآمده گوش فرا دهد. به هر حال این تغییرات در رفتار و کاربرد ابزارهای فناوری نزد جوانان ایرانی، توجه مسئولان و متولیان فرهنگی کشور را نیز میطلبد تا در کنار سخنرانیها و همایشها و جلساتی که خروجی آنها ناملموس است و تاثیری بر واقعیتهای جامعه ندارد، تدابیری نسبت به هماهنگی خود با مدل زندگی جوانان امروز بیندیشد.