دلار سه‌برابر شد؛ ولی صادرات نه

در 20سال‌اخیر، آن‌قدر نرخ ارز در کشور بالا رفته که با هیچ‌یک از معیارهای جهانی و اقتصادی همخوانی ندارد. علت اصلی آن هم برداشت‌های متفاوت دولت‌های مختلف و زعمای اقتصادی در هر دولتی بوده است؛ به‌طوری‌که هر دولتی آمد، اقتصاد قبلی را نقد کرد و درکنارآن بشارت ‌داد که اقتصاد را چنین و چنان می‌کنم و رشد کشور را دو‌رقمی خواهیم کرد. به‌خصوص پیرامون نرخ ارز، همگی سخن از ثبات ارزی می‌دادند و وعده، پشت وعده! چنین شد که نه‌تنها ارز، نرخ باثباتی نگرفت؛ بلکه قیمت‌ها نیز همواره سیر صعودی پیدا کردند؛ به‌نحوی‌که نرخ دلار که در سال 1388 حدود 1000‌تومان بود، پس از گذشت 12‌سال، 27‌برابر شده است و از آغاز دولت روحانی که بسیار پیرامون ثبات نرخ ارز سخن گفته شد، دلار از 5000‌تومان به 27هزار‌تومان افزایش قیمت پیدا کرد؛ حال‌آنکه صادرات نه‌تنها رشدی نکرد؛ بلکه درآمد صادرات کشور بسیارکمتر هم شد؛ به‌خصوص‌اینکه در دوره چهارساله دوم ریاست‌جمهوری روحانی تاکنون، نرخ دلار سه‌برابر شده، اما صادرات ما کمتر شده است. اگرچه تحریم‌ها به‌طورکلی در ایجاد چالش‌های اقتصادی برای ما مؤثر بوده است؛ اما اگر باز‌هم بخواهیم این عدم‌رشد صادرات را تمام‌وکمال، به‌پای تحریم‌ها بگذاریم، سخنی به حقیقت نگفته‌ایم. به‌نظر می‌رسد که از آغاز دولت احمدی‌نژاد در سال 1384، دخالت آشکار دولت در نرخ‌گذاری ارز، به این بی‌ثباتی کمک زیادی کرده است و این‌گونه دیده می‌شود که دولت، خود وارد معاملات صرافی شده است. به‌عبارت‌دیگر؛ نبض بازار عرضه‌وتقاضا در دست دو دولت احمدی‌نژاد و روحانی بوده که با تغییرات مداوم قیمت ارز، بانک مرکزی عملاً سکان ارز را دراختیار گرفته و به هر سویی خواسته، آن‌را رهنمون کرده است. این نظریه که دولت، قیمت‌گذار نرخ ارز شده، در باور بسیاری از بازاری‌ها، تجار و معامله‌گران داخلی و خارجی، گنجانده شده و از حدس‌وگمان به باوری کاملاً مطلق تبدیل شده است. حال اگر این فرضیه را قبول کنیم؛ به‌اصطلاح این دو دولت، کسری موازنه خود را تا‌اندازه‌ای از‌این‌طریق جبران می‌کرده‌اند که این‌روزها، بعضی از بازاری‌ها معتقدند؛ به‌علت تحریم‌های ظالمانه که بر کشور و ملت ما روا شده است، دولت‌ها ناچار شده‌اند دست در جیب شهروندان کنند تا ادامه کار دولت با وقفه و مشکل مواجه نشود. بدیهی‌ست؛ مردم و بازاریان و به‌خصوص صادرکنندگان با ادامه این‌رویه، از قدرت صادرات اجناس آنان به خارج‌از‌کشور کم شده است. حتی اگر از‌نظر ریالی افزایشی را نشان دهد، از‌نظر حجمی و وزنی، صادرات ما کمتر به‌نظر می‌رسد؛ یعنی ما نتوانسته‌ایم صادرات کشور را افزایش دهیم. درعین‌حالت اگر بپذیریم که دولت ناچار است از راه تحمیل سختی‌ها و مشکلات به مردم ادامه حیات دهد، تاریخ نشان داده است که مردم شریف ما، درطول‌تاریخ همیشه در کنار دولت‌های خدمتگزار بوده‌اند و با تحمیل سختی و مشکلات، به‌امید آینده بهتر، دمخور می‌شود. اکنون‌که در ایام مذاکرات وین هستیم، آرزو می‌کنیم حاصل مذاکرات مثبت بوده و رفع تحریم‌ها را در‌پی داشته باشد تا به‌زودی شاهد رشد و شکوفایی اقتصاد کشور باشیم و درنتیجه آن، ‌روزگار مردم نیز به خیروخوشی بگذرد. آنچه مسلم است به‌گفته وزیر امور خارجه؛ کشور ما برای تحقق خواسته‌های خود، ذره‌ای عقب‌نشینی نکرده و باتمام‌توان سعی می‌کند به‌سهم‌خود برای جان‌بخشیِ دوباره به برجام، از هیچ کوششی فروگذار نکند.