کد خبر:
291265
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۰ يکشنبه ۲۶ دي -
09:29
شتاب قطار همکاری تهران-پکن؛ با اجرای سند راهبردی ۲۵ساله
جورچین «51اُمین سالگرد تثبیت روابط دیپلماتیک ایران و چین»، با سفر وزیر امور خارجه کشورمان به پکن و اجرای توافق راهبردی ۲۵ساله تکمیل شد؛ توافقی برد-برد که از نگاه ناظران، بسترساز تحولی اساسی و جهش در همکاری‌های تهران و پکن خواهد شد. برآیند اولین سفر حسین امیرعبداللهیان به چین؛ و گفت‌وگو با سران پکن را می‌توان در توئیتی که وی روز جمعه ۲۴ دی‌ماه در پایان سفر خود منتشر کرد، دریافت. وزیر امور خارجه کشورمان درخصوص دیدار و گفت‌وگو با «وانگ یی» (همتای چینی) در توئیتی به‌زبان کشور میزبان نوشت؛ در آغاز سال جدید ۲۰۲۲، بسیار خرسندم که اولین سفر رسمی به‌عنوان وزیر امور خارجه به چین آمده‌ام. در شهر زیبای ووشی در استان جیانگسو با آقای وانگ یی، مشاور دولتی و وزیر امور خارجه چین در طیف گسترده‌ای از موضوعات؛ ازجمله برنامه همکاری‌های جامع و مشورت‌ها درمورد مذاکرات وین به اجماع مهمی دست یافتیم. امیدوارم روابط دو کشور با جهش وارد ۵۰سالِ دوم خود شود؛ همچنین آرزومندم بازی‌های زمستانی پکن که در عید بهاره چینی برگزار خواهد شد، حامل نشاط و سرزندگی برای دنیا در دوران همه‌گیری کرونا باشد. از نگاه ناظران، اشتراکات در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی باعث شده که تهران و پکن بیش‌ازپیش به‌سمت همکاری با یکدیگر جذب شوند؛ مشترکاتی ازقبیل اجماع نظر بر سر بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، نبرد علیه کووید-۱۹ و همکاری در پروژه‌های تولید واکسن مشترک، مقابله با تروریسم، تقابل با رویکرد قلدرمآبانه آمریکا، ترویج چندجانبه‌گرایی، همکاری سازنده در حوزه ابتکار «یک کمربند- یک جاده» و ...؛ اما همان‌طورکه انتظار می‌رفت، مهم‌ترین رخداد طی سفر یک‌روزه وزیر امور خارجه کشورمان به چین، اجرای توافق راهبردی فی‌مابین بود؛ توافقی که کارشناسان معتقدند تحول شگرفی را در روابط این دو کشور رقم خواهد زد.
چرا سند ۲۵ساله، استراتژیک و تحول‌آفرین خواهد بود؟
امیرعبداللهیان در پایان دیدارهای تفصیلی خود با وزیر خارجه چین به این سند استراتژیک اشاره کرد و گفت؛ دراین‌سفر توافق کردیم که دو طرف شروع اجرایی و عملیاتی‌شدن توافق همکاری‌های راهبردی و بلندمدت جامع ۲۵ساله دو کشور را اعلام کنیم. وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد؛ ما هم‌زمان با گفت‌وگوها در چین، مقدماتی را فراهم کرده بودیم که بتوانیم همان‌روز را روز شروع اجرای توافق جامع همکاری‌های راهبردی دو کشور اعلام کنیم. اشاره امیرعبداللهیان به سلسله رایزنی‌های دیپلماتیک بین مقامات دو کشور برمی‌گردد که در ماه‌های اخیر سرعت گرفته و زمینه را برای اجرای سند مذکور فراهم کرد. وزرای خارجه دو کشور پیش‌ازاین در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان با یکدیگر دیدار کرده بودند و یک‌بار به‌صورت مجازی و چندبار هم گفت‌وگوی تلفنی داشتند. وانگ یی نیز اوایل سال برای امضای سند برنامه همکاری جامع ایران و چین به تهران آمده بود؛ سفری که ۷ فروردین‌ماه، به امضای این سند استراتژیک ختم شد. امیرعبداللهیان بااشاره‌به بیش از هفت‌بار تماس و دیدار خود با وزیر خارجه چین در چهارماه‌گذشته، تماس‌ها و ارتباطات در سطح رؤسای جمهوری دو کشور را نیز بسیار روان توصیف کرد و گفت؛ «درراستای منافع دو طرف و در موضوع‌های مختلف، پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم». حال این پرسش به ذهن می‌رسد که جزئیات و اهمیت این سندی که همه از ارزش راهبردی آن دم می‌زنند، چیست؟ سند برنامه همکاری‌های جامع ۲۵ساله ایران و چین، سندی‌ست که به‌منظور عملیاتی‌کردن بند 6 بیانیه مشترک رؤسای جمهوری دو کشور در دی‌ماه ۱۳۹۴ با هدف ارتقای عملی روابط دو کشور در سطح مشارکت جامع راهبردی و فراهم‌کردن بستر توسعه همه‌جانبه همکاری‌های دو کشور تدوین شده است. برپایه سند منتشرشده توسط وزارت امور خارجه کشورمان، برنامه همکاری‌های جامع ۲۵ساله در سه بُعد سیاسی-راهبردی، اقتصادی و فرهنگی تنظیم و تصویب شده است. در بعد سیاسی-راهبردی، سند مورداشاره در‌پی تحقق اهدافی نظیرِ ارتقای سطح همکاری‌های مشترک در موضوعات موردنظر و در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی است. در بعد اقتصادی نیز دو کشور به‌دنبال همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی هستند. شایان‌ذکر است که در سند مذکور بر مشارکت جمهوری اسلامی ایران در مگا‌پروژه کمربند-راه چین و همکاری در توسعه مناطق ویژه و آزاد؛ ازجمله در سواحل مکران تأکید شده است. دو کشور قصد دارند همکاری‌های مالی، بانکی، گمرکی و زیرساختی و ارتباطی را باتکیه‌بر توسعه سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌ها نیز گسترش دهند. از جمله ابعاد فرهنگی موجود در توافقنامه نیز می‌توان به افزایش تبادل گردشگر و مراودات رسانه‌ای، دانشگاهی و سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره کرد. البته درخلال برنامه همکاری‌های جامع ۲۵ساله بر تقویت زیرساخت‌های دفاعی، مقابله با تروریسم و همکاری در عرصه‌های مختلف دفاعی نیز تأکید شده است که این‌امر به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند بیانگر این‌موضوع باشد که ماهیت توافق صورت پذیرفته نظامی‌ست. به‌بیانی بهتر می‌توان چنین اظهار داشت که باتوجه‌به تاکتیکی‌بودن ماهیت توافقنامه تصویب‌شده، پکن و تهران سطح روابط راهبردی‌شان را از مقولات نظامی به مباحث زیرساختی، اقتصادی و مالی-بانکی ارتقاء داده‌اند. نظر به تعمیق روابط راهبردی تهران و پکن، طی سالیان اخیر سطح مراودات مابین از «مشارکت غیرراهبردی» به «مشارکت جامع راهبردی» ارتقاء یافته. دراین‌رابطه باید توجه داشت که ازنظر پکن کشورهایی که دراین‌سطح از همکاری جای می‌گیرند، اهمیت راهبردی و اقتصادیِ ویژه‌ای را هم‌زمان احراز کرده‌اند. لازم‌به‌ذکر است علاوه‌بر جمهوری اسلامی ایران؛ اندونزی، استرالیا، آفریقای جنوبی، الجزایر، بلاروس، مجارستان، مغولستان، انگلستان، مالزی، ازبکستان، تاجیکستان، آرژانتین، ایتالیا، ونزوئلا، مصر و برزیل از کشورهایی هستند که دراین‌سطح از همکاری با جمهوری خلق چین قرار دارند.
محور تهران-پکن علیه یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و تعهدگریزی تروئیکا
سفر امیرعبداللهیان به چین هم‌زمان بود با دور هشتم مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین؛ پایتخت اتریش. ازآنجاکه ایران و چین دو عضو برجام هستند، یکی از مسائل مهم مطروحه طی این سفر به مذاکرات، رویکرد غربی‌ها و بحث تحریم‌ها اختصاص یافت. وزیر خارجه چین، ضمن اعلام حمایت کامل چین از مواضع منطقی ایران در قبال سیاست‌های قلدرمآبانه آمریکا در برجام، سیاست اصولی پکن را ادامه حمایت از مواضع ایران در مذاکرات وین خواند و تأکید کرد که آمریکا باید اشتباه خود در خروج از برجام را جبران کند. امیرعبداللهیان نیز بابیان‌اینکه در مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها، گفت‌وگوهای مفصلی را داشتیم، تصریح کرد؛ نماینده چین در وین در کنار نماینده روسیه، نقش مثبتی را درحمایت‌از حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و درحمایت‌از لغو تحریم‌ها دنبال می‌کنند. در فضای پسابرجام، سران پکن همواره در سیاست‌های اعلانی و اعمالی از ایران حمایت کرده و در کنار تهران ایستاده‌اند. افزایش معاملات نفتی و غیرنفتی با ایران در دوره تحریم و وتوی قطعنامه تحریمی ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل ازسوی نماینده پکن، رویکرد مثبت و سازنده این ستون شرقی توافق را نمایان می‌سازد. این‌درحالی‌ست‌که پس از برجام‌گریزی آمریکا، سه کشور اروپایی عضو توافق که از آن‌ها به‌نام تروئیکای اروپا نام می‌برند از اجرای تعهدات خود سر باز زدند. حتی سازوکارهای تروئیکا با‌عناوین «اس.پی.وی» و «اینستکس» نیز تنها در‌حد کلام و بر روی کاغذ باقی ماند و اینک نیز برخلاف ابتکارات خلاقانه تهران، هیچ ایده متفکرانه‌ای در وین ارائه نکرده‌اند؛ ازاین‌رو اگرچه گام‌ها در مذاکرات روبه‌جلو ارزیابی می‌شود اما کُند است. دراین‌راستا امیرعبداللهیان طی سفر به چین، باتأکیدبر نداشتن ابتکارعمل طرف‌های غربی در مذاکرات وین، تصریح کرد؛ اشکالی که در طرف‌های غربی وجود دارد، این‌است‌که هم سه کشور اروپایی و هم آمریکا در Non-Paperهایی که تبادل می‌کنند یا پیام‌هایی که ازطرف برخی از واسطه‌ها می‌فرستند، حرف‌های خوب می‌زنند اما درعمل هیچ ابتکارعملی را ارائه نمی‌دهند. وزیر امور خارجه کشورمان تأکید کرد؛ رفتار غربی‌ها درمقایسه‌با اظهاراتشان مبنی‌براینکه نگران هستیم و عجله داریم، نشان‌دهنده این‌است‌که در رفتار و گفتار آن‌ها تعارض وجود دارد و ما امیدواریم که از این‌مرحله عبور کنیم. همین تعارض شعار و عمل باعث شده که بسیاری به‌این‌نتیجه برسند آمریکا و اروپا با تقسیم وظایف و ایفای نقش «پلیس خوب-پلیس بد» در «یک زمین» بازی می‌کنند؛ موضوعی که بسترساز ارتقاء و گسترش مناسبات ابران با کشورهای شرقی؛ ازجمله چین شده است. در سال‌های قبل که برخی معتقد بودند دولت یازدهم و دوازدهم تمام تخم‌مرغ‌ها را در سبد هسته‌ای گذاشته و نگاه خوش‌بینانه به غرب دارد، شاهد تعهدگریزی آشکار غربی‌ها بودیم که بر بی‌اعتمادی ایران به‌طرف غربی افزود. رهبر معظم انقلاب ۶ مردادماه در آخرین دیدار رئیس‌جمهوری و تیم دولت دوازدهم با ایشان، لزوم استفاده از تجربه‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم در آینده را تأکید کردند و فرمودند؛ یک تجربه بسیارمهم دراین‌دوران عبارت‌است‌از بی‌اعتمادی به غرب که آیندگان باید از آن استفاده کنند. ایشان افزودند؛ دراین‌دولت معلوم شد اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد و آن‌ها کمک نمی‌کنند و هرجاکه بتوانند ضربه خواهند زد؛ و اگر جایی هم ضربه نمی‌زنند به‌این‌دلیل است که نمی‌توانند.
امکان‌سنجی جوسازی رسانه‌های معاند در فضای کنونی
نگاه مشترک ایران و چین؛ از مذاکرات جاری وین گرفته تا گسترش تعاملات سیاسی-فرهنگی و اقتصادی، به‌مذاق دشمنان و البته به‌ویژه بازیگران غربی خوش نمی‌آید؛ توافقی که با گشایش سرکنسولگری چین در بندرعباس و تسهیل روابط مردمی و تجاری دو کشور وارد فاز جدیدی خواهد شد. غربی‌ها ازیک‌سو به شکست ائتلاف‌سازی علیه ایران و ناکارآمدی کارزار «فشار حداکثری» پی برده‌اند و ازسوی‌دیگر قدرت‌یابی افزون‌تر چین و گسترش مناسبات این کشور را برنمی‌تابند و نسبت به آن هراسان هستند. همان‌گونه که به‌تازگی «مرکز مطالعات اقتصادی و تجاری انگلیس» در ارزیابی خود پیش‌بینی کرده چین نهایتاً تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند به برترین اقتصاد جهان تبدیل شود و آمریکا را دراین‌زمینه پشت‌سر بگذارد. همچنین «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا چندی‌پیش در مصاحبه با شبکه «گلوبال» باتأکیدبراینکه «کشورهای غربی باید در برابر چین جبهه‌ای متحد تشکیل دهند تا پکن نتواند بااستفاده‌از ابزارهای تجاری، این کشورها را مقابل هم قرار دهد»، گفت؛ درحالی‌که کشورهای غربی برای دستیابی به فرصت‌های اقتصادی در چین با یکدیگر درحال‌رقابت هستند، پکن این کشورها را علیه هم به‌بازی گرفته است؛ بنابراین بعد از رسانه‌ای‌شدن خبر اجرای توافق راهبردی ایران و چین ازسوی امیرعبداللهیان، احتمال آنکه بیش‌ازپیش شاهد جوسازی رسانه‌های معاند و ارائه تفاسیر غیرواقعی مخالفان داخلی و خارجی دولت از این سند استراتژیک باشیم، دورازذهن نیست.
حسن شکوهی‌نسب/ ایرنا