«سازمان ملل» و اثر وجودی آن

وقتی جنگ جهانی اول سرگرفت و هزاران زن و مرد و کودک غیرنظامی کشته شدند، تازه از شهر پاریس، پایتخت فرانسه که در آن‌زمان، ارزش و اعتباری افزون‌تر از امروز داشت، جنب‌و‌جوشی ایجاد شد که سازمان یا نهادی تشکیل شود تا شاید بتواند جنگ خانمان‌سوز را پایان دهد و چنین شد که سازمانی با نام جامعه ملل یا مجتمع اتفاق ملل در سال 1920 و به‌نام اجلاس صلح پاریس شکل گرفت و بلافاصله با خواست این مجمع اتفاق ملل، جنگ جهانی اول پایان گرفت. مراد اولیه از ایجاد این تشکل، جلوگیری از جنگ و منازعات بین‌المللی به کمک نشست و گفت‌وگو و یافتن راه‌حل جلوگیری از جنگ و حل مسائل و اختلافات بین کشورها از طریق گفت‌وگو و کدخدامنشی بود. این‌سازمان بعدها با نام سازمان ملل متحد و با شرکت تمامی کشورهای جهان و حتی کشورهای جدیدالتأسیس ادامه حیات داد. کشورها برای ادامه حیات این‌نهاد، متعهد شدند که سالیانه مبالغی را تحت‌نام حق عضویت و کمک‌های بلاعوض کشورهای پیشرفته و ثروتمند به این‌نهاد، بپردازند و عملاً پذیرفتند که ازاین‌پس، اختلاف خود را با‌مراجعه‌به این سازمان و براساس تصمیم آن حل‌و‌فصل کنند تا دیگر جهان ناظر قتل و کشتار به‌خصوص در اختلافات ارضی بین دو یا چند کشور نباشد. اهداف این سازمان آن‌قدر زیبا، عاقلانه و درخور تمجید و ستایش بود که در اندک‌مدت تأسیس آن، تقریباً همه کشورها عضویت و درنهایت تصمیمات متحده آن را لازم‌الاجرا دانسته و به آن گردن گذاردند. اهداف ثانویه این سازمان، علاوه‌بر امنیت دسته‌جمعی، مبارزه با بیماری‌ها از طریق همکاری سازمان‌دهی مؤسساتی زیرمجموعه این سازمان بود. در این‌مورد، فعالیت گسترده‌ای را برای امحای انواع بیماری‌ها و به‌خصوص بیماری کودکان و به‌ویژه فلج اطفال و سایر بیماری‌هایی که در‌آن‌زمان از هر 10 مورد تولد، شش مورد آن منجر به مرگ می‌شد، انجام داد. اگر به بهانه‌جویی آمریکا برای عدم عضویت در این‌سازمان به‌بهانه عدم تصویب ورسای و به بهانه‌هایی از قبیل امکان حمله مجدد آلمان برای سلطه بر همه جهان، این سازمان ادامه حیات داد تا بالاخره به خواست و فشار کشورها، آمریکا نیز از خواست ملل دنیا پیروی کرد و رسماً عضویت آن‌را پذیرفت و کمک‌های بسیار بزرگی به این سازمان کرد، حتی مقر اصلی آن به آمریکا منتقل شد. این سازمان آن‌قدر بزرگ شد و وسعت گرفت که مهم‌‌ترین مصوبه جهانی احترام به حقوق ملل و به‌خصوص احترام به حقوق بشر بود که اگر کشورهای عضو، تماماً به آن احترام بگذارند، به‌هیچ‌وجه ناظر این‌همه جور و جفا به مردم جهان، حتی درون کشورها نبودیم. حتی باید بپذیریم کشور بزرگ آمریکا، متأثر از خواست این جامعه جهانی و در برابر خواست میلیون‌ها‌نفر از رنگین‌پوستان ساکن آمریکا و به‌خصوص سیاه‌پوستان که از ابتدایی‌ترین حقوق برخوردار نبودند و به‌نام برده خرید‌و‌فروش می‌شدند، ناچاراً برابری حقوق مردم کشور خود را با هر زبان، نژاد و رنگ پوست پذیرفت؛ تا‌جایی‌که حتی بزرگ‌ترین قوه اجرایی این کشور بزرگ یعنی ریاست‌جمهوری، چندی‌پیش به‌دست یک سیاه‌پوست سپرده شد. با تمام این احوالی که از سال 1920 با تشکیل جامعه ملل یا مجمع اتفاق ملل و بعدها در ابعادی بسیار گسترده و با نام سازمان ملل متحد، ابراز حیات کرد، روزگار سختی بر این‌نهاد گذشته است. برای حل بسیاری از اختلافات بین کشورها و مسائل بین‌المللی، بعضاً با نفوذ آمریکا و به خواست او، شورای امنیت را با 15 کشور تشکیل دادند که در آن پنج کشور بزرگ آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین با داشتن یک اختیار ویژه می‌توانند هر مصوبه‌ای را اگرچه با رأی قاطع اعضا به‌دست آمده باشد، وتو کنند؛ که این یک نقطه یا لکه تاریکی‌ست که پاره‌ای‌از‌اوقات از این سازمان با نام سازمانی تزئینی هم یاد می‌شود؛ درعین‌حال بعضی از کشورها، با قلدری مصوبه را نادیده می‌گیرند؛ امثال اسرائیل که براساس مصوبه سازمان ملل باید از سرزمین‌های اشغالی خارج شود که نشده؛ روسیه باید جنگ اوکراین را پایان دهد که نمی‌دهد و نظایر آن. ولی به‌هرجهت با تمام کاستی‌های موجود، وجود این سازمان، بسیار ضروری و نافذ خواهد بود.