کد خبر:
292237
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ شنبه ۹ مهر -
06:23
گزارشی از تازه‌ترین سیگنال‌های مذاکرات رفع تحریم‌ها
چرا آمریکا هم‌زمان از مذاکره و بن‌بست سخن می‌گوید؟
پیام‌ها و سیگنال‌های فرستاده‌شده ازسوی آمریکا درباره مذاکرات لغو تحریم‌ها به‌ویژه در سفر هیئت ایرانی به نیویورک گرچه اصرار بر گفت‌وگوی مستقیم بود اما به‌نظر می‌رسد واشنگتن همچنان در برابر تهران سردرگم است، به‌گونه‌ای‌که هم مذاکره مستقیم می‌خواهد و هم از بن‌بست سخن می‌گوید. به‌گزارش ایرنا؛ در تمام روزهایی‌که هیئت ایرانی به‌ریاست رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه (پس از بازگشت رئیس‌جمهوری) در نیویورک حضور داشتند، خط رابط میان ایران و آمریکا هرروز و هرلحظه حامل پیام درخواست مذاکره مستقیم ازسوی کاخ سفید بود. دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم چهارم مهرماه از آغاز دوباره مذاکرات پادمانی با ایران خبر داده بود. مجموع این‌رویدادها ازسوی تحلیلگران مثبت و نشانه‌ای از آغاز دوباره گفت‌وگوهای لغو تحریم‌ها میان ایران و غرب ارزیابی می‌شد. بااین‌وجود شک تاریخی ایران به سیاست آمریکا، اجازه پذیرش پیشنهاد مذاکره مستقیم را نمی‌داد و به‌نظر می‌رسد باتوجه‌به ادعاهای منتشرشده در یکی از پایگاه‌های اینترنتی آمریکا نشان داد این شک چندان هم بی‌دلیل نبوده و جو بایدن هم نسخه دیگری از دونالد ترامپ است. مواضع جمهوری اسلامی در قبال انواع و اقسام موضوعات جهان از آنچه در داخل می‌گذرد تا بحران اوکراین و افغانستان و گرمایش زمین، در سفر چندروزه هیئت ایرانی به نیویورک موردپرسش بود و تنها امیرعبداللهیان در بیش از ۵۰ ملاقات با رهبران سیاسی، دیپلمات‌ها، کارشناسان و روزنامه‌نگاران، به تشریح مواضع ایران پرداخت که این میان موضوع هسته‌ای و گفت‌وگوهای رفع تحریم‌ها از مهم‌ترین آن بود.
الف. سیگنال‌های مذاکره مستقیم آمریکا
گرچه در دیدارهای وزیر امور خارجه با همتایان خود به‌ویژه از اروپا، موضوع برجام و مذاکرات مطرح شده اما در دو گفت‌وگوی رسانه‌ای امیرعبداللهیان با رسانه‌های خارجی، مواضع ایران و تازه‌ترین تحولات درباره پرونده هسته‌ای ایران تشریح شد. امیرعبداللهیان به‌تاریخ 6 مهر درگفت‌وگوبا رادیو سراسری آمریکا (ان‌پی‌آر) درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها بااشاره‌به گفت‌وگوهای مثبت و روبه‌جلو گفت: تاکنون پیام‌های زیادی را با طرف آمریکایی تبادل کرده‌ایم. فکر می‌کنم درباره تضمین به درک مشترک نزدیک شده‌ایم. طرف آمریکایی در موضوع تضمین گام‌هایی را برداشته که اگر گام‌ها کامل‌تر شود، می‌توانیم به نقطه توافق برسیم.
ب. این‌ها واقعاً دنبال توافق هستند؟!
در هر گفت‌وگو امیرعبداللهیان تلاش کرد درپاسخ‌به‌این‌پرسش تکراری که با آمریکا مستقیم گفت‌وگو می‌کنید؟ تصریح کند که:
۱. جمهوری اسلامی از نشست رودررو با آمریکا نگرانی ندارد.
2. پیام‌ها و سیگنال‌های بسیاری برای مذاکره مستقیم ازسوی آمریکا فرستاده شده است.
۳. ایران پیش‌ازاین و طی مذاکرات توافق سال ۲۰۱۵ پای میز مذاکره مستقیم هم نشست، توافق هم کرد اما آن دولتی که بر سر پیمان خود نماند آمریکا بود.
4. جمهوری اسلامی ایران زمانی تن به گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا خواهد داد که فایده و نتیجه‌ای بر آن مترتب باشد.
5. ایران مذاکرات غیرمستقیم ازطریق هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا یا تبادل پیام را رد نمی‌کند.
6. تهران مدت‌هاست به‌این‌شیوه مذاکره طولانی و طرح مرحله‌ای مطالبات ازسوی غرب آشناست و اداره کشور را معطل آن نکرده است.
درتوضیح بند شماره ۶، بهتر است بخشی از گفت‌وگوی امیرعبداللهیان با یکی از رسانه‌های غربی را درباره ویژگی‌های مذاکره غربی، مرور کنیم. وزیر امور خارجه ایران تشریح کرده که ویژگی غربی‌ها در مذاکره با ما این‌است‌که هر مرحله می‌گویند این همه آن‌چیزی‌ست‌که ما می‌توانستیم بدهیم. سه‌ماه مذاکره را طولانی می‌کنند بعد دوباره چیزهای جدید در لیست می‌گذارند درحالیکه همان سه‌ماه‌قبل می‌توانستند قرار دهند. وقتی ما این رفتار را می‌بینیم، می‌پرسیم این‌ها واقعاً دنبال توافق هستند یا فقط دوست دارند، موضوع طولانی شود؟
همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به‌دلایل عمدتاً سیاسی و برمبنای پرونده‌ای که برپایه توهمات رژیم صهیونیستی گشوده بود، دچار وقفه شد. این میان هجمه رسانه‌ای درتلاش بود تا این توقف را به ایران نسبت داده و تبعات آن‌را متوجه تهران کند؛ درحالیکه به‌تصریح وزیر خارجه، دودرصد کل فعالیت هسته‌ای جهان در ایران آن‌هم در چارچوب صلح‌آمیز انجام می‌شود اما ۳۷درصد بازرسی‌های آژانس ایران اختصاص دارد و به‌تصریح خودِ آژانس؛ ایران بیشترین و گسترده‌ترین همکاری را داشته است. ایران این‌بار از زبان محمد اسلامی در وین و پیش‌ازاین در مقاطع مختلف، بارهاوبارها بر ساختگی‌بودن این ادعاها تأکید و تصریح کرده است که مناطق مورد ادعایی آژانس اساساً تأسیسات (هسته‌ای) نیستند و امکاناتی متعلق به مردم است. این ادعاها از دیدگاه تهران، برپایه اطلاعاتی‌ست که ازسوی عناصر سرویس‌های جاسوسی و ضدانقلاب دراختیار آژانس قرار گرفته و هدفی جز اختلال در پیشرفت جمهوری اسلامی ایران ندارد. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در دیدار و رایزنی‌های خود با گروسی این‌نکات را موردتوجه قرار داد که:
۱. جمهوری اسلامی ایران همچنان به توافق ۲۰۱۵ و اجرای کامل و غیرتبعیض‌آمیز معاهده عدم‌اشاعه (NPT) و موافقت‌نامه‌های جامع پادمان، متعهد است و اقدامات جبرانی ایران درپاسخ‌به نقض تعهدات طرف‌های مقابل صورت گرفته است.
۲. چنانچه دیگر طرف‌های توافق با رفع همه موانع و برداشتن تحریم‌ها به تعهدات خود بازگردند، تداوم اقدامات اجرایی ایران با کسب مجوز قانونی از مجلس شورای اسلامی تعیین خواهد شد.
۳. جمهوری اسلامی ایران سابقه‌ای مثال‌زدنی درهمکاری‌با آژانس دارد.
۴. ایران انتظار دارد آژانس برای حفظ اعتبار و انسجام خود اجازه ندهد برخی عناصر، اتهامات کهنه‌ای را که در سال ۲۰۱۵ بسته شده‌اند را به‌بهانه‌های مختلف مطرح کند.
ازآن‌سو، امیرعبداللهیان در نیویورک درپاسخ‌به پرسش‌های خبرنگار نیویورک‌تایمز درباره تحقیقات آژانس انرژی اتمی بابیان‌اینکه همکاری‌های ایران با آژانس ادامه دارد؛ درباره مشکل اساسی موجود بر سر راه این همکاری‌ها گفت: آژانس باید به وظایف فنی خود عمل کند اما رفتار سیاسی دارد و اگر از آن فاصله گیرد، ایران می‌تواند مسیر فنی همکاری‌ها با آژانس را تقویت کند. آمادگی پاسخگویی درباره سه مکان مورد ادعایی و اتهامی آژانس را دارد و تردیدی نیست بااین‌رویکرد اتهامات مطروحه درمورد ایران برطرف می‌شود. این مواضع به‌بیانی‌دیگر درگفت‌وگوبا المانیتور هم اعلام شد و امیرعبداللهیان درباره نحوه همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: همکاری‌ها در چارچوب پادمان ادامه دارد و دوربین‌های آژانس نصب هستند و عملیات مانیتورینگ را ادامه می‌دهند اما اقداماتی بیشتر که انجام داده بودیم ازجمله دوربین‌هایی که داوطلبانه نصب بود، درواکنش‌به قطعنامه چهارماه‌پیش آژانس از مدار خارج شده است. پس از این ایستادگی ایران بر سر مواضع خود در پرونده هسته‌ای، رافائل گروسی؛ مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سه‌شنبه 5 مهرماه و پس از دیدار با رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، از آغاز گفت‌وگوها با ایران درخصوص شفاف‌سازی مسائل باقی‌مانده پادمانی خبر داد. ازسرگیری گفت‌وگوها میان ایران و آژانس زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که بدانیم، گروسی پیش از اعلام این خبر و در کنفرانسی مطبوعاتی در وین اتریش مدعی شده بود: «آژانس تلاش‌هایی برای تعامل با تهران برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده مربوط به حضور ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در سه مکان اعلام‌نشده در ایران انجام داده اما از ژوئن گذشته، ایران با آژانس تعاملی نداشته است. درنتیجه، این‌مسائل حل نشده‌اند و آژانس در موقعیتی نیست که تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است». جمهوری اسلامی در روند مذاکرات لغو تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای خود، موارد اشاره‌شده در فوق را به‌عنوان اصول صریح و خط قرمز خود اعلام کرده به‌گونه‌ای‌که آیت‌الله رئیسی در نشست خبری خود در نیویورک تأکید کرد که موضوع بسیارمهم، رفع تحریم‌هاست و توافق موردبحث اگر بدون حل‌وفصل پرونده‌های پادمانی باشد، پایدار نبوده و جمهوری اسلامی ایران همواره درمعرض‌تهدید خواهد بود و آژانس تحت‌تأثیر قدرت‌های بیرونی یا داخلی می‌تواند مانع‌تراشی کند. این خواسته منطقی ایران برای بسته‌شدن پرونده‌ای که دلیلی برای گشایش آن نبوده درحالی‌ست‌که جمهوری اسلامی دسترسی‌های فراتر از پادمان را زمانی باز خواهد گرداند که طرف‌های برجامی به این توافق بازگشته و درعمل به آن متعهد بمانند. دعوت به مذاکره مستقیم و ازسرگیری مذاکرات با آژانس بین‌المللی درحالی طی روزهای گذشته ازسوی برخی از تحلیلگران به‌عنوان سیگنالی مثبت ارزیابی می‌شد که آمریکا همچنان در موضع خود مردد و مشکوک و مبهم است. اظهارات جان کربی؛ سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا درباره مذاکرات لغو تحریم‌ها ایران و اعلام این‌نکته که ما بسیار تا بازگشت به توافق و دستیابی به توافق دراین‌زمینه فاصله داریم! یا ادعای پایگاه اینترنتی «واشنگتن فری‌بیکن» درباره اعلام بن‌بست در مذاکرات احیای برجام ازسوی مقام‌های ارشد دولت آمریکا به کنگره نشانه‌هایی از مواضع دوگانه در رفتار آمریکاست که ایران را بیش‌از‌قبل نسبت به انگیزه‌های آمریکا بدبین می‌کند. واقعیت آن‌است‌که در مسیر احیای برجام و برخلاف هجمه سنگین رسانه‌ای علیه ایران، این دولت دموکرات آمریکاست که برجام را به موضوعات داخلی خود، مانند انتخابات کنگره یا موضوعات داخلی ایران مانند اعتراضات گره زده و در اشتباهی استراتژیک هم نگران ازدست‌رفتن کرسی‌های دموکرات‌ها در انتخابات کنگره و هم منتظر اتفاقی خارق‌العاده! در داخل ایران به‌واسطه اعتراضات است! نقش پررنگ موضوعات داخلی آمریکا در مذاکرات وین آن‌اندازه است که امیرعبداللهیان در توصیف آن می‌گوید که آن‌ها گاهی‌اوقات از مشکلاتشان در درون آمریکا و کنگره می‌گویند. این‌ها مشکلات طرف آمریکایی‌ست. من هم هرهفته به مجلس می‌روم و به مخالفان برجام پاسخ می‌دهم لذا درمورد برجام اگر طرف آمریکایی مشکل داخلی دارد، ما هم مشکل داخلی داریم ولی ما شجاعانه پای میز مذاکره آمده‌ایم و مذاکره می‌کنیم. در مسیر عدم نتیجه‌گیری از مذاکرات، یک عامل اساسی دیگر هم وجود دارد و آن تضمینی که ایران از دولت بایدن برای پیشگیری از تکرار اقدامات دولت پیشین وی می‌خواهد؛ که رئیس‌جمهوری ایران درتشریح آن گفته است: تضمین آمریکا به‌دلیل تجربه‌ای‌ست که از رفتار آمریکایی‌ها داریم و این رفتار نشان می‌دهد یک‌باره از قراردادی که بسته می‌شود خارج می‌شوند و از تعهداتی که دارند و اقداماتی که باید انجام می‌دادند اعلام می‌کنند مسئولیتی ندارند. رئیس دستگاه دیپلماسی هم دراین‌زمینه تصریح کرده است: موضوع تضمین برای ما خیلی‌مهم است. اهمیتش اول‌ازهمه این‌است‌که آمریکای ترامپ این‌وضعیت را ایجاد کرد. دلیل دوم این است آقای بایدن مخالف فشارهای حداکثری و رفتار ترامپ بود اما مثل او، دراین‌مدت ضمن مذاکره به‌طورمتوسط هرماه یک یا دو تحریم علیه ایران اعمال کرد. در تمام این‌عوامل ایجادکننده بن‌بست، صرف‌نظر از پروپاگاندای رسانه‌ای خارجی و داخلی، مقصر اصلی آمریکاست و نباید فراموش کرد که رفتار 40ساله واشنگتن در قبال تهران، عامل اصلی بی‌اعتمادی و اقدامات کنونی آن‌ها هم تشدیدکننده آن است.