درس‌هایی از بزرگ‌ترین جشنواره فوتبال جهان

کشور کوچک قطر که مساحت و ابعادش را برخی با شهرستان‌های کوچک ایران مقایسه می‌کنند درزمینه امکانات، سخت‌افزار فوتبال و حتی برنامه‌ریزی یکی از پیشروترین کشورهای جهان بود. به‌غیراز برخی کشورهایی نظیر آلمان که به‌دنبال مسائل غیرفوتبالی و حاشیه‌ای عجیب‌وغریب قبل از آغاز رقابت‌ها بود تقریباً تمام تیم‌های حاضر دراین‌رقابت‌ها از میزبانی قطر ابراز رضایت کردند. قطری‌ها بدون تعارف در ساخت و راه‌اندازی ورزشگاه‌های مجهز چشم‌ها را خیره کردند. بخصوص ورزشگاه 974 که یک ورزشگاه موقت بود. ورزشگاهی با کانتینرها و فولادهای بازیافتی که بعد از برگزاری آخرین دیدار جمع‌آوری شد! حتی خواندن این خبر برای فوتبال‌دوستان کشورمان حیرت‌آور است؛ زیرا ما بیش از چهاردهه است که فقط یک ورزشگاه ملی در کشور داریم و هنوزهم بر سر گرفتن مجوز حرفه‌ای ورزشگاه آزادی از AFC بحث و چالش داریم! ولی قطری‌ها دراین‌مدت یک ورزشگاه بازیافتی ساختند و جمع کردند. فوتبال ما درحالی از نداشتن زمین چمن و ورزشگاه مناسب نالان است که در فوتبال کشورمان پول‌های زیادی هزینه شده حداقل برای بازیکنان قراردادهای چندین‌میلیاردی امضا می‌شود که گاهی در فوتبال شرق اروپا هم‌ چنین هزینه‌هایی انجام نمی‌شود. قطر اولین میزبان جام‌جهانی فوتبال بود که قبل از میزبانی این مسابقات تجربه حضور دراین‌رقابت‌ها را نداشت و موفق به صعود به جام‌جهانی نشده بود. قطعاً مسئولان قطر برای حضور درخشان تیم ملی کشورشان دراین‌جام‌جهانی نهایت هزینه را انجام داده بودند و برنامه‌ریزی مناسبی هم داشتند اما همان‌طورکه دیدید تیم فوتبال این‌کشور بدون حتی یک امتیاز دست‌خالی از رقابت‌ها کنار رفت و اولین تیم حذف‌شده مسابقات بود. درواقع کشور کوچک قطر درزمینه نیروی انسانی نمره‌ای نزدیک به صفر می‌گیرد درحالی‌که کشورمان در همه عرصه‌های ورزش ازجمله فوتبال سرشار از استعدادهای ناب فوتبالی مثل مهدی طارمی‌ست. درواقع ازنظر نیروی انسانی یکی از مستعدترین کشورهای جهان هستیم اما افسوس که درزمینه مدیریت، برنامه‌ریزی و توسعه فوتبال کشور دهه‌هاست که در جا زده‌ایم و حتی عقب‌گرد داشته‌ایم. تقریباً یکی دوسال است که مربیان، بازیکنان و مدیران باشگاه‌های لیگ برتری کشورمان خواهان ورود تکنولوژی VAR به فوتبالمان هستند و به‌درستی معتقدند با حضور کمک‌داور ویدئویی شرایط داوری فوتبال کشورمان بهتر خواهد شد و حق به حق‌دار می‌رسد. قطعاً ورود این تکنولوژی به فوتبال کشورمان اهمیتی حیاتی دارد اما رقابت‌های جام‌جهانی 2022 نشان داد با وجود VAR و تکنولوژی‌های نوین بازهم شاهد اعتراض به داوری‌های فوتبال خواهیم بود. نمونه بارزش مسابقه انگلیس و فرانسه بود که انگلیسی‌ها مدعی بودند داور مسابقه اشتباه‌های مرگباری را علیه آن‌ها انجام داد. علیرضا فغانی؛ داور فوتبال کشورمان نیز خود را قربانی VAR می‌داند و درحالی‌که ابتدا خودش صحنه را پنالتی اعلام نکرده بود بعد از بازبینی صحنه علیه اروگوئه و به‌سود پرتغال پنالتی گرفت تا هم خودش و هم اروگوئه را از جام حذف کند! داور بازی ایران و ولز هم درکمال‌تعجب درابتدا خطای آشکار دروازه‌بان ولز را روی مهدی طارمی با کارت زرد جریمه کرد و بعد از اعتراض بازیکنان و بازبینی صحنه این بازیکن را اخراج کرد. بااین‌شرایط باید به داوران فوتبال کشورمان افتخار کنیم که با حداقل امکانات سخت‌افزاری و حتی نداشتن سیستم رادیویی درست در لیگ برتر قضاوت می‌کنند و 80‌درصد تشخیص‌های آن‌ها نیز درست است! داوران ما نیز استعدادهای درخشانی هستند اما افسوس که برنامه‌ریزی مناسبی برای آموزش و رشد و کشف استعدادها دراین‌زمینه هم تقریباً نداریم. جام‌جهانی 2022 یک پیام جالب را هم برای طرفداران فوتبال داشت. اینکه فوتبال هوشمندانه همواره برتر از فوتبال زیبا و تماشاگرپسند است! برزیل با دوجین از برترین فوق‌ستاره‌های فوتبال دنیا مقابل کرواسی شکست خورد و از گردونه رقابت‌ها حذف شد درحالی‌که این تیم تلاش می‌کرد فوتبالی زیبا و هجومی را ارائه کند اما کرواسی با فوتبالی حسابگرایانه و به‌نوعی هوشمندانه و تدافعی توانست یکی از مدعیان اصلی قهرمانی جام را حذف کند. مراکش با لایه‌های دفاعی هوشمندانه‌اش توانست پرتغال و کریس رونالدو را دست‌خالی به خانه بفرستد. دقیقاً مثل اسپانیا که با وجود هزار پاس در یک مسابقه باخت و از گردونه رقابت‌ها کنار رفت. در جام‌جهانی دیدیم نه مالکیت توپ، نه تعداد پاس زیاد، نه فوتبال هجومی و تماشاگرپسند باعث موفقیت نمی‌شود؛ بنابراین بهتر است به فوتبال اقتصادی و هوشمند احترام گذاشت و دیگر مربیان در لیگ برتر فوتبال کشورمان بعد از باخت مدام آمار تیم خود را در نشست‌های خبری به رخ حریف و هواداران نکشند. فوتبال اقتصادی یعنی برد با حداقل نتیجه و اتخاذ تاکتیکی هوشمندانه برای ازکارانداختن نقاط قوت حریف پرستاره. محاسبه وقت‌های تلف‌شده در جام‌جهانی نشان داد که فوتبال دیگر 90‌دقیقه نیست و داور می‌تواند حتی 14‌دقیقه وقت برای یک‌نیمه محاسبه کند. دقیقاً مثل بازی ایران و انگلیس که یکی از طولانی‌ترین مسابقه تاریخ جام‌جهانی درطول 90‌دقیقه شد. مهدی طارمی هم با گل دقیقه 90+13 یکی از دیرهنگام‌ترین گل تاریخ مسابقات را زد؛ بنابراین باید منتظر باشیم تا با شروع لیگ برتر فوتبال کشورمان شاهد بازی‌های 100‌دقیقه‌ای باشیم. از همین‌حالا خودتان را برای چانه‌زنی‌ها و اعتراض‌ به داوران کشورمان در لیگ برتر برای وقت‌های تلف‌شده آماده کنید. درحالی‌که همیشه مهاجمان در بورس نقل‌وانتقالات فوتبال جهان هستند اما جام‌جهانی زمستانی قطر نشان داد که دروازه‌بان‌ها نقش تعیین‌کننده‌تری در موفقیت تیم خواهند داشت! هر چهار تیم حاضر در نیمه‌نهایی رقابت‌ها دروازه‌بان‌های بی‌نقص داشتند. دروازه‌بان کرواسی که در دیدار با ژاپن سه پنالتی را مهار کرد یا دروازه‌بان‌های مراکش و کرواسی که مهاجمان فوق‌ستاره برزیل و پرتغال را ناکام گذاشتند مصداق بارز ادعا هستند. حتی دروازه‌بان فرانسه هم نقشی بی‌بدیل در صعود تیمش و حذف انگلیس داشت. شاید اگر آن واکنش مارتینز سنگربان آرژانتین نبود الآن مسی با چشمانی اشک‌بار جام‌جهانی قطر را ترک می‌کرد اما حالا با یک جام به آرژانتین بازمی‌گردد. بنابراین شاید وقت آن رسیده که فوتبال جهان و بخصوص باشگاه‌های لیگ برتری کشورمان به خرید دروازه‌بان خوب توجه بیشتری کنند و تیمی که دروازه‌بان بهتری داشته باشد شانس موفقیتش دوچندان می‌شود. بااین‌شرایط دربی پایتخت بین دو تیم استقلال و پرسپولیس دیدنی‌تر از همیشه خواهد بود زیرا شاهد تقابل دو دروازه‌بان ملی‌پوش کشورمان علیرضا بیرانوند و سید حسین حسینی خواهیم بود. مهم‌ترین درسی که از جام‌جهانی گرفتیم احترام است. احترام به خود، حریف و هواداران. تماشاگران در قطر درکناریکدیگر 90‌دقیقه بازی را می‌دیدند و بعد از هر بردوباختی یک تیم و هوادارانش شاد و تیم دیگر و طرفدارانش با ناراحتی و غم ورزشگاه را ترک می‌کردند اما کمتر مشاهده شد که تماشاگران دو تیم بعد از مسابقه با یکدیگر به‌خاطر بردوباخت به یکدیگر بی‌احترامی کنند و درگیری فیزیکی و لفظی داشته باشند. البته یکی از معدود درگیری‌ها بین تماشاگران ولز و انگلیس بود که آن‌ها نیز به‌خاطر سابقه طولانی خود شب قبل از بازی آخر باهم درگیر شدند و این درگیری خیلی ربطی به فوتبال نداشت و بیشتر دعواهای تاریخی دو کشور مثلاً متمدن! بود. کاش هواداران و تماشاگران فوتبال ما هم متوجه باشند که فوتبال برای لذت‌بردن و ایجاد هنجار مثبت اجتماعی‌ست نه میدانی برای کینه‌ورزی و اختلاف و فحاشی! کاش بدانیم با یک باخت دنیا به آخر نمی‌رسد و فوتبال ادامه خواهد داشت و هیچ تیمی برای همیشه نمی‌تواند برنده باشد و هیچ تیمی هم قرار نیست همیشه بازنده باشد. تیم ملی فرانسه برای دومین مرتبه متوالی به فینال جام‌جهانی رسید. تیمی که شاید خیلی بین فوتبال‌دوستان کشورمان محبوب نباشد و ستاره‌های پرآوازه‌ای مثل مسی، رونالدو، نیمار و... نداشته باشد اما راز موفقیت حیرت‌انگیزی در فوتبال دارد. آرسن ونگر مربی فرانسوی درباره موفقیت فوتبال کشورش حرف‌های شگفت‌انگیزی بر زبان آورد. او در بخش مهمی از صحبت‌هایش گفت: «من آنالیزی از 205 کشور داشتم. نتیجه آن چه بود؟ 20 کشور برتر فهرست فیفا کشورهایی‌اند که بهترین آموزش مربیان پایه را دارند؛ استعدادیابی، کیفیت مسابقات، کیفیت برنامه‌های توسعه، کیفیت مربیان و کیفیت مدیران فنی. یک رابطه ریاضی بین کیفیت آموزش کودکان و نتایج تیم‌های ملی وجود دارد». باید صحبت‌های ونگر چندین و چندبار با صدای بلند برای مدیران فوتبال و ورزش کشورمان خواند! ونگر یکی از موفق‌ترین مربیان جهان فوتبال می‌گوید یک رابطه ریاضی بین کیفیت آموزش کودکان و نتایج تیم‌های ملی وجود دارد! ما در فوتبال کشورمان واقعاً این رابطه ریاضی را متوجه شده‌ایم؟ قطعاً خیر فقط به‌دنبال نام‌ها و افراد هستیم نه برنامه‌ای برای رشد و توسعه فوتبالمان. درمورداینکه گفته می‌شود فرانسه یک تیم چندملیتی بوده هم ونگر حرف‌های جالبی زد و عنوان کرد: «نیز باید بگویم فرانسه در جذب و تطبیق‌پذیری مهاجران موفق بوده است. فوتبال فرانسه با تاریخ مهاجران هم ارتباط نزدیکی دارد. ما پنج برنده توپ طلا داریم که کوپا اصالتی لهستانی، پلاتینی اصالتی ایتالیایی و زیدان و بنزما اصالتی الجزایری دارند (پنجمین برنده فرانسوی پاپن است). مزیت بزرگ ورزش شایسته‌سالاری‌ست. به‌همین‌خاطر است که این بازیکنان توانستند جایگاه خودشان را پیدا کنند. همچنین آن‌ها توانستند از کیفیت بالای آموزش، چه در باشگاه‌های حرفه‌ای و چه در شروع فوتبالشان در باشگاه‌های آماتور سود ببرند». کلیدواژه ونگر برای موفقیت در فوتبال آموزش در تیم‌های پایه است اما ما لقمه را دور سر می‌چرخانیم و میلیاردهاتومان برای مربیان خارجی، ستاره‌های نامدار در فوتبالمان خرج می‌کنیم اما حاضر به پرداخت حداقل بودجه در فوتبال پایه‌مان نیستیم! بنابراین طبیعی‌ست که نه‌تنها با فوتبال فرانسه بلکه حتی با کشورهایی مثل ژاپن، کره جنوبی، مراکش و ... نیز فاصله‌مان هرروز بیشتر و بیشتر می‌شود. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!