این راه که می‌روی به قبرستان است!

در دهه‌های اخیر با افزایش جمعیت، شاهد افزایش حجم ترافیک‌ هستیم و این ماجرا در کنار ده‌ها مشکل ازجمله گسترش آلودگی‌های صوتی و محیطی، به‌هم‌ریختگی‌های زمانی ناشی از شلوغی مسیرها، تنش‌های عصبی میان افراد جامعه و... باعث بیشتر دیده‌شدن میزان حوادث جاده‌ای هم شده است؛ بااین‌حال، نمی‌توان در این رشد منفی، از عوامل مهمی چون ضعف‌های ساختاری جاده‌ها، کمبودهای امکانات امنیتی در حوزه‌ی حمل‌ونقل، عدم رعایت قوانین و فرهنگ مناسب رانندگی، صرف‌نظر کرد. آمارهای جهانی حاکی از آن است که به‌رغم افزایش سطح ایمنی در ساخت خودروها و حتی نگاه‌های مهندسی در خیابان ها و بزرگراه‌ها و تشدید قوانین سختگیرانه‌ی مراقبتی و محدودکننده برای رانندگان متخلف، اگرچه میزان مرگ‌ومیر حوادث جاده‌ای کمتر شده اما پایه‌ی اصلی ماجرا یعنی تصادفات نتوانسته به میزان مطلوبی کاهش پیدا کند. براساس گزارش منتشره در تاریخ 23 دسامبر 2015 در سایت اطلاع‌رسانی worldatlas روزانه به‌طور متوسط چیزی حدود سه‌هزار تصادف منجربه‌فوت در گوشه‌وکنار جهان روی می‌دهد. وقتی این آمار را با صحبت‌های ارائه‌شده از سوی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور مقایسه می‌کنیم که می‌گوید روزانه حدود 53 نفر در حوادث جاده‌ای از بین می‌روند و حدود 250 نفر هم زخمی می‌شوند، به حقیقتی تکان‌دهنده می‌رسیم که نرخ تصادفات منجربه‌فوت در کشور ما در نگاه آماری نسبت به کل کشورهای جهان، رقم بسیار وحشتناکی‌ست. طی گزارش خبرگزاری ایسنا که در تاریخ 29 تیرماه سال جاری منتشر شد، اسماعیل نجار در کنگره‌ی ملی» مدیریت بحران با رویکرد نظام سلامت» با بیان اینکه حوادث و سوانح جاده‌ای از معضلات بحران در کشور است، یادآوری کرد: «سالانه 25 تا 26‌هزار نفر در حوادث جاده‌ای کشور کشته می‌شدند که این رقم اکنون به 18‌هزار نفر در سال رسیده که هنوز عدد بزرگی‌ست». البته کاهش این رقم طی دو سال اخیر می تواند نویدبخش باشد؛ کمااینکه در گزارش سایت آمار رده‌بندی سلامت جهان موسوم به worldlifeexpectancy در سال 2014 ایران مقام اول تصادفات منجربه‌فوت را بین 172 کشور داشت. در آن گزارش رقم مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای را در ایران 43.54 در میان هر 100هزار تصادف اعلام کرده‌بودند. این آمار در گزارش ورلداطلس در سال 2015 برای ایران به عدد 34.1 در میان هر 100هزار نفر رسید و متعاقب این ماجرا رتبه‌ی ایران در رده‌بندی مذکور به چهارم رسید. در این گزارش، مصرف الکل و مواد مخدر در کشورهای جهان به‌عنوان علل اصلی بروز حوادث جادهای عنوان شده‌است؛ درحالی‌که براساس گزارش خبرگزاری مهر در تاریخ 15 مهرماه سال 1394 هرچند به‌دلیل اسلامی‌بودن قوانین ایران، مستی جایگاهی در آمار تصادفات رانندگی در کشور ندارد؛ اما براساس اعلام کارگروه امور اجتماعی، آموزش و فرهنگ ایمنی کمیسیون ایمنی راه‌ها بررسی علت سوانح رانندگی نشان می‌دهد که ۳۰‌درصد تصادفات رانندگی در ایران به‌دلیل عدم توجه به جلو (عدم رعایت فاصله با اتومبیل جلویی)، ۲۵‌درصد انحراف به چپ، ۲۲‌درصد سرعت غیرمجاز، نه‌درصد عدم توانایی کنترل وسیله، شش‌درصد عدم رعایت حق تقدم و الباقی هم سایر موارد است. این ماجرا در دنیا روندی متفاوت دارد. در گزارش ورلداطلس، مصرف الکل و مواد مخدر حدود 22درصد علل تصادفات بزرگراهی را تشکیل می‌دهند. گفتنی‌ست تصادفات جاده‌ای، یازدهمین علت شایع مرگ‌ومیر در کشورهای توسعه‌یافته است و اینکه افراد بین پنج تا 24ساله بیشتر در خطر مرگ این حوادث هستند، یکی‌از حقایق تلخ ماجراست. در رده‌بندی سال 2015 ورلداطلس بیشترین آمار مرگ‌ومیر متاثر از حوادث جاده‌ای متعلق به جمهوری دومنیکن است که عدد 41.7 را در هر 100هزار تصادف را برایش اعلام کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد که عمده خودروهای به‌فروش‌رفته در کشورهایی با سطوح اقتصادی پایین، آن استانداردهای لازم و پایه‌ را نسبت به کشوره ای توسعه‌یافته ندارند. ناگفته پیداست که در این کشورها، استاندارد جاده‌سازی هم به‌درستی رعایت نمی‌شود و ترکیب این دو علت می‌تواند نرخ تصادفات و مرگ‌ومیر ناشی از آن را افزایش دهد. برپایه‌ی همین مسائل، بعضی دولت‌ها سعی کرده‌اند تا فرهنگ ترافیکی خود را بهبود داده و راه‌های جایگزین امن‌تری را برای ترافیک جاده‌ای خود در نظر بگیرند. گفتنی‌ست، تنها 33درصد کشورهای جهان در گسترش فرهنگ مناسب استفاده از دوچرخه به‌جای خودروهای رایج در رفت‌وآمدهای معمول روزانه فعالیت کرده‌اند که همان‌ها هم موفقیت چندانی کسب نکرده‌اند.