آیتانا بونماتی؛ ستاره‌ای درخشان در تاریخ فوتبال جهان

سروناز بهبهانی
22 سپتامبر جدیدترین فصل از سفر فوتبالی شگفت‌انگیز «آیتانا بونماتی» رقم خورد و موفق شد که سومین توپ طلای متوالی را به افتخارات چشمگیر خود اضافه کند. جالب است بدانید که در تاریخ فوتبال جهان تنها سه فوتبالیست هستند که سه‌بارمتوالی جایزه توپ طلا را کسب کرده‌اند: «لیونل مسی»، «میشل پلاتینی» و «آیتانا بونماتی». درواقع کسب یک توپ طلا نشانه‌ای از بزرگی در فوتبال است، کسب دو توپ طلا شما را در گروه بسیار انحصاری از بزرگان قرار می‌دهد؛ اما کسب سه توپ طلا پشت‌سرهم؟! این به آیتانا بونماتی 27‌ساله جاودانگی فوتبالی می‌بخشد. حال بونماتی با کسب سومین توپ طلای خود، (پیش‌ازاین در سال‌های 2023 و 2024 موفق به کسب این عنوان شده بود) به اولین زن و یکی از سه بازیکن تأثیرگذار تاریخ در کنار لیونل مسی و میشل پلاتینی تبدیل شده که به این موفقیت دست یافته است؛ اما دقیقاً چه‌چیزی این هافبک بارسلونا و اسپانیا را از دیگران متمایز می‌کند؟

آیتانا بونماتی در 18 ژانویه 1998 در ویلانووا ای لا ژلترو؛ مرکز شهرستان گاراف در کاتالونیا، از پدرومادرش «ویسنت کونکا ای فروس» و «روزا بونماتی گیدونت» به‌دنیا آمد. او در سنت پره د ریبس در گاراف بزرگ شد. والدین او معلم زبان و ادبیات کاتالانی هستند و از سنین پایین عشق به مطالعه را در او پرورش دادند. او در 13‌سالگی به آکادمی مشهور لاماسیا بارسلونا پیوست و برتری فنی و هوش فوتبالی او موجب شد که خیلی‌زود در مسیر حرفه‌ای قدم بگذارد. در 16 سالگی، او بازی خود را به‌بهترین‌شکل ممکن بر‌اساس الگوهایی مانند «ژاوی» و «آندرس اینیستا» مدل‌سازی می‌کرد. استعداد او از همان ابتدا غیرقابل‌انکار بود. با مشارکت در 21 گل چشمگیر به‌ثمررسیده به بارسا کمک کرد تا در اولین فصل حضور خود، در 2018-19، به اولین فینال لیگ قهرمانان زنان برسد؛ اگرچه تیم لیون آن فینال را برد؛ اما بارسلونا و بونماتی دوسال‌بعد قوی‌تر بازگشتند. در 23‌سالگی، بونماتی با ارائه عملکردی عالی در مسابقه با چلسی که به برتری 4-0 تیمش انجامید، به‌عنوان بهترین بازیکن زمین معرفی شد و توانست اولین عنوان قهرمانی لیگ قهرمانان خود را کسب کند و به‌این‌ترتیب خود را به دنیای فوتبال معرفی کرد. دوران اوج او چشمگیر است و لیست دستاوردهایش او را به بازیکنی تبدیل کرده که تاریخ فوتبال کمتر به خود دیده است. پنج عنوان لیگ، شش کوپا دل ری، پنج سوپرکاپ و سه لیگ قهرمانان - ازجمله سه سه‌گانه - برای بارسلونا؛ و به این‌ها سه جایزه متوالی توپ طلا، دو جایزه متوالی بهترین بازیکن فیفا، سه جایزه بهترین بازیکن فصل لیگ قهرمانان و انتخاب‌شدن به‌عنوان بهترین بازیکن تورنمنت یورو 2025 را هم اضافه کنید و به‌این‌ترتیب واضح است که بونماتی در جمع ستارگان نادر فوتبال قرار دارد. «هری پترسون» در گزارشی که روز 26 سپتامبر 2025 در گاردین ورزشی منتشر کرده است، می‌نویسد: «آنچه بونماتی را از بقیه متمایز می‌کند، تسلط کامل او بر خط میانی‌ست. آگاهی، تیزبینی و قدرت پیش‌بینی او به او اجازه می‌دهد تا بازی را بهتر از خیلی‌ها بخواند. توانایی‌های فنی ازجمله شتاب مناسب و قدرت کنترل توپ، او را قادر می‌سازد تا به‌راحتی در فضاهای تنگ حرکت کند و دراغلب‌موارد، هوش او، همراه با توانایی فنی بالایش برای ارسال پاس ایدئال به او کمک می‌کند تا یک‌قدم جلوتر از حریفان باشد». همان‌طور‌که الگوی او ژاوی اشاره کرد: «او مرا به‌یاد خودم می‌اندازد؛ زیرا ما فوتبال را به یک‌شکل درک می‌کنیم. برتری در فوتبال به‌نوعی مرتبط بااستفاده‌از مغز است. اگر استعداد را در برابر فیزیک قرار دهید، استعداد همیشه برنده خواهد شد؛ زیرا این جوهره فوتبال است». بونماتی با قد 162 سانتی‌متر، ازنظر فیزیکی بازیکن قدرتمندی نیست؛ اما آنچه را که در جثه کم دارد، با هوش فوتبالی خود جبران می‌کند. او ریتم بازی را، چه در دفاع و چه در حمله، تنظیم می‌کند. سر او همیشه درحال‌حرکت است؛ زیرا او مرحله بعدی و حرکت بعدی بازیکنان را قبل از وقوع پیش‌بینی می‌کند. او شکاف‌ها و فضاهای خالی را شناسایی می‌کند، باسرعت نفوذ می‌کند، توپ را در مناطق خطرناک دریافت می‌کند و می‌تواند قبل‌ازاینکه حریفانش فرصت واکنش داشته باشند، خطوط دفاعی را بشکافد. او فصل گذشته را با 15 گل و 12 پاس گل به‌پایان رساند؛ اما بونماتی برای هر تیمی چیزی فراتر از یک دارایی در یک‌سوم پایانی زمین به‌شمار می‌رود؛ چراکه او وظایف دفاعی خود را هم نادیده نمی‌گیرد. او می‌گوید: «من تصمیم گرفتم که اگر می‌خواهم یک بازیکن کامل باشم، باید این‌کارها را نیز انجام دهم. نه‌تنها گل بزنم و پاس گل بدهم؛ بلکه وظایف دفاعی را نیز برای کمک به تیم انجام دهم». توانایی او در خواندن دست بازیکنان حریف، در ساختار دفاعی نیز خود را نشان می‌دهد و او را به رؤیای ضدپرسینگ مربیان مدرن تبدیل می‌کند. در لیگ قهرمانان فصل گذشته، او ازنظر تعداد بازپس‌گیری توپ با 63بار در رده پنجم قرار گرفت. او فقط بیهوده به‌دنبال توپ نمی‌دود؛ او مسیرهای پاس را در هنگام پرس تیمش قطع می‌کند، توپ را بازپس می‌گیرد و به حمله تبدیل می‌کند. عظمت بونماتی مانند ژاوی و اینیستا، در درک او از بازی نهفته است. مهم نیست که مربی چه تاکتیکی را به‌کار می‌گیرد، حریف چگونه بازی می‌کند یا تیمش در چه موقعیتی قرار دارد، هوش، آگاهی تاکتیکی و درک روانی بونماتی از بازی به او اجازه می‌دهد تا با شرایط مختلف در جریان بازی سازگار شود. «مگدالنا اریکسون»؛ مدافع سوئدی، پس از رویارویی با بونماتی گفت: «او خیلی‌سریع فکر می‌کند. اگر من به او حمله می‌کردم، او راهی برای بهره‌برداری از آن موقعیت پیدا می‌کرد. او با تصمیم‌گیری و آگاهی خود از زمان مناسب برای سرعت‌بخشیدن یا کند‌کردن بازی، همه اطرافیانش را نیز بهتر می‌کند». تأثیر بونماتی فراتر از درخشش فنی و تاکتیکی اوست. «اونا باتله»؛ هم‌تیمی او در بارسلونا و اسپانیا او را یک رهبر در زمین مسابقه و مغز و اعصاب تیم می‌نامد. بارهاوبارها، بونماتی زمانی‌که تیمش به او نیاز داشت، به میدان آمده است. این رهبری در سال 2023 به‌وضوح قابل‌مشاهده بود، زمانی‌که او اسپانیا را به‌سوی اولین قهرمانی در جام‌جهانی هدایت کرد و توپ طلایی را به‌دست آورد. این رهبری دوباره در یورو 2025 به‌نمایش گذاشته شد؛ جایی‌که او یکی از لحظات تعیین‌کننده دوران حرفه‌ای خود را رقم زد: یک گل پیروزی‌بخش جسورانه در وقت‌های اضافه مقابل آلمان در نیمه‌نهایی، تنها چند‌هفته پس از بستری‌شدن در بیمارستان به‌دلیل مننژیت ویروسی و این‌درحالی‌ست‌که او توانست به‌عنوان بهترین بازیکن تورنمنت انتخاب شود. حال‌که بونماتی سومین توپ طلای متوالی خود را به‌دست ‌آورده، سؤالی که مطرح است این‌است‌که چند توپ طلای دیگر می‌تواند کسب کند؟ او در 27 سالگی، هنوزهم فرصت برای اوج‌گرفتن دارد. درعین‌حال نباید از یاد برد که دراین‌فصل نیز درحالی‌که تنها چهار بازی برگزار شده، او با پنج گل و یک پاس گل ممکن است در حال آماده‌شدن برای چهارمین توپ طلای خود باشد.