کد خبر:
406385
| تاریخ مخابره:
1404 دوشنبه 31 شهريور -
04:03
ذرهبین
سازوکارهای بینالمللی در خدمت منافع کشورهای غربی
سه کشور اروپایی، انگلیس، فرانسه و آلمان، تلاش کردند با فعالسازی مکانیسم ماشه، تحریمهای پیشین سازمان ملل علیه ایران را بازگردانند. ایناقدام، با وجود «توافق قاهره» بین ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی و تمایل ایران به همکاری کامل، غیرقانونی، ناموجه و تحریکآمیز توصیف شده و نشانگر اجماع غرب برای افزایش فشار دیپلماتیک، اقتصادی و حتی نظامی بر ایران است. درواقع، اروپا درشرایطیکه میداند ایران مسیر همکاریهای فنی را باز گذاشته، دست به چنین اقدامی زده تا ازیکسو ناتوانی خود در اجرای تعهدات برجامی را پنهان کند و ازسویدیگر، با همسویی کامل با سیاستهای واشنگتن و تلآویو، ایران را در موقعیت انزوا قرار دهد. این نشان میدهد: مکانیسمهای بینالمللی بهجای ایفای نقش بیطرفانه، به ابزار چانهزنی قدرتهای غربی تبدیل شده و اهداف سیاسی خاص آنان را دنبال میکنند. ایران همواره اعلام کرده که مسیر دیپلماسی و همکاری فنی با آژانس را باز نگه داشته و تمام اقدامات هستهای اینکشور تحتنظارت بینالمللیست. بااینحال، آمریکا و اسرائیل در جنگ ۱۲روزه به تأسیسات هستهای ایران که زیرنظر آژانس بودند حمله کردند و هیچ اهمیتی به قانونیبودن این تأسیسات ندادند. اینموضوع نشان میدهد که حتی پایبندی ایران به شفافیت و همکاری با نهادهای بینالمللی هم مانع از اقدامات خصمانه نشده و غرب و متحدانش از این نظارتها تنها زمانی بهره میبرند که بتوانند علیه ایران فضاسازی کنند؛ بنابراین، رفتار دوگانه و استانداردهای دوگانهای که دربرخوردبا ایران اعمال میشود، نهتنها اعتماد به نهادهای بینالمللی را تضعیف میکند؛ بلکه اعتبار آژانس و سازمان ملل را نیز بهشدت زیرسؤال میبرد. درمقابل، دو کشور روسیه و چین در شورای امنیت از ایران حمایت کردند و تأکید کردند سه کشور اروپایی به تعهدات خود در برجام عمل نکردهاند و بنابراین، نمیتوانند با برگرداندن تحریمها، مدعی نقض تعهدات ایران شوند. این موضعگیری نشان میدهد که تقسیمبندی قدرت در نظام بینالملل تغییر کرده و تقابل جدی میان بلوک غرب و محور شرق شکل گرفته است. حمایت مسکو و پکن از ایران صرفاً یک موضع سیاسی لحظهای نیست؛ بلکه بخشی از رقابت گستردهتر آنها با غرب در عرصههای مختلف اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیکی است. در چنین فضایی، ایران توانسته است از موقعیت خود بهعنوان یک بازیگر کلیدی در معادلات منطقهای و بینالمللی بهرهبرداری کند و مانع انزوای کامل در برابر غرب شود. همچنین، وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده که اقدام اروپا، «تکمیل فرآیند بازگرداندن قطعنامههای لغو شده شورای امنیت، اقدامی غیرقانونی، ناموجه و تحریکآمیز است که روندهای دیپلماتیک جاری را بهشدت تضعیف میکند» و هشدار داده که ایران حق پاسخ متناسب به هر اقدام غیرقانونی را محفوظ میدارد. این موضعگیری نشاندهنده آناستکه تهران دیگر تنها بهزبان دیپلماتیک بسنده نمیکند؛ بلکه پیامی روشن مبنیبر استفاده از ابزارهای متقابل برای دفاع از حقوق خود ارسال میکند. چنین هشدارهایی درشرایطیکه تنشهای منطقهای و جهانی روبهافزایش است، میتواند نهتنها بازدارندگی ایجاد کند؛ بلکه پیام آشکاری به اروپا و آمریکا بدهد که ایران آماده است از هر ابزار سیاسی، حقوقی و حتی امنیتی برای مقابله با اقدامات خصمانه استفاده کند. فعالسازی مکانیسم ماشه میتواند پیامدهای متفاوتی داشته باشد: از فشار صرفاً اقتصادی و حقوقی برای کشاندن ایران به میز مذاکره تا حملات سایبری و خرابکاری محدود، ضربات محدود به مراکز حساس و حتی درگیری منطقهای که میتواند تنشها را به سطح گستردهتر برساند. تجربه سالهای گذشته نشان داده است که غرب درمواجههبا ایران تنها به ابزارهای دیپلماتیک اکتفا نمیکند و معمولاً از طیف وسیعی از ابزارهای جنگ ترکیبی، شامل عملیات روانی، فشار اقتصادی، اقدامات امنیتی و نظامی استفاده میکند؛ بنابراین، چشمانداز آینده درصورت تداوم اینگونه سیاستها، افزایش ناامنی در منطقه و احتمال گسترش دامنه درگیریها خواهد بود. ایران تاکنون با یک دیپلماسی فعال، همکاری فنی با آژانس، هشدار نسبت به اقدامات غیرقانونی و تقویت قدرت آفندی و پدافندی خود، سعی کرده این فشارها را مدیریت و مسیر حلوفصل مسالمتآمیز را حفظ کند؛ اما روشن است که ادامه اینوضعیت میتواند منطقه را درآستانه بحرانهای پیچیدهتری قرار دهد. مجموعاً باید گفت: تلاش سه کشور اروپایی برای فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریمها علیه ایران، با وجود همکاری کامل ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و حمایت روسیه و چین، نهتنها مشروعیت بینالمللی ندارد؛ بلکه میتواند تنشها را در منطقه تشدید و اعتبار سازوکارهای بینالمللی را تضعیف کند. ایناقدام، بیشازآنکه نشانه «تعهد اروپا به نظم بینالمللی» باشد، نشاندهنده «استفاده ابزاری از این نظم برای پیشبرد منافع غرب» است. ایران، با ترکیب دیپلماسی فعال، آمادهسازی قدرت دفاعی و پدافندی و حفظ مسیر تعامل با آژانس نشان داده که قادر است فشارها را مدیریت؛ و همزمان از حقوقش در برابر اقدامات غیرقانونی محافظت کند. اینوضعیت هشدار روشنی به طرفهای متجاوز است که هر اقدام تحریکآمیز، با پاسخ متناسب ایران مواجه خواهد شد و این میتواند مانع یکجانبهگرایی و سوءاستفاده بیشتر غرب از سازوکارهای بینالمللی گردد.
علیاکبر رضایی