رقابت تنگاتنگ واکسن‌های AstraZeneca و Pfizer-BioNTech

واکسن Vaxzevria که توسط AstraZeneca (یک شرکت داروسازی و زیست‌فناوری بریتانیایی-سوئدی چندملیتی؛ که ستاد مرکزی آن، در پردیس پزشکی دانشگاه کمبریج در انگلیس بوده و در دوسال‌اخیر بیشتر به‌خاطر مشارکت در ساخت واکسن کووید-۱۹ آکسفورد-آسترازنکا شناخته می‌شود) ساخته شده است، در‌حال‌حاضر در 134 کشور در سراسر جهان تائید شده است؛ ‌یعنی «سه» کشور بیشتر از مقاصد واکسن تولید مشترک ایالات متحده و آلمان: Pfizer-BioNTech. همان‌طور‌که اینفوگرافیک امروز نشان می‌دهد؛ واکسن‌هایی که گسترده‌تر در دسترس هستند و مورد‌استفاده قرار می‌گیرند، از کشورهای غربی مانند بریتانیا و آلمان و ایالات متحده سرچشمه می‌گیرند. داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مجموعه Tracker COVID-19 Vaccine نشان می‌دهد که سومین واکسن تائیدشده با پخش و استفاده گسترده‌تر، Johnson & Johnson است که در آزمون مقابله با سویه‌های مختلف (تا نوع دلتا) سربلند بیرون آمده است؛ اما به‌نظر می‌رسد که در جدال با «اُمیکرون»، کمتر مؤثر بوده است. سویه موردنظر که اگرچه اولین‌بار در آفریقای جنوبی کشف شد؛ اما لزوماً این جغرافیا منشأ آن نبوده است؛ به‌سرعت تبدیل به سویه غالب ویروس کرونا در بسیاری از کشورها شده که دلیلش، قابلیت انتقال بالای آن است؛ موضوعی که واکسن‌سازان چینی و روسی را نگران کرده است. درواقع، از اثربخشیِ واکسن Sputnik V (روسیه) که در 74 کشور تائید شده؛ اما هنوز توسط WHO و آژانس دارویی اروپا مورد‌بررسی قرار نگرفته است، گزارش‌های متناقضی منتشر شده که عمدتاً نشان از پاسخ نامناسب آنتی‌بادی‌های آن درمقابله‌با اُمیکرون دارد و نمونه‌هایی که در ایالات متحده، ایتالیا، پاکستان و آرژانتین از تزریق آزمایشیِ آن به‌عنوان دُز سوم صورت گرفت؛ موفق نبودند. همین مطالعه، اثربخشیِ واکسنِ Covilo را که توسط شرکت داروسازی چینی Sinopharm تولید می‌شود و در 85 کشور نیز در دسترس است، در مقابل سویه اُمیکرون زیر‌سؤال برده است؛ حتی Sinovac نیز که به‌عنوان واکسن اصلی چین دراین‌امر شناخته می‌شود، ظاهراً در برابر جدیدترین نوع کروناویروس کمتر مؤثر واقع شده است. طبق مطالعه‌ای که توسط دانشگاه «ییل» انجام شد؛ ترکیبی از دو واکسن از واکسن اصلی و تقویت‌کننده Pfizer-BioNTech، همان پاسخ آنتی‌بادیِ حاصل از تزریق دو دُز واکسن mRNA (گونه‌ای واکسن که از نسخه یک ماده شیمیایی طبیعی برای ایجاد پاسخ ایمنی استفاده می‌کند؛ و از مزایای آن‌ها نسبت به واکسن‌های پروتئینی سنتی، می‌توان به طراحی آسان‌تر، سرعت تولید بیشتر، هزینه اندک تولید و القای ایمنی هومورال و سلولی اشاره کرد. از نقاط ضعف این واکسن‌ها مانند فایزر این‌است‌که پیش از توزیع، نیازمند نگهداری در دمای بسیارپائین هستند) حاصل می‌شود. در اینفوگرافیک امروز مشاهده می‌کنید که هریک‌از واکسن‌های معروف، در چند کشور مورد‌تائید و استفاده هستند. 

مصطفی رفعت