کد خبر:
333294
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۲ سه شنبه ۱۶ خرداد -
06:56
آیا زنان میتوانند در ورزش «بهتر» از مردان عمل کنند؟
«کریستین یو»؛ نویسنده کتاب «با تمام سرعت: علم پیشگامانه زنان ورزشکار» استدلال میکند که ورزشکاران زن، شایسته معیارهای خویش برای موفقیت ورزشیاند. نوشتار او در Outside بهتاریخِ ۱۲ می ۲۰۲۳ که بخشی از کتابش است؛ دراینزمینه حقایقی را برای ما روشن میکند.
انسانها مدتهاست بهترینها را در جهان ورزش، پیگیری کردهاند. این معیارها تاحدزیادی بازتابیست از آنچه مردان در ورزش کسب کردهاند. دستاوردهای آنها عملاً به معیار و چارچوبی برای درک عملکرد و پیشرفت ورزشی تبدیل شده است و زنان نیز براساس این استاندارد، موردقضاوت قرار میگیرند. به زنان هیچگاه فضایی داده نشده است که پتانسیل خود را بیازمایند و معیارهای خود را بدون سنگینیِ توقعاتی که توسط مردان ایجاد یا تصورات نادرست درمورد بدن زنان خدشهدار شده، خلق کنند. اگر به زنان یک لوح سفید داده شود و چیزی برای مقایسه با آنها نباشد، چهچیزی بهدست میآورند؟ اگر به زنان این آزادی داده میشد که مسیر ورزشیِ کاملاً متفاوتی را نسبت به مردان درپیش گیرند، نتیجه چه بود؟ در اوایل دهه ۱۹۹۰، «برایان ویپ» و «سوزان وارد»؛ اساتید فیزیولوژی، به پیشرفت رکوردهای جهانیِ مردان و زنان در مسابقات دو؛ از ۲۰۰متر تا ماراتن دقت کردند. آنها دریافتند: مردان، زمان خود را با نرخ نسبتاً قابلپیشبینی در همه رویدادها کاهش میدهند. بااینحال، میزان پیشرفت برای زنان (بهویژه در ماراتن)، بسیار تندتر بود. طبق دادهها؛ آنها پیشبینی کردند که بین زنان و مردان در ماراتن تا سال ۱۹۹۸ فاصله زمانی وجود نخواهد داشت. البته این انتظار کاملاً برآورده نشد! در سال ۱۹۹۸، «رونالدو دا کوستا» (دونده سابق مسافت طولانی برزیلی و رکورددار مسافت ماراتن) و «تگلا لوروپه» (دونده دویِ استقامت اهل کنیا) بهترتیب، رکوردهای جدید جهانی ماراتنِ مردان و زنان را بهنام خود ثبت کردند؛ اما اختلاف زمانیِ رکوردشکنیشان، بیش از ۱۴دقیقه بود؛ و بااینکه فاصله بین رکوردهای کنونیِ جهان اندکی به ۱۲دقیقه نزدیکتر شده؛ اما هنوز ۹٫۷درصد اختلاف وجود دارد. یکی از دلایل اینکه «ویپ» و «وارد» بر درستیِ پیشبینیشان بیشازحد باور داشتند اینبودکه تلقی آنها از نتایج مسابقه صرفاً یک «معادله ریاضی» بود و فرض میکردند که سرعت با «نرخی ثابت» افزایش مییابد. آنها نتوانستند دلیل ورود دیرهنگام زنان به دوی مسافت طولانی را محاسبه کنند. زنان تا دهه ۱۹۷۰ اجازه شرکت در ماراتن را نداشتند و منطقی بود که عملکردشان؛ بهویژه در چنددهه اول مشارکت و پیش از رسیدن به «مرحله تساوی»، با غلبه بر چالشهایی چند بهبود یابد. «ویپ» و «وارد» همچنین تفاوتهای اساسی در آناتومی و فیزیولوژی بین مردان و زنان را نادیده گرفتند که میتواند بر عملکرد ورزشی تأثیر بگذارد. قبل از بلوغ، دختر و پسر کموبیش ورزشکار هستند؛ اما زمانیکه هورمونهای جنسی (بهویژه تستوسترون)، بدن پسران نوجوان را فرامیگیرد، همه اندامها شروع به رشد میکند: قلب، ریه، ماهیچهها و …؛ از میزان چربیِ بدن آنها کاسته و بدنشان عضلانیتر میشود که بهمعنای قدرت و سرعتِ بیشتر است. مردان همچنین معمولاً در معیارهای ظرفیت هوازی، امتیاز بالاتری کسب میکنند؛ درواقع، با داشتنِ ریههای بزرگتر، میتوانند میزان اکسیژن بیشتری را درطول ورزش دریافت و مصرف کنند. نیز با قلبهای بزرگتر و سطح هموگلوبین بالاتر، میتوانند مقدار بیشتری خون غنی از اکسیژن را به عضلاتشان پمپ کنند. ازسویی، با عضلات بزرگتر، میتوانند اکسیژن بیشتری را نیز از خون استخراج کنند. اگرچه «استروژن» بر عوامل مربوط به «سازگاریِ تمرین»، «عملکرد» و «قدرت» تأثیرگذار است؛ اما تأثیر آن کمتر است. «ساندرا هانتر» (مدیر مرکز تحقیقات عملکرد ورزشی و انسانی در «دانشگاه مارکت») میگوید: «همیشه تفاوتهای اساسی بین مردان و زنان وجود خواهد داشت؛ جاییکه بهترین مرد، در شرایط مناسب، از بهترین زن پیشی میگیرد. بهطورمتوسط، در بین رشتههای دوومیدانی، رکوردهای زنان نُه تا ۱۲درصد کمتر از رکوردهای مردان است؛ فرقی نمیکند چه در دوی سرعت باشد؛ یا پرشها و پرتابها یا دویِ مسافت». بااینحال، این، پایان داستان نیست. با افزایش فاصلهها، برخی از مزایای آناتومیکی و فیزیولوژیکی که مردان از آنها بهره میبرند، شروع میکنند به ازبینرفتن. «نیکلاس تیلر» (فیزیولوژیست ورزشی که تحقیقاتش درموردِ واکنشهای بدن در ورزشهای استقامتیست) میگوید: «بهویژه در رویدادهای فرامسیر -آنهاکه بیش از ششساعت هستند یا دویدنهای طولانیتر از ۴۲کیلومتر، نتایج، کمتر به فیزیولوژی یا ظرفیت قلبی-عروقی بهتنهایی وابسته است. خودِ دونده اولترامارتون ازآنجاییکه مسافتها بیش از ۸۰، ۱۶۰ یا ۳۲۱کیلومتر است، باید متغیرهای بیشتری را درنظر بگیرد و مدیریت کند. آبوهوا، تغذیه، سلامت دستگاه گوارش، خستگی، درد و روانشناسی؛ نقشهای مکمل هستند. اگر دچار ناراحتیِ گوارشی بوده یا احساس تهوع دارید، دیگر مهم نیست VO2 (حداکثر اکسیژن مصرفی) شما چقدر است یا چقدر قوی هستید. اگر نای ایستادن ندارید، مهم نیست که چقدر سریع بتوانید بدوید؛ زیرا نمیتوانید کالری لازم را دریافت کنید». اینجاست که بهنظر میرسد زنان، بهتر میتوانند عوارض متعدد را که در مسافتهای طولانی دستبهدستهم میدهند، کنترل کنند. در سال ۲۰۲۰، محققان بیش از پنجمیلیون نتیجه را از حدود ۱۵۵۰۰ فراماراتن، برای تعیین میانگین سرعت و زمان رسیدن به خط پایان برای همه شرکتکنندگان بررسی کردند. آنها دریافتند که با افزایش فاصله، شکاف بین زنان و مردان کاهش مییابد. درحالیکه زنان بهطورمتوسط ۱۱٫۱درصد کُندتر از مردان در ماراتن بودند، اینعدد برای مسابقات ۸۰کیلومتری، به ۳٫۷درصد و برای ۱۶۰کیلومتری، ۰٫۲۵درصد کاهش یافت. در مسافتهای بیش از ۳۰۰کیلومتر اما زنان ۰٫۶درصد سریعتر از مردان بودند. بهعبارتی، یک زن دونده معمولی، در مسابقات فوق طولانی، سریعتر از یک مرد دونده معمولی بود. غربال مطالعات و گزارشها بااینهدف که آیا اینروند، تفاوت جنسیتیِ واقعی را منعکس میکند یا سوگیریست؛ و بررسی اینکه آیا عملکرد چشمگیر زنان در فراماراتن، فقط نتیجه بهترینها در خط استارت بوده یا زنان ورزشکار پرتعدادتری میتوانند چنین نتایجی را رقم بزنند، نشان داده که احتمالاً با یکمورد سوگیری روبهرو هستیم. زنان، بخش کوچکی از حاضران در مسابقات یادشده را تشکیل میدهند (تنها ۲۳درصد از کل شرکتکنندگان اولتراماراتن). کسانیکه مسابقات مسافتهای طولانی را انتخاب میکنند، احتمالاً ورزشکارانیاند که بهخوبی آموزش دیدهاند و عملکرد متوسط زنان را بهسمت اوج میبرند. در سمت مردان، تعداد بیشتر رقبا بهاحتمالزیاد طیف وسیعتری از تجربه و توانایی را نشان میدهد و به میانگین زمانهای کلیِ کمترِ مردان کمک میکند. صادقانه بگوییم؛ بهرغم کنجکاوی، پرسیدن اینکه چهزمانی زنان بهتر از مردان عمل خواهند کرد، سؤال درستی نیست. ارزیابی نتایج زنان در مقابل رتبهبندی مردان همچنان نشان میدهد که زنان، کمتر از مردان بوده و تنها درصورتی شایسته تقدیرند که مطابق با استانداردهای تعیینشده توسط مردان و برای مردان، باشند. اینکه میگوییم دستاوردهای زنان باید بهتنهایی بهعنوان «عالی» شناخته شوند، بدانمعنانیستکه باید درمورد ورزش زنان، نوارِ سنجش را پایین بیاوریم و اصطلاحاً سخت نگیریم؛ بلکه باید روایت را تغییر دهیم تا بهطورکامل بر زنان تمرکز کنیم؛ نهاینکه آنها را واداریم تا پارادایم مردانه را ملاک قرار دهند. ما باید تواناییها و تجربیات بینظیر زنان را بشناسیم و از آنها تجلیل کنیم. حال، این سؤال مطرح است که چهچیزی زنان را برای دویدن، دوچرخهسواری، پیادهروی و شنا در مسافتهای طولانی مناسب میکند؟ و چرا وقتی رویدادها طولانیتر و طولانیتر میشوند، آنها تمایل به برتری دارند؟
مصطفی رفعت