سریال «مردان محله مدیسون» (Mad Men) داستان آدمهاییست که زندگیشان با تبلیغات گره خورده. شخصیت «دان دریپر» درایناثر، بهتنهایی تصاویر نوستالژیک دهه ۶۰ آمریکا را تداعی میکند؛ دههای که بیشتر افراد به کشیدن سیگار روی میآوردند و هیچکس به آنها اهمیت نمیداد. تکنیکهایی متنوع فیلمنامهنویسی برای خلق شخصیت اصلی سریال «مردان محله مدیسون» بهکار برده شده است. فیلمنامه این سریال همچنین حاوی نکات آموزنده ارزشمندیست که میتواند برای تازهکاران در حوزه سناریونویسیِ تلویزیون مؤثر باشد. به ذکر شش نکته آموزشی از فیلمنامه سریال تلویزیونی «مردان محله مدیسون» میپردازیم. گفتنیست؛ «مردان محله مدیسون» در قالب هفت فصل از شبکه کابلی AMC پخش شد. این سریال، از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ توانست پیاپی جایزه «امیِ» بهترین سریال درام را دریافت کند. قسمت پایانیِ آن، در تاریخ ۱۷ میِ سال ۲۰۱۵ منتشر شد.
1. توجه به کنایه نمایشی
پیش از بررسی فیلمنامه سریال «مردان محله مدیسون»، بهتر است این سؤال مطرح شود که «کنایه نمایشی» چیست؟ «کنایه نمایشی» یعنی مطلعکردنِ مخاطبان از حقیقتی که یک یا چند شخصیتِ درون داستان، از آن بیاطلاعاند؛ بدینترتیب، هر سخن یا عملی که راجع به آن از جانب شخصیت بیان یا انجام میشود، برای مخاطبان، کنایهآمیز بهنظر میرسد؛ چراکه آنها نسبتبهآن آگاهی قبلی دارند. «متیو واینر» از تکنیک «کنایه نمایشی» برای ایجاد موقعیتهای جالب بین شخصیتها استفاده میکند؛ چراکه وقتی شکاف اطلاعاتی وجود دارد، تنش در سکانس برقرار میشود. اغلب مخاطب منتظر است ببیند چه مشکلی برای شخصیتها بهوجود خواهد آمد.
2. هر قسمت بهمثابه قسمت پایانی
نکته قابلتوجه حین تماشای «مردان محله مدیسون»، دائمیبودن رویدادهاست. «واینر» بهصورت عمدی اینکار را انجام داده است. او میخواست هر قسمت سریال «مردان محله مدیسون» شبیه به یک «پایان» باشد. شخصیتها ازنظر داستانی، در یک مکان نمیمانند. علت چنین اتفاقی این است: هر قسمت، داستان و مضمون خود را دارد. سریال «مردان محله مدیسون» جنبه «اپرای صابونی» خود را حفظ میکند؛ اما هر قسمت آن شامل شروع، میانه و پایان است.
3. ترسیم افکار شخصیت اصلی بهمانند شخصیت فیلمهای صامت
مدیران شبکه کابلی AMC ابتدا نگران بودند که هیچکس نمیفهمد شخصیت «دان دریپر» به چهچیزی میاندیشد؛ چراکه طیِ روایت، شخصیتها بهندرت به او اعتماد میکنند؛ اما این، نکته ارزشمندی در خلق شخصیت کاریزماتیک «دریپر» محسوب میشود. «واینر» از مخاطبان تلویزیون میخواست افکار و احساسات «دان» را ازطریق اعمال او تفسیر کنند. داستان «مردان محله مدیسون» در مقطعی از تاریخ آمریکا اتفاق میافتد که مردم خیلیکم درمورد خودشان صحبت میکردند؛ بنابراین، تنها موردی که پیرامون افکار «دان» میدانیم چیزیستکه او نشان میدهد. بهقول خالق سریال؛ «اگر سخت تلاش کنید، میتوانید افکار شخصیت را تفسیر کنید. این اتفاق بهمانند فیلم صامت است».
4. اشتباه نکنید؛ «مردان محله مدیسون» درباره دهه ۶۰ آمریکا نیست!
«واینر» هنگام نوشتن دیالوگها میخواست مکالماتی را خلق کند تا مردم بتوانند آنها را با شرایط کنونیِ جامعه تطبیق دهند؛ بنابراین، نحوه صحبت شخصیتها در «مردان محله مدیسون» کمی انتزاعیتر است. آنها دراینسریال سؤالات بزرگی نظیر «من با زندگی خود چه میکنم؟» و «انتظار من از آینده چیست؟» را مطرح میکنند. این سؤالات بهنوعی بازتابکننده دیدگاه امروزی «متیو واینر» بوده است.
5. به یک نقطه پایانی برسید
طرفداران همیشه سراغ «متیو واینر» میروند و با او درمورد میزان علاقهشان از پایان سریال «مردان محله مدیسون» صحبت میکنند. فیلمنامهنویسان باید توجه داشته باشند؛ شخصیتها برای رسیدن به نقطه پایانی، نیاز دارند مسیر دشواری را طی کنند. ترسیم پایانبندی بدون تحول شخصیتها ناممکن است. مطمئن شوید داستانتان به یک نقطه ختام رسیده و شخصیتها بهاندازهکافی درطول مسیر، آزمایشها و مصیبتها را تجربه کرده باشند. ازاینرو، داستان جلوه ارزشمندتری مییابد.
6. صبور باشید
«متیو واینر» میگوید؛ قسمت آزمایشی سریال «مردان محله مدیسون» را پیش از ملحقشدن به تیم نویسندگی سریال «خانواده سوپرانو» نوشته. درحقیقت، فیلمنامه «مردان محله مدیسون» باعث شد او بهصورت حرفهای وارد این شغل شود. او سهسال پس از نوشتن فیلمنامه «مردان محله مدیسون»، چهارسال بهعنوان یکی از نویسندگان ارشد سریال «خانواده سوپرانو» شناخته میشد. شبکه کابلی AMC در سال ۲۰۰۷ مجوز تولید قسمت آزمایشی سریال مذکور را صادر کرد. «متیو واینر» پس از اتمام سریال «خانواده سوپرانو» نمیدانست چه آیندهای درانتظارش است تااینکه شبکه AMC مجوز ساخت یک فصل کامل از «مردان محله مدیسون» را به او داد. بخش اخلاقی داستان کجاست؟ هرگز تسلیم نشوید و بهصورت مداوم روی سناریوهای مختلف کار کنید.
ترجمه از NoFilmSchool
پینوشت:
الف؛ بسیاری، عنوان Mad Men را «مردان دیوانه» ترجمه میکنند؛ درحالیکه واژه Mad ترخیمشده واژه Madison است که به «خیابان مدیسون» (واقع در منهتن) اشاره دارد؛ این خیابان، طیِ دهههای ۶۰ و ۷۰ میلادی، قطب کسبوکار آگهی و تبلیغات در آمریکا شناخته میشد.
ب؛ «کنایه نمایشی» معادلِ عبارت
Dramatic Irony است.
سپهر گلمکانی