کد خبر:
293004
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۱ يکشنبه ۱۴ اسفند -
06:45
اثرات زیست‌محیطی توسعه شهرها
امروزه توجه به مسائل زیست‌محیطی در برنامه‌ریزی‌ها، فعالیت‌ها و اقدامات توسعه شهرها می‌تواند گام مؤثری جهت بهبود وضعیت محیط‌زیست و ارتقای سطح کیفیت زندگی شهروندان باشد. شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور، چالش‌هایی فرا روی آینده محیط‌زیست قرار داده و بررسی و شناسایی آن‌ها جهت مدیریت و ارتقای کیفیت محیط‌زیست ضرورت دارد. رشد اقتصادی و توسعه صنعتی، منجر به رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرها در سراسر جهان شده است، در سال‌های اخیر نگرانی‌های عمده، کاهش کیفیت مطلوب زیست‌محیطی دررابطه‌با استفاده بی‌رویه از این منابع است، نگرانی‌های زیست‌محیطی همچون رشد جمعیت، اسراف در استفاده از منابع، نبودی زیستگاه‌های حیات‌وحش، انقراض گونه‌های جانوری و انواع آلودگی که به‌گونه‌ای بی‌سابقه تمام زمین را به‌عنوان زیستگاه بشر با خطر مواجه کرده است. به‌گزارش ایمنا؛ دراین‌خصوص با فرانک باقری (کارشناس شهرسازی) گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن‌را درادامه می‌خوانید.
انسان همواره از طبیعت برای رفع نیازهای خود بهره برده و هرگونه که خواسته از آن استفاده کرده است اما طی چندقرن اخیر خصوصاً با رشد شهرنشینی پس‌ازانقلاب صنعتی، به‌دلیل استفاده بی‌رویه از منابع انرژی، محیط‌زیست و طبیعت دچار ضررهایی دربرخی‌موارد حتی بازگشت‌ناپذیر شده است؛ با سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی جهت مصارف خانگی، صنعتی یا حمل نقل، نقش شهرها درزمینه آلودگی هوا پررنگ‌تر نیز شده است. امروزه اما با درک خطر نابودی محیط‌زیست و معضلات ناشی‌ازآن بشر به فکر جبران گذشته افتاده است و با بیانیه‌هایی نظیر کنفرانس ریو و نظایر آن قصد در ایجاد تعادل و بهسازی مصرف انرژی و جایگزین ساختن منابع تجدیدپذیر و کم‌ضرر به‌جای سوخت‌های آلاینده دارد؛ در شهرسازی ایده‌هایی نظیر باغ شهرها و نهضت پارک‌سازی، تلاش‌هایی برای زنده‌سازی و سلامت شهری داشتند اما در برابر منابع عظیم آلودگی همکاری و همیاری جمعی لازم است؛ دراین‌میان بی‌شک، استفاده از سوخت‌های فسیلی، نقش بسزایی در آلودگی هوا دارد و با توسعه پایدار می‌توان تاحدودی از مسئله کاست؛ پس ضرورت این‌امر واضح و بدیهی جلوه می‌کند. در رویداد تغییرات زیست‌محیطی حاصله از فعالیت‌های انسانی‌که دامنه آن این‌روزها تا حد تغییر ترکیب هوا نیز گسترش یافته است، شهرها را باید هم قربانی این‌رویداد دانست وهم مقصر. انسان دائماً درحال‌ایجاد تغییر در محیط‌زیست خود است، چه محیط‌زیست طبیعی و چه انسان‌ساخت. لیکن امروز محیط‌زیست شهری خود موجب ایجاد تغییرات اساسی در کل اکوسیستم جهانی گردیده که شناخت آثار آن تنها در این اواخر برای ما ممکن شده است، برای درک نقش زیست‌محیطی شهرها آثار زیان‌بار آن و اقداماتی که می‌توان برای کاهش این آثار به‌کار گرفت لازم است در درجه اول شهر را به‌عنوان جزئی از کل محیط‌زیست درنظر گرفت. نتیجه کلی این‌است‌که باید شهرها را با درایت و هوشیاری بیشتری طراحی و اداره کرد، این‌بدان‌معناست‌که شهر در تعاون و همبستگی با محیط‌زیست ادامه حیات دهد و نه به قیمت آن. اهمیت این‌امر با عکس‌العمل‌هایی که کره زمین نسبت به فشارهایی که انسان عمدتاً ناآگاهانه و غیرمسئولانه بر آن وارد کرده است روز بروز بیشتر آشکار می‌شود. تولید مصالح و احداث ساختمان در سال‌های اخیر، انرژی بسیاری را به‌خود اختصاص داده و به آلودگی‌های زیست‌محیطی فراوانی نیز منجر شده است؛ انتشار گردوغبار ناشی از عملیات ساختمانی در مناطق مختلف، پخش آلودگی‌های شیمیایی ناشی از تولید مصالح ساختمانی، آلودگی‌های گازی و ذرات معلق پخش‌شده در هوا که ناشی از حمل‌ونقل مصالح ساختمانی به محل‌های موردنظر است و نیز تولید زباله‌های ساختمانی از جمله موارد عمده آلودگی‌های زیست‌محیطی تحت‌تأثیر صنعت ساختمان است؛ بنابراین ضروری‌ست تا راهبردهای طراحی در ساختمان‌های جدید، به‌سوی آینده و با هدف کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی جهت‌گیری شود. شهرسازی سازگاربامحیط‌زیست یعنی ایجاد محلات مسکونی متراکم، قابل پیاده‌روی و مجهز به وسایل‌نقلیه عمومی؛ عواملی چون ناهماهنگی در اجرا، نبود زیرساخت‌های لازم، مدیریت‌های موازی، عدم‌تدوین آئین‌نامه اجرایی در زمان مناسب و پیشی‌گرفتن ملاحظات اقتصادی نسبت به ضرورت حفظ محیط‌زیست منجر به کاهش اثربخشی مواد قانونی مصوب در برنامه‌ها شده. وظیفه حفظ محیط‌زیست شهری در برنامه‌های توسعه و مدیریت شهری، دستخوش ناهماهنگی‌ها و بی‌توجهی‌های متعددی شده؛ ازاین‌رو تصمیم‌گیری درخصوص ساماندهی و اصلاح وضع موجود با استمداد از قوانین جدیدتر، موضوعی‌ست که باید در تقویت جایگاه واقعی مدیریت شهری، توسعه شهری، طرح‌های توسعه و تبیین وظایف هریک‌از عناصر دخیل در حفظ محیط‌زیست شهری اعم از شوراها، شهرداری‌ها، نهادهای دولتی و بخش خصوصی بیشتر موردتوجه قرار گیرد؛ ضرورت دیگر هم تغییر مکانیسم نظارت و ارزیابی عملکرد برنامه‌های محیط‌زیست به ایجاد سیستم متمرکز در سازمان حفاظت محیط‌زیست و تکمیل اطلاعات آن توسط سایر دستگاه‌های ذی‌ربط است.