بازشدنِ پای نفت ایران به بورس

گواهی سپرده نفت خام با حضور وزیر نفت و وزیر اقتصاد راه‌اندازی شد و از امروز در بورس انرژی ایران قابل‌معامله می‌شود. صبح دیروز در مراسمی با حضور احسان خاندوزی؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی، جواد اوجی؛ وزیر نفت و همچنین مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و مدیرعامل بورس انرژی نشست معرفی معاملات گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی برگزار و اعلام شد معاملات آن از امروز (دوشنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۱)‌ آغاز می‌شود. به‌گزارش ایسنا؛ اواسط تابستان بود که مدیرعامل شرکت ملی نفت به گواهی سپرده نفت خام اشاره و اعلام کرد قرار است این‌طرح همسو با اقتصاد مقاومتی و مردمی‌سازی اقتصاد باشد و به تنوع روش‌های فروش در شرکت ملی نفت کمک کند. سرمایه‌گذاران به‌جای توجه به بازار ارز و طلا ازاین‌پس می‌توانند در طلای سیاه نیز سرمایه‌گذاری کنند. بازار ثانویه این گواهی راه‌اندازی شده و این اوراق در بانک‌ها قابلیت تضمین‌شدن دارد. در کنار امکان سرمایه‌گذاری دلاری، درصورت درخواست دارنده، امکان تبدیل به ریال برای این اوراق وجود دارد. علاوه‌براین، گواهی سپرده نفت خام ابزار خلاقانه و جدید است و دارندگان این اوراق، مالک فیزیک نفت خام خواهند بود. تفاوت نخست گواهی سپرده نفت با طرح گشایش نفتی که در دولت دوازدهم مطرح شد این‌است‌که گواهی سپرده نفت یک ابزار استاندارد و شفاف برای فروش است که به‌پشتوانه نفت موجود در مخازن یا انبارهای شرکت ملی نفت منتشر شده و به‌صورت فروش قطعی نفت بوده و سررسید ندارد اما اوراق سلف موازی استاندارد برمبنای عقد سلف منتشرشده و برای تأمین مالی پروژه‌ها در چارچوب پیش‌فروش نفت در سررسید مشخصی در آینده انجام می‌شود. اوراق سلف جزء ابزارهای تأمین مالی محسوب شده و سبب ایجاد تعهدات برای ناشر آن می‌شود که حجم و میزان انتشار آن می‌تواند تبعاتی را برای ایفای تعهدات در آینده داشته باشد اما در گواهی سپرده، ناشر (انباردار) ضامن تحویل کالا طبق شرایط اعلامی‌ست. تضمین تحویل دارایی پایه را به‌عنوان دومین تفاوت عمده گواهی سپرده نفت خام با اوراق سلف نفتی‌ست. گواهی سپرده نفت خام طبق شرایطی که در اطلاعیه گشایش انبار منتشر می‌شود منجر به تحویل شده و اشخاصی که به‌میزان معینی از گواهی‌ها را دراختیار داشته باشند، درخواست تحویل خود را به شرکت ملی نفت ارائه و نسبت به تحویل اقدام می‌کنند، همچنین شرکت ملی نفت ایران این قابلیت را هم ایجاد کرده برای سایر اشخاصی که توانایی تحویل ندارند در قالب ایجاد کنسرسیومی این شرکت به وکالت از دارندگان گواهی فرآیند تحویل را انجام دهد و برای این ابزار مالی امکان تسویه نقدی وجود ندارد اما در قراردادهای سلف موازی استاندارد امکان اعمال اختیار خرید یا فروش و تسویه برمبنای نرخ اختیار دیده شده. سومین تفاوت این‌است‌که عمده خریداران قراردادهای سلف موازی استاندارد نهادهای مالی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تأمین سرمایه‌اند اما در گواهی سپرده فعالان حوزه نفت و فرآورده‌های نفتی و سرمایه‌گذاران بازارهای مالی حضور دارند. همچنین تفاوت دیگر این‌است‌که در طرح قبلی قرار بود حداقل سود برای خریداران اوراق تضمین شود؛ اما گواهی چنین نیست و سرمایه‌گذاران باتوجه‌به قیمت‌های نفت خام می‌توانند روزانه نسبت به خرید یا فروش گواهی‌ها تصمیم‌گیری کند. وزیر نفت بابیان‌اینکه گواهی سپرده نفت خام می‌تواند به‌عنوان وثیقه و ضمانت بانکی استفاده شود، گفت: این گواهی ابزاری برای شفافیت و ایجاد تنوع در صادرات نفت است. به‌گزارش شانا؛ جواد اوجی در آیین رونمایی از معاملات گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی بااشاره‌به فعالیت ۱۶‌ماهه شرکت ملی نفت به‌منظور آماده‌سازی این معاملات گفت: این هدف مهم با همفکری بخش اقتصاد کشور انجام و دراین‌همکاری همه ایرادها و معایبی که در نسخه‌های مشابه آن در دولت گذشته وجود داشت برطرف شد. وی مشارکت حداکثری سرمایه‌های خرد مردم در این معاملات را از موضوع‌های کلیدی برشمرد که در دولت گذشته محقق نشده بود و افزود: از زمان آغازبه‌کار دولت در شهریورماه ۱۴۰۰، مشکلات و مسائل عدیده‌ای در همه سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها به‌ویژه در وزارت نفت وجود داشت. وزیر نفت افزود: همه ازجمله نمایندگان مجلس شورای اسلامی نگران فروش نفت بودند و درباره توانمندی وزارت نفت برای فروش نفت شک داشتند، درآن‌دوران آمار فروش نفت بسیارپایین آمده بود و از سال ۹۷ به‌بعد روزها و ماه‌هایی بود که وصول درآمد نفتی به صفر رسیده بود و در باقی ماه‌ها هم بسیارپایین بود که آمارهای آن نیز موجود است. اوجی بابیان‌اینکه تحریم‌های این‌روزها بسیار سنگین‌تر از تحریم‌های دولت گذشته و آن‌زمان اتحادیه اروپا برای تحریم‌ها همراه آمریکا نبود، گفت: این‌روزها شاهد شدیدترین تحریم‌ها نه‌تنها در حوزه فروش نفت بلکه در حوزه بانکی، حمل‌ونقل و بیمه‌ای هستیم و باوجوداین به‌لطف پروردگار، کار جهادی، برنامه‌ریزی و استفاده از ظرفیت‌ها شاهد تحقق دیپلماسی قوی انرژی هستیم و فروش نفت به بیشترین‌میزان سال‌های اخیر رسیده است. وی توضیح داد: در ۱۱ماه‌اخیر توانستیم ۱۴میلیارددلار در سامانه نیما و به‌تازگی در سامانه مبادلات ارزی واریز کنیم و این با افزایش ۱۹۰میلیون‌بشکه‌ای فروش نفت و میعانات نسبت به سال ۱۳۹۹ و افزایش ۸۳میلیون‌بشکه‌ای فروش نفت و میعانات گازی نسبت به ۱۴۰۰ محقق شد که درآمدهای حاصل‌ازآن به‌کل وصول شده است. وزیر نفت از افزایش صادرات گاز نیز درهمین‌دوره خبر داد و گفت: در حوزه گاز شاهد افزایش ۱۴درصدی صادرات نسبت به پارسال هستیم که ارزش ۶.۵میلیارددلاری را در پی داشت و در صادرات گاز مایع (LPG) نیز افزایش ۲۱درصدی صادرات را شاهد بودیم. وی بااشاره‌به بهره‌برداری از فاز ۱۴ پارس جنوبی از افزایش تولید LPG و اتان یاد کرد و گفت: با بهره‌برداری از این پالایشگاه سالانه یک‌میلیون‌تن LPG و یک‌میلیون‌تن اتان بیشتر برای صادرات داریم. وی بابیان‌اینکه در زمان تحویل دولت ۸۷‌میلیون‌بشکه میعانات گازی ذخیره روی آب داشتیم، افزود: دیگر جایی برای ذخیره‌سازی در خشکی و دریا باقی نبود اما با تدابیر دولت و وزارت نفت اکنون کمتر از ۲۰‌میلیون‌بشکه ذخیره باقی مانده و این‌درحالی‌ست‌که روزانه ۸۵۰ تا ۸۶۰‌هزاربشکه نیز تولید میعانات گازی داریم. وزیر نفت اقدام مبتکرانه مدیرعامل شرکت ملی نفت را عاملی برای کاهش ذخایر میعانات گازی روی آب ایران دانست و افزود: راه‌اندازی واحد شیرین‌سازی و مرکاپتان‌زدایی میعانات گازی فازهای ۲ و ۳ پارس جنوبی ابتکاری بود که به کاهش میعانات گازی ذخیره‌شده روی آب کمک کرد. وی معاملات گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی را از دیگر ابتکارهای خجسته‌مهر و مدیریت شرکت ملی نفت ایران برشمرد و گفت: به‌منظور تنوع‌بخشی به صادرات و استفاده از سرمایه‌ خرد و مردمی، همکاران فروش گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی را ابداع کردند که امیدواریم با استقبال خوب روبه‌رو شود و سرمایه مناسبی فراهم کند و مردم نیز دراین‌مسیر متضرر نخواهند بود. وی بابیان‌اینکه این گواهی معاملات ابزار شفافیت و تنوع‌بخشی فروش نفت هستند، گفت: صاحبان اوراق می‌توانند از این گواهی به‌عنوان ضمانت و وثایق بانکی استفاده کنند. به‌گزارش ایسنا؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز دراین‌باره گفت: صنعت نفت ما تاریخچه دیرین و تلاطم‌ها و پیچیدگی‌های زیادی داشته اما یکی‌ازمواردی‌که سال‌های سال در یک انحصار و قفل‌شدگی وجود داشت، گام‌به‌گام شکست و برطرف شد. سید احسان خاندوزی در مراسم رونمایی از معاملات گواهی سپرده نفت خام که با حضور وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران برگزار شد، گفت: بخشی از این شکست با ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ و ورود بخش خصوصی به زنجیره نفت خام و میعانات بود. بخش دیگر قفل نیز با همت مشترک وزارت نفت، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و بازار سرمایه شکسته خواهد شد و ابزارهای جدید مالی و اقتصادی به‌کمک آمده‌اند. خاندوزی افزود: نکته مهم این‌است‌که این ابزار زمانی ایجاد می‌شود که وضعیت فروش نفت در یک نقطه بسیارمطلوب قرار دارد و درزمینه تعاملات خارجی و تبادلات مالی نیز در نقطه بسیارمطلوبی نسبت به گذشته دارد. وی بابیان‌اینکه گواهی نفت خام به‌ثمرنشستن یک آرزو بود، افزود: این گواهی برای باز‌شدن راه جدید فعالان بخش خصوصی و تنوع‌بخشی به صادرات و استفاده از ابزارهای بازار سرمایه و مزایای شفافیت بازار و رقابت‌پذیری در عرضه فروش داخلی نفت است. وی بابیان‌اینکه قرار است سالانه ۳۶‌میلیون نفت خام و میعانات گازی عرضه شود، گفت: موضوع مهم مسئله فیزیکی نفت است. دراینجا معامله به‌صورت ارزی‌ست اما تسویه ریالی صورت می‌گیرد. این‌موضوع به تقویت ارزش پول ملی کمک می‌کند و امیدواریم آرام‌آرام تقاضای ریالی برای نفت را داشته باشیم. دراین‌زمینه مدیرعامل بورس انرژی نیز از رونمایی قراردادهای آتی و اختیار معامله نفت خام خبر داد. علی نقوی در مراسم رونمایی از گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی بااشاره‌به سالروز تأسیس بورس انرژی در ۱۹ اسفند، گفت: سال گذشته در همین ایام از قراردادهای آتی در بورس انرژی رونمایی کردیم و هم از یک ابزار جدید برای سرمایه‌گذاری و فروش نفت رونمایی شد. بورس انرژی ایران طی یک‌دهه از فعالیت و درراستای ایفای مأموریت‌ها و وظایف خود در ایجاد بازاری کارا و شفاف در حوزه معاملات نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی تلاش‌های زیادی را انجام داده است. وی بااشاره‌به گواهی سپرده نفت عنوان کرد: موضوع عرضه نفت خام در بورس از مطالبات جدی در سطوح مختلف حاکمیتی و رسانه‌ای بوده و تلاش‌هایی دراین‌زمینه شده است. از دی‌ماه سال گذشته و تغییرات رخ داده در مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت، این‌موضوع و راه‌اندازی اصطلاحاً بازار کاغذی نفت (قراردادهای آتی نفت) موردتوجه و تأکید شرکت نفت قرار گرفت و دراین‌زمینه کارگروه مشترکی بین بورس و امور بین‌الملل نفت تشکیل شد. وی افزود: پس از بررسی مقدماتی و آسیب‌شناسی انواع مدل‌های قابل‌انجام انتشار گواهی سپرده به‌عنوان یک ابزار استاندارد که پیش‌ازاین در شورای‌عالی بورس به‌عنوان ابزار مالی تصویب شده و مقررات حاکم بر آن نیز تصویب شده بود پیشنهاد و موردتوافق قرار گرفت؛ سپس نظرات کلیه ذینفعان داخلی شرکت نفت اخذ و پس‌ازآن موضوع با سایر ذینفعان مطرح چهارچوب‌های قانونی آن بررسی و پس از چندین‌ماه کار فشرده در سطوح مختلف و طرح موضوع در هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران نهایتاً چهارچوب اجرایی این‌کار در شهریورماه امسال در هیئت‌مدیره مشرکت نفت به‌تصویب رسید و پس از طی فرآیندهای قانونی و ابلاغ آن درخواست پذیرش مخازن متعلق به شرکت ملی نفت در بورس مطرح و پذیرش شد. وی ادامه داد: همچنین با همکاری سازمان برنامه‌وبودجه این‌موضوع در شورای اقتصاد هم به تأیید و تصویب رسید. در طراحی و پیاده‌سازی این گواهی باتوجه‌به نظرات ذینفعان مختلف و به‌منظور ارائه یک مدل مناسب از مشارکت عمده فعالان حوزه نفت و بازار سرمایه استفاده شده و بسیاری از زیرساخت‌های معاملاتی گواهی درپاسخ‌به دغدغه‌ها و پیشنهاد فعالان این بازار بوده است.