«هیل» در گزارشی بابیان‌اینکه توافق میان تهران و ریاض پیشرفت بزرگی در دیپلماسی جهانی‌‌ست، به پنج نکته کلیدی دراین‌میان پرداخته است. به‌گزارش ایرنا؛ این تارنمای خبری، توافق میان ایران و عربستان با ایفای نقش چین را پیشرفتی بزرگ در دیپلماسی بین‌المللی خواند که به‌تازگی رسانه‌ای شد. سه کشور ایران، عربستان و چین روز جمعه در بیانیه‌ای مشترک خبر توافق تهران-ریاض را اعلام کرده و گفتند که ایران و عربستان سعودی به‌عنوان دو کشور مهم خاورمیانه روابط دیپلماتیک خود را از سر خواهند گرفت و سفارتخانه‌ها نیز طی دوماه‌آینده بازگشایی می‌شوند. این توافق که پس از قطع روابط دو کشور در سال ۲۰۱۶ رخ داده، حتماً تأثیرات پایداری در سراسر خاورمیانه و سایر نقاط جهان به‌دنبال خواهد داشت. «هیل» درادامه به پنج نکته کلیدی درمورد وساطت چین میان تهران-ریاض برای دستیابی به این توافق پرداخته است.
1. کاهش تنش دو قدرت منطقه‌ای خاورمیانه
اگرچه بالاگرفتن تنش میان ایران و عربستان در سال ۲۰۱۶ نهایتاً منجر به بسته‌شدن سفارتخانه‌های دو کشور شد اما مشکلاتی که تهران و ریاض دارند، عمیقاً ریشه در تاریخ و مذهب دارد. عربستان سعودی در تاریخ سنی مذهب بوده و ایران شیعه. این‌امر به‌ویژه پس‌ازانقلاب ۱۳۵۷ و رهبری مذهبی اسلام شیعه زیرنظر آیت‌الله خمینی و حمایت از گروه‌های شیعه دیگر کشورهای منطقه، عربستان سعودی را برآن‌داشت تا در مقابل ایران ارتباطات سنی خود را تقویت کند. ازآن‌زمان‌تاکنون، ایران و عربستان سعودی اگرچه هرگز مستقیم با یکدیگر وارد جنگ نشده‌اند اما در درگیری‌های نیابتی مقابل هم قرار داشته‌اند. عربستان سعودی درطول جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، از بغداد حمایت کرد و در سال‌های اخیر هم در جنگ داخلی سوریه و یمن مقابل ایران که حامی گروه‌های شیعه این دو کشور بوده، قرار گرفته است.
2. نفوذ فزاینده چین در صحنه جهانی
عامل دیگر توافق، این واقعیت است که چین نقش میانجی را میان تهران و ریاض برعهده داشته و توافق میان این دو کشور پس از چهارروز گفتگوهای پخش نشده در پکن حاصل شد. چین سال‌هاست تلاش می‌کند نقش آمریکا را به‌عنوان ابرقدرت به‌چالش بکشد و لذا موفقیت آن دراین‌نقش، موقعیت آمریکا را در منطقه تضعیف می‌کند. بی‌تردید آمریکا با وجود روابط پرتنشی که از انقلاب ۵۷ تاکنون با ایران داشته، نمی‌توانست نقش میانجی را بازی کند؛ اما چین ازیک‌سو به‌عنوان یکی از خریداران نفت عربستان و ازسوی‌دیگر به‌عنوان یکی از نزدیکان تهران با هر‌دو کشور روابط نزدیکی دارد. ازاین‌رو برخی کارشناسان این توافق را نشانگر مشارکت بیشتر چین در تعامل دیپلماتیک با خاورمیانه دانسته‌اند. جاناتان پانیکوف از اعضای ارشد اندیشکده شورای آتلانتیک نقش چین در توافق یادشده را هشداری برای واشنگتن خواند که اگر خاورمیانه را رها کند و متحدان دیرینه را کنار بگذارد، آن خلأ به‌سادگی توسط چین پر خواهد شد.
3. بروز پیچیدگی در عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل
به‌عقیده کارشناسان؛ نزدیکی تهران و ریاض می‌تواند امکان شکل‌گیری یکی از توافق‌های بین‌المللی که همان عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل است را دشوارتر کند. اسرائیل به‌تازگی سطح روابط با چندین همسایه عرب را ازطریق پیمان ابراهیم افزایش داده؛ پیمانی که در سال ۲۰۱۹ منجر به عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات و بحرین شد. بلافاصله سودان و مراکش روابط دیپلماتیکی با اسرائیل برقرار کردند. ازاین‌رو، بنیامین نتانیاهو؛ نخست‌وزیر اسرائیل خواستار برقراری روابطی عادی با عربستان شده است. بنابراین روابط نزدیک‌تر ریاض و تهران که دشمنی سرسختی با اسرائیل دارد، می‌تواند منجر به بروز پیچیدگی‌هایی در عادی‌سازی روابط ریاض-تل‌آویو شود.
4. احتمال تقویت دولت اسد
دولت سوریه پس از اعلام توافق ایران و عربستان، آن‌را ستود و این توافق را منتج به ثبات در خاورمیانه دانست؛ اما به‌عقیده ناظران؛ توافق می‌تواند یک مزیت استراتژیک برای بشار اسد در‌پی داشته و منجر به تقویت حضور وی در گرماگرم جنگ داخلی دراین‌کشور شود. برخی کارشناسان بااشاره‌به‌اینکه اسد درحال‌حاضر بخش‌های وسیعی از کشور را از شورشیان پس گرفته، براین‌باور هستند که هرگونه عقب‌نشینی عربستان درحمایت‌از شورشیان سوری پس از توافق با ایران می‌تواند به وی کمک کند تا قدرت را حفظ کند.
5. کمک به پایان جنگ در یمن
جنگ داخلی در یمن یکی از همان درگیری‌هایی‌ست که ایران و عربستان را مقابل یکدیگر قرار داده. این نبرد هشت‌ساله که باعث یک بحران عظیم انسانی شده، تاکنون جان ده‌هاهزارنفر را گرفته و میلیون‌هانفر را در گرسنگی و بیماری قرار داده است. بنابراین توافق دو حامی کلیدی طرف‌های درگیر، می‌تواند به دولت و شورشیان برای دستیابی به توافقی جهت پایان خشونت‌ها در یمن منجر شود.