کد خبر:
333287
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۲ چهارشنبه ۱۰ خرداد -
06:41
آغاز انقلابی حقوقی در روند توسعه حقوق بینالملل بشر
حق بر توسعه بهعنوان یک حق بشری مفهوم آن برای اولین بار حدود سیسال قبل در اعلامیه حق بر توسعه سازمان ملل متحد مورد شناسایی قرار گرفت. اعلامیه حق بر توسعه یک توصیهنامه است که ازلحاظ حقوقی اعتبار حقوق نرم را دارد و الزامآور نیست. مفهوم حق بر توسعه به این دلالت دارد که همه انسانها حق دارند در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی مشارکت کنند و از آن بهره ببرند و کلیه حقوق و آزادیهای اساسی تحقق یابند. به تعبیر ضمیر اکرم خان، سفیر سابق پاکستان در نزد سازمان ملل در ژنو و رئیس فعلی گروه کاری حق بر توسعه ملل متحد: «تازمانیکه در یک جامعه توسعه عادلانه نباشد مردم نمیتوانند از سایر حقوق بشری بهرهمند شوند». موضوع حق بر توسعه از زمان تصویب اعلامیه حق بر توسعه یکی از موضوعات اختلافی بوده است که توافق جهان بر آن سخت بود و مذاکره درباره آن دشوار. کشورهای بهاصطلاح جنوب خواهان مذاکره جدی درباره حق بر توسعه بودند اما قدرتهای غربی موضعی مغایر داشتند. پس از گذشت سی سال در سپتامبر 2018 شورای حقوق بشر در قطعنامه 39/9 از جامعه بینالمللی تصویب کنوانسیون جهانی الزامآور حق بر توسعه را خواستار شد. ایده معاهده جهانی حق بر توسعه در اجلاس غیر متعهدها به ریاست مرحوم نلسون ماندلا، رئیسجمهوری اسبق آفریقای جنوبی، در دوربان در سال 1998 پدید آمد و بیانیه پایانی اجلاس غیرمتعهدها کنوانسیون جهانی حق بر توسعه را یک گام مهم در اجرای حق بر توسعه دانست. زمان بیستساله بین اجلاس غیرمتعهدها و قطعنامه شورای حقوق بشر ملل متحد بهسرعت گذشت و پیشنویس اولیه کنوانسیون جهانی توسعه در سال 2020 آماده شد و انتظار میرود متن نهایی پیشنویس معاهده در سپتامبر سال جاری میلادی تقدیم شورای حقوق بشر برای اجلاس 54 شود. شورای حقوق بشر درخصوص ارسال پیشنویس به مجمع عمومی سازمان ملل متحد پس از تصویب مجمع عمومی کنوانسیون با تودیع سند تصویب بیست کشور لازمالاجرا خواهد شد. تصویب کنوانسیون جهانی حق بر توسعه درصورت تصویب حتی با تعداد بیست کشور را باید آغاز یک انقلاب حقوق درروند توسعه حقوق بینالملل بشر دانست. کنوانسیون حق بر توسعه کنوانسیونی قاعده ساز درباره حاکمیت بر منابعطبیعی، حق بر سرنوشت ملتها و مهمتر برابری فرصتهاست. کنوانسیون درصدد تقسیم عادلانه فرصتهای توسعه خواهد بود. مفاد پیشنویس نشان میدهد که کنوانسیون درصدد حذف موانع و کمرنگ کردن آنها برای توسعه و کاهش شکاف بین شمال و جنوب خواهد بود. این کنوانسیون درصدد ایجاد زمینه برای توسعه همهجانبه و بهرهمندی از حقوق بشر برای همگان است. منتهای مراتب محتوای و اهداف حق بر توسعه که درصدد ایجاد فرصتهای برابر برای بهرهمندی از حقوق بشر برای همگان است و موردتوجه کشورهای جنوب، جامعه مدنی و فعالان حقوق بشر است با منافع شرکتهای چندملیتی و قدرتهای اقتصادی مغایرت دارد، لذا این منافع چالشی جدی در تدوین کنوانسیون ایجاد میکند و امکان اجماع جهانی بر سر آن را با تردید مواجه میسازد اما میتوان این پیشبینی را کرد که کنوانسیون جهانی حق بر توسعه به یک سند لازمالاجرا بدون حضور قدرتهای جهانی تبدیل شود.